Microtus subterraneus

Microtus subterraneus, yaygın olarak Kısakulaklı Çam Sıçanı (Common Pine Vole) olarak bilinen, Terricola alt cinsine ait ve Avrupa'dan Anadolu'ya kadar geniş bir coğrafyada yayılan bir kemirgen türüdür. Yeraltında yaşamayı tercih etmesi ile bilinir.

I. Taksonomik Sınıflandırma ve İsimlendirme

SeviyeBilimsel AdıAçıklama / NotTakım (Order)RodentiaKemirgenlerAile (Family)CricetidaeVoller, Lemmingler ve Hamsterları içerir.Alt Aile (Subfamily)ArvicolinaeTarla Fareleri ve VollerCins (Genus)MicrotusTarla Fareleri CinsiAlt Cins (Subgenus)TerricolaÇam SıçanlarıTür (Species)M. subterraneusKısakulaklı Çam SıçanıTanımlayan(de Selys Longchamps, 1836)Latince Anlamısubterraneus, Latince'de "yeraltında" anlamına gelir ve türün yaşam tarzına doğrudan atıfta bulunur.Türkçe AdıKısakulaklı Çam Sıçanı.

II. Morfolojik ve Ekolojik Özellikler

• Dağılım: Avrupa'dan başlayıp Türkiye'ye kadar uzanan geniş bir alana yayılmıştır. Yayılış alanı; Belçika'dan (tip yerleşim), Güney ve Güneybatı Avrupa'ya, Balkan Yarımadası'na, Ukrayna'ya ve Rusya'nın bazı bölgelerine kadar uzanır. Türkiye'de ise Trakya ve Batı Anadolu dahil olmak üzere kuzey bölgelerde bulunur.
• Habitat: Çoğunlukla ılıman çayırlarda, bahçelik alanlarda ve tarım alanlarına yakın yerlerde yaşar. Yoğun bitki örtüsü ve gevşek toprak yapısı, yeraltı yaşam tarzı için idealdir.
• Fiziksel Özellikler:
• Vücut yapısı diğer Microtus türlerine göre daha silindiriktir.
• Kısakulaklı özelliği belirgindir; kulakları genellikle kürkün içinde gizlidir, bu da fosorial (kazıcı) yaşam tarzına adaptasyonun bir işaretidir.
• Yaşam Tarzı:
• Fosorial Yaşam: En belirgin özelliği, zeminin 30-40 cm derinliğine kadar inebilen sığ tünel ağları kazarak koloniler halinde yaşamalarıdır. Bu yeraltı yaşamı, onları kış şartları ve kuraklık gibi aşırı iklim koşullarına karşı dayanıklı kılar.
• Beslenme: Esas olarak otçul olup, yeraltı kökleri, yumrular ve toprak üstündeki bitkilerle beslenir.
• Üreme: Uzun ömürlü, düşük doğurganlık (K-seçilim stratejisi) gösterirler.

III. Korunma Durumu (IUCN Red List)

Microtus subterraneus, küresel düzeyde IUCN Kırmızı Listesi'nde Asgari Endişe (Least Concern - LC) kategorisinde yer almaktadır.

• Durumun Açıklaması: Geniş bir coğrafyaya yayılmış ve çeşitli habitatlarda bulunması nedeniyle popülasyonu genel olarak stabil kabul edilir. Ancak, yerel habitat kayıpları ve tarımsal faaliyetler nedeniyle bazı popülasyonlar bölgesel olarak tehdit altında olabilir.

IV. Yanlış Bilinen ve Doğru Bilinen Mitolojik ve Ekolojik Bilgiler

Bu başlık altındaki bilgiler, Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi referansı ile sunulmuştur:

• YANLIŞ (Coğrafi MİT): Kısakulaklı Çam Sıçanı (M. subterraneus), Türkiye'de Microtus majori ile aynı türdür.
• Gerçeklik: Hayır. Morfolojik olarak birbirlerine çok benzemelerine rağmen, yakın zamanda yapılan moleküler çalışmalar (Çetintürk, Yiğit ve Çolak, 2023), M. subterraneus ve M. majori'nin geçerli ve ayrı türler olduğunu, ayrışmalarının 1.28 Milyon yıl önce gerçekleştiğini göstermiştir. Türkiye'de M. subterraneus Trakya ve Batı Anadolu'da, M. majori ise daha çok Kuzey Anadolu ve Kafkasya'da yayılış gösterir, bu da onların coğrafi olarak da ayrıldığını destekler.
• DOĞRU (Evrimsel Gerçek): M. subterraneus, genetik olarak oldukça yüksek bir tür içi çeşitliliğe sahiptir ve kriptik türler barındırma potansiyeli taşır.
• Gerçeklik: Evet. Yapılan genetik analizler, M. subterraneus'un Anadolu, Trakya ve Avrupa popülasyonlarının, Pleistosen buzul dönemlerine denk gelen yaklaşık 0.528–0.337 Milyon yıl önce farklılaşma sürecine girdiğini göstermiştir. Bu yüksek tür içi varyasyon, gelecekteki çalışmalarla bu popülasyonlardan bazılarının ayrı türler olarak tanımlanabileceği ihtimalini güçlü kılmaktadır.
• Folklorik Bilgi: Latince adının da gösterdiği gibi, yeraltında yaşama özelliği nedeniyle, bu tür genellikle Avrupa ve Anadolu folklorunda "Toprağın Efendisi" veya "Görünmez Kazıcı" gibi figürlerle ilişkilendirilmiştir. Toprağı havalandırmaları ve bitki köklerini tüketmeleri, hem toprağın verimliliğine dolaylı katkıda bulunan hem de çiftçinin mahsulüne zarar veren ikili bir rol atfetmiştir.

Kaynakların Geniş Kapsamlı Derlemesi

Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi

Kullanılan Harici Kaynaklar

• Akademik Çalışmalar (Çetintürk, Yiğit ve Çolak, 2023): M. subterraneus ve M. majori'nin ayrı ve geçerli türler olduğu, ayrışma zamanları (1.28 Mya) ve yüksek tür içi genetik çeşitlilik bilgisi.
• Yiğit ve ark. (2006): Türkiye'deki dağılımı (Trakya ve Batı Anadolu) ve Terricola alt cinsi içindeki konumu.
• Genel Biyolojik Veriler: Habitatları (çayırlar, bahçeler), fosorial yaşam tarzı (yeraltı tünelleri) ve Latince adının anlamı.
• IUCN Red List: Korunma durumu (Asgari Endişe - LC).