Calcarea

Calcarea (Kalklı Süngerler), hayvanlar âleminin en ilkel ve en basit yapılı çok hücreli organizmalarını barındıran Porifera (Süngerler) şubesine ait bir sınıftır. Bu sınıfın ayırt edici özelliği, isminden de anlaşılacağı gibi, vücut iskeletlerini oluşturan kalsiyum karbonat (CaCO3) yapısındaki spiküllere (dikenlere) sahip olmalarıdır.

1. Genel Bilgiler ve Taksonomik Konum

Calcarea sınıfı üyeleri, genellikle diğer sünger sınıflarına göre daha küçüktür ve çoğunlukla sığ, tropikal ve ılıman deniz sularının kıyı bölgelerinde bulunurlar. Bu sınıfın tüm üyeleri tamamen denizel ortamlarda yaşar ve tatlı suda temsilcileri yoktur.

Taksonomik sınıflandırması şöyledir:

• Âlem (Kingdom): Animalia (Hayvanlar)
• Şube (Phylum): Porifera (Süngerler)
• Sınıf (Class): Calcarea (Kalklı Süngerler / Calcispongiae)

2. Fiziksel Özellikler ve Morfoloji

Calcarea sınıfının morfolojik özellikleri, diğer sünger sınıflarından ayrılmasını sağlayan temel özelliklerdir:

• İskelet Yapısı (Spiküller): İskelet, sadece kalsiyum karbonattan (kalsit formunda) yapılmış dikenlerden (spiküllerden) oluşur. Bu spiküller, tek (monoaxon), üç (triaxon) veya dört (tetraxon) ışınlı olabilirler. Altı ışınlı (hexaxon) spiküller asla bulunmaz.
• Kanal Sistemi Çeşitliliği: Calcarea, Porifera şubesindeki tüm üç temel kanal sistemine sahip olabilen tek sınıftır:

1. Asconoid Tip: En basit yapı; su, merkezi bir boşluğa (spongosöl) akar.
2. Syconoid Tip: Vücut duvarı katlanmış, kamçılı odalar (koanositler) iç boşluktan ayrılmıştır.
3. Leuconoid Tip: En karmaşık yapı; birçok küçük, yuvarlak kamçılı odacıklar bulunur.

• Boyut ve Şekil: Genellikle küçük boyutludurlar (birkaç milimetreden 10-15 cm'ye kadar). Basit kadeh (vazo) şeklinde olabileceği gibi, daha karmaşık veya düzensiz küme şekillerinde de olabilirler.
• Koanositler: Koanosit (yakalı hücreler) diğer sünger sınıflarına göre daha büyük olma eğilimindedir.

3. Biyolojik Özellikler ve Ekolojik Rolü

• Beslenme: Kalklı süngerler, deniz suyunu filtreleyerek küçük organik parçacıkları ve mikroorganizmaları yakalayan etkili filtre besleyicilerdir. Koanosit hücreleri, su akımını oluşturur ve besin yakalar.
• Üreme: Hem eşeysiz hem de eşeyli üreyebilirler. Eşeysiz üreme tomurcuklanma yoluyla gerçekleşebilir. Eşeyli üremede genellikle hermafrodittirler (çift cinsiyetli), ancak hücreler gamet üretir. Embriyonik gelişim, çoğunlukla ebeveyn süngerin içinde gerçekleşir.
• Ekolojik Rolü: Bulundukları ekosistemlerde suyu temizleyerek su kalitesini artırırlar. Ayrıca, küçük deniz canlıları için yaşam alanı ve sığınak görevi görerek biyolojik çeşitliliğe katkıda bulunurlar.

4. Koruma Durumu ve Önemi

• Okyanus Asitlenmesine Duyarlılık: İskeletleri kalsiyum karbonattan oluştuğu için, Calcarea sınıfı üyeleri, günümüzde artan okyanus asitlenmesine karşı oldukça hassastırlar. Deniz suyunun pH'ının düşmesi, iskelet yapılarının oluşumunu zorlaştırabilir veya mevcut yapıların çözülmesine neden olabilir.
• Biyoçeşitlilik: Bu süngerler, bilim insanları için hayvan evriminin erken aşamalarını ve çok hücreliliğin kökenini incelemede değerli birer model organizmadır.

Araştırma: Ahmet Taşçı Yaban Hayatı Bilimcisi

• Kaynaklar:
• Ruppert, E. E., Fox, R. S., & Barnes, R. D. (2004). Invertebrate Zoology: A Functional Evolutionary Approach. Thomson-Brooks/Cole.
• Bergquist, P. R. (1978). Sponges. Hutchinson & Co.
• Gutt, J., & E. E. G. (2019). Phylum Porifera (Sponges). In The Invertebrates. Oxford University Press.

Fotoğraf:https://tr.wikipedia.org/wiki/Kalkerli_S%C3%BCngerler#/media/Dosya:Haeckel_Calcispongiae.jpg