Calliteara pudibunda
Calliteara pudibunda – Kızıl Kuyruklu Kayın Tırtılı / Kibar Tırtıl Güvesi
(Ergin evrede soluk renkli, tüylü bir güve; larva evresi ise renkli, tüylü ve karakteristik “fırça benzeri” sırt yapısıyla tanınır. Avrupa ormanlarında yaygın bir türdür.)
Bilimsel Sınıflandırma
- Alem: Animalia (Hayvanlar)
- Şube: Arthropoda (Eklem bacaklılar)
- Sınıf: Insecta (Böcekler)
- Takım: Lepidoptera (Kelebekler ve Güveler)
- Familya: Erebidae (Erebid güveler)
- Alt familya: Lymantriinae
- Cins: Calliteara
- Tür: Calliteara pudibunda (Linnaeus, 1758)
Yayılış ve Habitat
- Doğal Yayılış: Avrupa’nın büyük kısmında, Asya’nın batısına kadar uzanır.
- Türkiye’deki Durumu: Karadeniz, Marmara ve Batı Anadolu’daki ormanlık bölgelerde rapor edilmiştir.
- Habitat:
- Yaprak döken ormanlar
- Parklar ve bahçeler
- Özellikle meşe (Quercus), kayın (Fagus), huş (Betula) ve karaağaç (Ulmus) gibi ağaçlarla ilişkili
Morfoloji ve Yaşam Evreleri
➤ Larva (Tırtıl) Dönemi
- Uzunluk: 40–50 mm’ye kadar ulaşabilir
- Görünüm:
- Renk: Sarımsı veya yeşilimsi
- Sırtında 4–5 fırça benzeri tüylü çıkıntı
- Kuyruğa yakın kırmızı bir “dikenimsi fırça”
- Koruyucu Özellik: Canlı renkler ve tüyler sayesinde avcılara karşı uyarıcı ve caydırıcı görünüm sağlar
➤ Pupa Dönemi
- Toprak içinde veya ağaç kabukları arasında, ipek ve tüy karışımı bir kokon içinde gerçekleşir
- Kış mevsimi genellikle pupa halinde geçirilir (diapoz)
➤ Ergin (Güve) Dönemi
- Kanat Açıklığı: 40–60 mm
- Renk: Açık gri, krem tonlarında
- Kanatlar: Ön kanatlar desenli; arka kanatlar daha soluk
- Antenler: Erkeklerde taraklı, dişilerde ipliksi
- Uçuş Dönemi: Mayıs–Temmuz (iklim koşullarına bağlı değişir)
Beslenme ve Ekoloji
- Larva Evresi:
- Meşe, kayın, huş, kavak, karaağaç gibi ağaçların yapraklarıyla beslenir
- Bazen meyve ağaçlarında da görülür (elma, kiraz)
- Ergin Evre:
- Ağız parçaları gerilemiş; erginler genellikle beslenmez
- Ekolojik Rol:
- Orman ekosistemlerinde yaprak dökümünü hızlandırabilir
- Tırtıllar, kuşlar ve böcekçil yaban hayat için besin kaynağıdır
İnsan ve Tarım ile Etkileşimi
- Zehirli mi?: Tırtıllar insanlar için zehirli değildir ancak tüylü yapıları bazı kişilerde cilt tahrişi veya alerjik reaksiyonlara neden olabilir
- Tarım Zararları: Yoğun popülasyonlarda orman ve meyve ağaçlarının yapraklarını istila edebilir, ancak genellikle ekonomik düzeyde zarar vermez
- Koruma Durumu: Yaygın bir türdür; koruma altında değildir
Bilimsel Notlar
- Calliteara pudibunda uzun süre Dasychira pudibunda ismiyle anılmıştır; bu eski literatürde hala görülebilir.
- Genetik olarak yakın akraba olduğu türler arasında Calliteara tortrix ve Calliteara abietis yer alır.
- “Pudibunda” ismi Latincede “utangaç, çekingen” anlamına gelir; bu, larvanın dikkat çekici görünümüne karşı erginin soluk ve gizli yaşam tarzına gönderme yapar.
