Yol kenarında yaralı bir hayvan görmek, birçoğumuz için üzücü ve harekete geçirici bir durumdur. Ancak bu durumlarda gösterilecek iyi niyetin, hem canlının hem de yardım etmeye çalışan kişinin güvenliği düşünülerek yapılması hayati önem taşır. Doğru bilgi ve soğukkanlılık, canlının kurtarılması için atılacak ilk adımlardır.
Önce Kendi Güvenliğinizi Sağlayın
Yaralı bir canlıya yardım etmeye başlamadan önce, ilk ve en önemli kural kendi güvenliğinizi garanti altına almaktır. Trafik, panik halindeki hayvanın saldırısı veya hastalık bulaşma riski gibi birçok tehlike bulunmaktadır.
- Aracınızı Güvenli Bir Şekilde Durdurun: Mümkünse arabanızı yolun kenarına çekin ve dörtlü flaşörlerinizi yakarak diğer sürücüleri uyarın.
- Hızlı ve Sakin Olun: Yaralı hayvan panik halindeyken öngörülemez davranışlar sergileyebilir. Ona yaklaşırken sesinizi alçaltın ve ani hareketlerden kaçının.
- Korunma Önlemleri Alın: Yanınızda varsa kalın eldiven, ceket veya battaniye gibi koruyucu eşyalar kullanın. Yaralı bir hayvanın korkuyla ısırabileceğini veya tırmalayabileceğini unutmayın.
Canlıya Doğru Yaklaşım ve İlk Gözlem
Güvenli bir şekilde yaklaştıktan sonra, canlıyı gözlemleyin ve ne tür bir müdahale yapmanız gerektiğini belirleyin.
- Canlının Türünü Belirleyin: Bu, müdahalenin şeklini değiştirir. Bir evcil hayvan mı (kedi, köpek), yoksa bir yaban hayvanı mı (tilki, kirpi, kuş vb.) olduğunu anlamaya çalışın.
- Durumunu Değerlendirin: Canlının kanaması var mı, nefes alıyor mu, hareket edebiliyor mu? Belirgin bir kırığı veya iç yaralanması olabilir. Sadece görsel gözlem yeterlidir; yarasına dokunarak durumu kötüleştirmeyin.
- Asla Yem, Su veya İlaç Vermeyin: Yaralı bir canlının sindirim sistemi düzgün çalışmayabilir. Bu, durumunu daha da kötüleştirebilir.
Adım Adım Müdahale Yöntemleri
Yapılacak en doğru eylem, duruma göre değişiklik gösterir.
- Küçük Hayvanlar (Kedi, Köpek, Küçük Kuş vb.):
- Sakinleştirin: Canlıyı bir örtü veya battaniye ile sararak sakinleşmesini sağlayabilirsiniz.
- Kapalı ve Havalandırmalı Bir Alana Koyun: Hayvanı güvenli bir şekilde bir kutuya veya taşıma kabına yerleştirin. Kutunun hava almasına dikkat edin ve üzerine koyu bir örtü örterek hayvanın daha az strese girmesini sağlayın.
- Hemen Veteriner Hekime Ulaştırın: En kısa sürede bir veteriner kliniğine veya hayvan hastanesine götürün
- Büyük veya Tehlikeli Hayvanlar (Yaban Domuzu, Tilki, Kurt, Geyik vb.):
- Dokunmayın: Bu canlılar hem kendileri hem de sizin için ciddi tehlike oluşturabilir.
- Uzaktan Gözlemleyin: Canlıya mesafeli durarak hareketlerini gözlemleyin.
- Profesyonel Yardım Çağırın: Kendi başınıza müdahale etmek yerine, yetkili kurumları arayarak yardım isteyin.
Kimden Yardım İstemeli?
Doğru kurumu aramak, en hızlı ve etkili yardımı almanızı sağlar.
Tarım ve Orman Bakanlığı İl Müdürlükleri: Yaban hayvanları için ilgili birimlere bilgi vermelisiniz. Bazı bölgelerde özel yaban hayatı koruma merkezleri bulunabilir. Türkiye de yaban canlılarına her türlü yardımı yapabilecek tek kurum DKMP müdürlüğüdür, bunu asla unutmayın.
- Jandarma veya Polis: Acil durumlarda ilgili kolluk kuvvetlerini arayarak durumu bildirin.
- Belediye ve Yerel Yönetimler: Sokak hayvanları için en yetkili kurumlar belediyelerdir.
- Hayvan Hakları ve Koruma Dernekleri: Birçok şehirde gönüllü çalışan hayvan kurtarma ve koruma dernekleri bulunmaktadır. Acil durumlarda bu derneklerin yardım hatlarına ulaşabilirsiniz.
Unutulmamalıdır ki, en iyi yardım, profesyonel yardım çağırmaktır. Kendi başınıza yapacağınız bilinçsiz bir müdahale, canlının durumunu daha da kötüleştirebilir veya istenmeyen kazalara yol açabilir. Empati göstermek ne kadar önemliyse, doğru zamanda doğru adımı atmak da bir o kadar önemlidir.
Araştırma: Ahmet Taşçı Yaban Hayatı Bilimcisi