Catocala hymenaea

Catocala hymenaea – Kırmızı Benekli Alaca Güve

Bilimsel Sınıflandırma

• Alem: Animalia (Hayvanlar)
• Şube: Arthropoda (Eklem Bacaklılar)
• Sınıf: Insecta (Böcekler)
• Takım: Lepidoptera (Kelebekler ve Güveler)
• Familya: Erebidae (Gece Kelebekleri / Büyük güveler)
• Alt Familya: Erebinae
• Cins: Catocala
• Tür: Catocala hymenaea (Denis & Schiffermüller, 1775)

Yayılış ve Habitat

• Doğal Yayılış: Güneydoğu Avrupa, Türkiye, Kafkasya, İran ve Orta Doğu’da yayılış gösterir.
• Türkiye’deki Durumu: Özellikle Batı, İç ve Güneydoğu Anadolu’da kaydedilmiştir; meşe ormanları ve kırsal alanlarda yaygındır.
• Habitat: Meşe (Quercus) ormanları, yaprak döken ağaçlık alanlar, taşlık orman açıklıkları ve kırsal meyve bahçeleri.

Morfolojik Özellikler

• Kanat Açıklığı: 60–75 mm
• Ön Kanatlar: Gri, kahverengi veya grimsi tonlarda kamuflaj desenlidir; ağaç kabuğu taklidi yapar.
• Arka Kanatlar: Parlak kırmızı ya da turuncu-kırmızı renkte, ortasında siyah bantlar bulunur.
• Vücut: Geniş ve kalın yapılı; dinlenme hâlinde arka kanatlar ön kanatların altında gizlenir.
• Ayırt Edici Özellik: Arka kanatların göz alıcı kırmızı-siyah kontrastı; rahatsız edilince bu kanatları açarak avcıları şaşırtır.

Yaşam Döngüsü

1. Yumurta

• Yumurtalar sonbaharda, genellikle meşe kabuklarına veya dallara bırakılır.
• Kışı yumurta halinde geçirirler.

2. Larva (Tırtıl)

• İlkbaharda yumurtadan çıkar.
• Geceleri aktiftir; yaprakla beslenir, gündüzleri kabuk aralarında gizlenir.
• Tırtıllar kahverengi-siyah, dal görünümlü kamuflajlıdır.
• Konak bitki: Meşe türleri (Quercus) başlıca besin kaynağıdır.

3. Pupa

• Yaz başında toprak içinde veya yaprak kalıntıları arasında pupalaşır.
• Pupa dönemi 2–4 hafta sürebilir.

4. Ergin (Kelebek)

• Temmuz–Eylül aylarında ergin kelebekler ortaya çıkar.
• Gece aktiftir, ışığa çekilir.
• Sıcak ve kuru gecelerde uçuşları artar.

Ekolojik Rolü

• Tırtıllar: Ağaç yapraklarını tüketerek bitki popülasyonlarını etkiler, ancak genelde dengeyi bozmaz.
• Erginler: Çiçeklerle değil, ağaçların özsuları ve bazen meyve sularıyla beslenir.
• Yırtıcılardan Korunma: Kamuflaj ve “şok renklenme” (arka kanat açma refleksi) ile korunur.
• Besin Zinciri: Yarasa, kuş, örümcek ve yırtıcı böcekler için önemli bir besin kaynağıdır.

Koruma ve Tehditler

• Koruma Durumu:
• IUCN listelerinde özel bir tehdit kategorisine alınmamıştır.
• Ancak meşe ormanlarının daralması ve ışık kirliliği, lokal popülasyonları etkileyebilir.
• Başlıca Tehditler:
• Ormansızlaşma
• Gece aydınlatmaları
• Pestisit kullanımı

Gözlem Notları

• Gece aktiftir; ışık tuzaklarına iyi yanıt verir.
• Gündüzleri hareketsiz, ağaç gövdelerine yapışmış şekilde kamuflaj hâlinde durur.
• Rahatsız edildiğinde hızla uçar ve parlak kırmızı arka kanatlarını göstererek avcıyı şaşırtır.

1. Yumurta Aşaması

• Dişi bireyler, yumurtalarını sonbaharda, özellikle meşe ağaçlarının kabuklarına ya da dallarına bırakır.
• Yumurtalar tek tek ya da küçük gruplar hâlinde dizilir.
• Kışlamayı yumurta hâlinde geçirirler (diapoz).

Süre: Sonbahar sonundan ilkbahara kadar (yaklaşık 4–6 ay)

2. Larva (Tırtıl) Aşaması

• İlkbaharda sıcaklıkların artmasıyla yumurtadan tırtıllar çıkar.
• Tırtıllar genellikle gece aktiftir ve meşe yapraklarıyla beslenir.
• Gövdeleri kahverengi-gri renkte olup dal veya kabuk gibi görünerek kamufle olurlar.
• 4–5 larva evresi (instar) geçirerek büyürler.

Süre: Yaklaşık 4–6 hafta (Nisan – Haziran arası)

3. Pupa Aşaması

• Olgunlaşan larvalar, toprak yüzeyinde veya yaprak kalıntıları arasında pupa (koza) hâline gelir.
• Pupalar sabit bir yerde gelişimini tamamlar ve dış etkilere karşı korunaklıdır.
• Bu dönemde dışarıdan görünüşleri hareketsizdir.

Süre: 2–3 hafta (Haziran sonu – Temmuz başı)

4. Ergin (Kelebek) Aşaması

• Pupadan çıkan ergin birey (kelebek), yaz aylarında aktif hâle gelir.
• Gece aktiftir, özellikle Temmuz – Eylül döneminde görülür.
• Arka kanatlarındaki parlak kırmızı-siyah desen, avcılara karşı ani savunma amacı taşır (şok gösterim).
• Çiftleşen dişiler, yumurta bırakarak yeni döngüyü başlatır.

Süre: 1–2 ay