Cyclosa oculata

Cyclosa oculata: Gözlü Çöp Hattı Örümceği

Cyclosa oculata, Araneidae familyasına (Küre Ağ Örümcekleri) ait, ördüğü ağların merkezine kendi dışkıları, av kalıntıları ve ipekten oluşan dikey bir "çöp hattı" (stabilimentum) eklemesiyle bilinen küçük bir örümcek türüdür. Bu "çöp hattı"na ek olarak, karnındaki belirgin "göz" benzeri desenler veya çıkıntılar nedeniyle bu ismi almıştır. Bu kendine özgü yapı ve desenler, örümceğe kamuflaj ve avcıları yanıltma yeteneği sağlar.

Cyclosa oculata Hakkında Detaylı Bilgiler

Cyclosa oculata, Walckenaer tarafından 1802 yılında tanımlanmıştır. Zehirli olmasına rağmen, boyutlarının küçüklüğü ve uysal doğası nedeniyle insanlar için tamamen zararsız kabul edilir. Palearktik biyocoğrafik bölgede (Avrupa, Asya'nın bir kısmı) geniş bir yayılıma sahiptir. Genellikle seyrek bitki örtüsüne sahip alanlarda, orman zeminlerine yakın ve çayırlıklarda küçük, güçlü ağlar örer. Ağlarındaki dikey "çöp hattı", ölü av parçacıkları ve bitki kalıntılarından oluşur ve örümceğin saklanma yeri olarak kullanılır.

Taksonomik Sınıflandırma ve Dağılım

Taksonomik Konum Cyclosa oculata'nın bilimsel sınıflandırması şu şekildedir:

• Alem: Animalia (Hayvanlar)
• Şube: Arthropoda (Eklembacaklılar)
• Sınıf: Arachnida (Örümcekgiller)
• Takım: Araneae (Örümcekler)
• Infra Takım: Araneomorphae (Gerçek Örümcekler)
• Familya: Araneidae Simon, 1864 (Küre Ağ Örümcekleri / Çark Ağ Örümcekleri)
• Cins: Cyclosa Menge, 1866
• Tür: Cyclosa oculata (Walckenaer, 1802)

Coğrafi Dağılım ve Türkiye'deki Durumu World Spider Catalog'a göre Cyclosa oculata, Palearktik biyocoğrafik bölgede, yani Avrupa'dan Rusya'ya (Uzak Doğu dahil), Orta Asya'ya, Kore'ye ve Japonya'ya kadar geniş bir dağılıma sahiptir.

Türkiye'deki örümcek faunası kayıtlarında da yer almaktadır. Sinop gibi illerden kaydedilmiştir ve Türkiye'nin farklı bölgelerinde uygun habitatlarda bulunma potansiyeli vardır. Özellikle otluk alanlar, orman kenarları ve seyrek bitki örtüsünün olduğu yerlerde görülebilir.

Fiziksel Özellikler

Boyut: Cyclosa oculata nispeten küçük bir örümcektir.

• Dişi: Vücut uzunluğu genellikle 5.5-6.8 mm civarındadır.
• Erkek: Vücut uzunluğu yaklaşık 4.0 mm civarındadır.

Renk ve Morfoloji:

• Karapaks (Prosoma): Koyu kahverengiden siyaha kadar değişen renklerdedir.
• Karın (Opisthosoma): Uzun bir karına sahiptir ve dorsal (üst) kısımda genellikle üç küçük kambur veya çıkıntı, arka kısımda ise iki kambur bulunur. Karın rengi koyu kırmızımsı kahverengiden siyaha kadar değişir, nadiren açık renkli desenlere sahip olabilir. Karnın bu belirgin yapısı ve renkleri ona "gözlü" adını vermiştir.
• Bacaklar: Genellikle koyu renkli ve halkalıdır.

Ayırt Edici Özellikler:

• Karnındaki Kamburlar/Çıkıntılar: Karın üzerindeki belirgin üç öndeki ve iki arkadaki kambur, bu türü benzerlerinden ayırır.
• "Çöp Hattı" (Stabilimentum): Ağının merkezinde, ölü av kalıntıları ve bitki parçacıklarından oluşan dikey bir iplik yığını inşa eder. Örümcek bu hattın içinde saklanarak kendini kamufle eder ve avcıları yanıltır.
• Küçük Boyut: Genellikle küçük boyutlu bir örümcektir.

Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi'nin görüşleri: "Cyclosa oculata, doğadaki en iyi kamuflaj örneklerinden biridir. Ördüğü ağdaki 'çöp hattı' ile bütünleşerek avcıların gözünden kaybolur. Bu türler, küçük boyutlarına rağmen ekosistemde önemli rol oynar, özellikle uçan böcek popülasyonunu dengede tutarak doğanın kendi kendini temizlemesine yardımcı olurlar."

Yaşam Biçimi ve Habitat

Yuva Yapısı (Küre Ağı): Cyclosa oculata, genellikle zemine yakın, küçük ve güçlü küre ağları örer. Ağın en karakteristik özelliği, merkezinde yer alan ve örümceğin saklandığı dikey çöp hattıdır. Bu hat, ölü av parçacıkları, bitki kalıntıları ve örümceğin kendi ipeğinden oluşur. Örümcek, avını ağa yakalandığında hızla tepki verir.

Habitat Tercihi: Bu türler genellikle seyrek bitki örtüsüne sahip alanlarda bulunur:

• Çayırlıklar ve Otlaklar: Özellikle nemli veya açık alanlar.
• Ormanlık Alanlar: Orman zeminine yakın bölgeler.
• Kentsel ve Banliyö Alanları: Bahçelerde ve parklarda da görülebilirler.

Yaşam Tarzı: Ağlarına takılan küçük uçan böceklerle beslenen pasif avcılardır. "Çöp hattı" sayesinde avcılar tarafından fark edilmeden avlarını bekleyebilirler. Rahatsız edildiklerinde ölü taklidi yaparak veya ağdan aşağı düşerek kendilerini savunabilirler.

Beslenme ve Üreme

Diyet: Etçil (karnivor) türlerdir. Başlıca diyetleri küçük sinekler, sivrisinekler, yaprak bitleri ve diğer küçük uçan böceklerdir.

Üreme: Üreme dönemi genellikle ilkbahar sonu ve yaz başıdır. Dişiler, yumurtalarını ipekten yapılmış, küçük bir yumurta kesesinin içine bırakır. Bu kese genellikle ağın "çöp hattı"na eklenir ve kamufle olur. Yavrular yaz aylarında yumurtadan çıkar ve kendi başlarına yaşamaya başlarlar. Yetişkinler genellikle Nisan'dan Haziran'a kadar aktiftir.

Zehir ve Tıbbi Önem

Zehirli Olup Olmadığı: Evet, tüm gerçek örümcekler gibi Cyclosa oculata da zehirlidir. Avlarını felç etmek ve sindirmek için zehir kullanırlar.

İnsanlar İçin Tehlikesi: Cyclosa oculata'nın insanlar için tehlikesi son derece düşüktür ve tamamen zararsız kabul edilir. Boyutlarının küçüklüğü ve diş yapılarının insan derisini delmeye uygun olmaması nedeniyle, ısırıkları çok nadirdir ve gerçekleşse bile tıbbi olarak önemsizdir. Genellikle uysal bir türdür ve insanlardan kaçınma eğilimindedir.

Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi'nin görüşleri: "Cyclosa oculata gibi küçük küre ağ örümceklerinin zehirleri insanlar için kesinlikle bir risk oluşturmaz. Onlar, ekosistemdeki küçük böcek popülasyonlarını doğal yollarla kontrol eden değerli canlılardır. Onlardan korkmak yerine, doğadaki bu ilginç adaptasyonları takdir etmek daha doğru bir yaklaşımdır."

Isırık Durumunda Beklenen Etkiler: Olası bir ısırık durumunda görülebilecek semptomlar şunları içerebilir:

• Isırık bölgesinde çok hafif kaşıntı veya kızarıklık.
• Genellikle gözle görülür bir ağrı veya şişlik olmaz. Bu semptomlar genellikle kısa sürede kendiliğinden geçer.

Tedavi Prosedürü (İlk Yardım): Özel bir antidot bulunmamaktadır. Tedavi genellikle semptomatik ve destekleyicidir:

• Isırık bölgesini sabun ve su ile temizleyin.
• Gerekirse soğuk kompres uygulanabilir. Tıbbi müdahale neredeyse hiçbir zaman gerekmez.

Türkiye'deki Cyclosa oculata Kayıtları

Cyclosa oculata, Türkiye örümcek faunasında kayıtlı bir türdür. Sinop gibi illerden bildirildiği görülmektedir. Bu, türün Türkiye'nin farklı bölgelerindeki ormanlık ve otluk alanlarda, uygun habitatlarda bulunabileceğini göstermektedir.

Bilgi ve Araştırma: Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi

Kaynaklar

1. World Spider Catalog (WSC): Örümcek taksonomisi, tür bilgileri ve dağılımları için en güncel ve kapsamlı veritabanlarından biridir.
2. Kaynağa Erişim: World Spider Catalog - Cyclosa oculata (Erişim tarihi: 15 Haziran 2025).
3. GBIF (Global Biodiversity Information Facility): Türün taksonomik bilgileri ve dünya üzerindeki gözlem kayıtları.
4. Kaynağa Erişim: GBIF Species: Cyclosa oculata (Erişim tarihi: 15 Haziran 2025).
5. Araneae - Spiders of Europe: Avrupa örümcekleri hakkında detaylı bilgiler içeren bir kaynak.
6. Kaynağa Erişim: Araneae - Spiders of Europe: Cyclosa oculata (Erişim tarihi: 15 Haziran 2025).
7. Picture Insect - Oculate garbage-line web spider (Cyclosa oculata): Türün genel bilgileri, habitatı ve beslenmesi hakkında bilgiler.
8. Kaynağa Erişim: Picture Insect - Cyclosa oculata (Erişim tarihi: 15 Haziran 2025).
9. Araneidae.cz - Cyclosa oculata: Çek Cumhuriyeti'ndeki Cyclosa oculata hakkında bilgiler.
10. Kaynağa Erişim: Araneidae.cz - Cyclosa oculata (Erişim tarihi: 15 Haziran 2025).
11. NCBI Taxonomy Browser - Cyclosa oculata: Türün taksonomik ağacı ve genetik bilgileri.
12. Kaynağa Erişim: NCBI Taxonomy Browser - Cyclosa oculata (Erişim tarihi: 15 Haziran 2025).
13. Kaya, R. S. & K. B. Kunt. (2025). New Data on two spider species (Araneae) from Uludağ Mountain, Bursa, Turkey. DergiPark.: Türkiye'deki örümcek kayıtlarına dair akademik bir yayın (her ne kadar DergiPark Türkçe bir platform olsa da, makalenin kendisi uluslararası bilimsel bir yayının parçasıdır ve yabancı bilim insanları tarafından atıf almaktadır).
14. Kaynağa Erişim: New Data on two spider species (Araneae) from Uludağ Mountain, Bursa (Erişim tarihi: 15 Haziran 2025).
15. Fotoğraf:James Lindsey at Ecology of Commanster