Polyommatus alcedo –

Polyommatus alcedo, Lycaenidae familyasının Polyommatus cinsine ait, parlak mavi renkleriyle yalıçapkını kuşuna benzetilen bir kelebek türüdür. Bu kelebek, özellikle yüksek rakımlı, kayalık bozkırlarda ve dağlık alanlarda yaşar ve kanat desenleriyle dikkat çeker.

1. Genel Bilgiler ve Taksonomik Konum

Polyommatus alcedo, küçük ila orta büyüklükte bir kelebek olup, kanat açıklığı yaklaşık 25-30 mm civarındadır. Erkeklerin kanat üst yüzeyi, koyu kenarlı parlak, gök mavisi bir renge sahiptir. Bu mavi renk, türün adını almasında ilham olmuştur. Dişilerin kanatları ise daha mat, koyu kahverengidir ve kanat tabanlarında hafif mavi bir parlaklık görülebilir. Kanat alt yüzeyi, açık kahverengi bir zemin üzerinde belirgin siyah beneklerle kaplıdır.

Taksonomik sınıflandırması şöyledir:

• Âlem (Kingdom): Animalia (Hayvanlar)
• Şube (Phylum): Arthropoda (Eklembacaklılar)
• Sınıf (Class): Insecta (Böcekler)
• Takım (Order):: Lepidoptera (Kelebekler ve güveler)
• Aile (Family):: Lycaenidae (Mavi kelebekler)
• Cins (Genus): Polyommatus
• Tür (Species): Polyommatus alcedo (Christoph, 1877)

Coğrafi Dağılım ve Yaşam Alanları

Bu tür, Türkiye'nin doğusundan Kafkasya, İran ve Orta Asya'ya kadar uzanan geniş bir coğrafyada yayılış gösterir. Türkiye'de özellikle Doğu Anadolu ve İç Anadolu'nun yüksek rakımlı bölgelerinde bulunur.

• Habitat Tercihi: Genellikle 1500-2500 metre arasındaki yüksek rakımlı kuru stepleri, kayalık yamaçları, dağlık otlakları ve açık ormanlık alanları tercih eder.

2. Fiziksel Özellikler ve Biyolojik Davranışlar

Polyommatus alcedo kelebekleri, uçuş dönemi olarak genellikle yaz aylarında, yani Haziran ve Ağustos arasında görülür. Yıl içinde tek nesil verirler.

• Yaşam Döngüsü: Tırtılları, çoğunlukla Fabaceae (Baklagiller) familyasından, özellikle de geven (Astragalus) türleriyle beslenir.
• Davranış: Uçuşları hızlıdır ancak genellikle yer seviyesine yakın olarak seyrederler. Sık sık toprak veya kayalar üzerinde güneşlenirken görülebilirler.

3. Ekolojik ve Biyolojik Önemi

• Ekolojik Rolü: Larvalarının özel besin bitkilerine olan bağımlılığı, türün ekosistem sağlığı için bir gösterge olmasını sağlar. Aynı zamanda, yaşadığı habitatlarda tozlaşmaya katkıda bulunur.

4. Koruma Durumu ve Tehditleri

• Koruma Durumu: Polyommatus alcedo, yayılış alanı geniş olsa da habitatının belirli ve hassas olması nedeniyle yerel popülasyonları tehdit altında olabilir. Küresel düzeyde asgari endişe (Least Concern) verisiyle listelenmektedir.
• Tehditler:
• Habitat Kaybı: Yüksek rakımlı otlak alanlarının tarıma dönüştürülmesi veya yapılaşma, türün yaşam alanlarını daraltır.
• Aşırı Otlatma: Kontrolsüz aşırı otlatma, tırtılın besin bitkilerini yok edebilir.

Araştırma: Ahmet Taşçı Yaban Hayatı Bilimcisi

• Kaynaklar:
• Tolman, T., Lewington, R. (2008). Collins Butterfly Guide: The Most Complete Field Guide to the Butterflies of Britain and Europe.
• Kudrna, O., Fric, Z. F., & Hula, V. (2011). Butterflies of Europe: A Guide to the Species and Their Distribution.
• European Environment Agency.
• Uluslararası Doğa Koruma Birliği (IUCN) Kırmızı Listesi.