Tetragnatha extensa

Harika bir örümcek türü daha! Tetragnatha extensa, Tetragnathidae familyasına (Uzun Çeneli Küre Ağ Örümcekleri veya Esneyen Örümcekler) ait çok yaygın bir örümcek türüdür. "Extensa" Latince'de "yayılmış", "uzamış" veya "gerilmiş" anlamına gelir. Bu isim, örümceğin alarm durumunda bacaklarını ileri ve geri doğru uzatarak ince bir bitki sapı veya yaprak damarı üzerinde kamufle olma yeteneğine atıfta bulunur. Bu tür, bilim dünyasında iyi bilinen ve geniş bir yayılıma sahip bir örümcektir.

Tetragnatha extensa: Detaylı Bilgiler

Türkçe Adlandırma: Tetragnatha extensa için yaygın olarak kabul görmüş spesifik bir Türkçe isim bulunmamaktadır. Familyasının genel adı olan "Uzun Çeneli Küre Ağ Örümceği" veya "Esneyen Örümcek" olarak adlandırılabilir. Bilimsel adıyla anılması daha yaygındır.

Tetragnatha extensa, Tetragnathidae familyasına ait orta boyutlu, zehirli bir örümcek türüdür. Bu tür, literatürdeki kayıtlara göre Holarktik bölgede (Kuzey Amerika, Avrupa ve Asya'nın bir kısmı) ve Kuzey Afrika'da çok geniş bir yayılışa sahiptir. İlk olarak 1758 yılında Carl Linnaeus tarafından tanımlanmıştır. Genellikle nemli alanlarda, su kenarlarında, bataklıklarda, çayırlıklarda, alçak bitki örtüsünde ve bahçelerde bulunurlar.

Taksonomik Sınıflandırma ve Dağılım

Taksonomik Konum

Tetragnatha extensa'nın bilimsel sınıflandırması şu şekildedir:

Alem (Kingdom): Animalia (Hayvanlar)
Şube (Phylum): Arthropoda (Eklembacaklılar)
Sınıf (Class): Arachnida (Örümcekgiller)
Takım (Order): Araneae (Örümcekler)
Infra Takım (Infraorder): Araneomorphae (Gerçek Örümcekler)
Familya (Family): Tetragnathidae Menge, 1866 (Uzun Çeneli Küre Ağ Örümcekleri)
Cins (Genus): Tetragnatha Latreille, 1804
Tür (Species): Tetragnatha extensa (Linnaeus, 1758)

Coğrafi Dağılım ve Türkiye'deki Durumu

Tetragnatha extensa, Dünya Örümcek Kataloğu'na göre Holarktik bölgede (Azorlar, Avrupa, Türkiye, Kafkaslar, Rusya (Avrupa'dan Uzak Doğu'ya), İran, Orta Asya, Çin, Kore, Japonya, Kuzey Amerika) çok geniş bir yayılışa sahiptir.

Türkiye'deki örümcek faunası kayıtlarında da sıkça yer alan ve çok yaygın görülen bir türdür. Samsun, Sinop ve Çorum gibi farklı illerde yapılan çalışmalarda kaydedilmiştir. Mevcut konumunuz olan İstanbul'da da, uygun habitatlarda (örn. göl, nehir ve dere kenarları, bataklıklar, nemli çayırlıklar, parklar ve bahçelerdeki nemli alanlar) bulunma potansiyeli oldukça yüksektir, çünkü bu tür nemli ve sulak alanları tercih eder. Türkiye'ye özgü (endemik) değildir, geniş bir coğrafyaya yayılmıştır.

Fiziksel Özellikler

Boyut: Orta boyutlu, ince ve uzun bir vücuda sahiptir.
Dişi: Vücut uzunluğu genellikle 5-12 mm civarındadır.
Erkek: Vücut uzunluğu genellikle 5-9 mm civarındadır.
Renk: Rengi ve deseni oldukça değişkendir, bu da türün tanımlanmasını bazen zorlaştırabilir.
Karapaks (Prosoma): Sarımsı kahverengiden kahverengiye kadar değişir.
Karın (Opisthosoma): Beyazımsıdan yeşilimsi veya inci parlaklığında olabilir. Üzerinde genellikle belirgin olmayan, uzamış, koyu yaprak şeklinde bir figür ve bazı ince siyah çizgiler bulunur. Karının alt tarafında kalın siyah bir orta bant, her iki yanında ise gümüşi bir bant bulunabilir. Bu karın deseni, özellikle kamuflaj için önemlidir.
Bacaklar: Çok uzun, ince ve narin olup, sarımsı kahverengidir. Bazen belirgin koyu halkalar veya lekeler taşıyabilir.
Keliserler (Çene Yapıları): Karakteristik olarak oldukça uzundur ve öne doğru uzanır. Erkeklerin keliserleri dişilere göre daha belirgin ve uzun olabilir.
Ayırt Edici Özellikler:Uzun, İnce Vücut ve Bacaklar: Cinsin genel özelliğidir.
Kamuflaj Duruşu: Alarm durumunda veya dinlenirken, bacaklarını vücudunun önüne ve arkasına doğru gererek bir bitki sapı veya yaprak damarı üzerinde dümdüz uzanır. Bu duruş, onları çevreleyen bitki örtüsüne mükemmel bir şekilde kamufle eder. Bu nedenle "Esneyen Örümcek" adını almışlardır.
Küre Ağı (Orb Web): Tipik olarak yatay veya hafif eğimli, gevşekçe örülmüş küre ağları kurarlar. Bu ağlar genellikle su kenarlarındaki alçak bitki örtüsü arasına gerilir.
Su Yüzeyinde Hareket Yeteneği: Su yüzeyinde karadan daha hızlı hareket edebilirler.
Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi'nin görüşleri: Tetragnatha extensa'nın kamuflaj yeteneği, avcılarından korunmada ve avlarını beklemede oldukça etkili bir adaptasyondur. Su kenarlarında bulunmaları, ekosistemde sivrisinek ve diğer sucul böcek popülasyonlarının kontrolünde önemli bir rol oynadıklarını gösterir. Bu türün renk ve desenindeki değişkenlik, farklı çevre koşullarına uyum sağlamasına olanak tanır.

Yaşam Biçimi ve Habitat

Yuva Yapısı (Küre Ağı): Tetragnatha extensa, tipik olarak büyük, yatay veya hafif eğimli, gevşek yapılı küre ağları (orb web) örer. Bu ağlar genellikle su kenarlarındaki (göller, dereler, bataklıklar) alçak bitki örtüsü arasına veya çalıların üzerine kurulur. Ağlarının ipekleri oldukça incedir ve sabah çiyi ile daha belirgin hale gelir.
Habitat Tercihi: Bu türler özellikle nemli ve sulak alanları tercih eder:
Su Kenarları: Göller, nehirler, dereler ve havuzların kenarındaki bitki örtüsü.
Bataklıklar ve Sulak Alanlar: Yüksek nem oranına sahip bitki örtüsü.
Nemli Çayırlıklar ve Otlaklar: Bitki örtüsünün yoğun ve nemli olduğu alanlar.
Ormanlık Alanlar ve Bahçeler: Nemli ve gölgeli kısımlar.
Yaşam Tarzı: Ağlarına takılan uçan böcekler (sivrisinekler, tatarcıklar, güveler ve diğer küçük sinekler) ve diğer küçük eklembacaklılarla beslenen avcılardır. Yetişkin bireyler genellikle ilkbahar sonundan sonbahara kadar (Mayıs-Eylül arası) aktif olarak görülürler. Geceleri ağlarını onarabilir veya yeniden kurabilirler.

Beslenme ve Üreme

Diyet: Etçil (karnivor) türlerdir. Başlıca avları, ağlarına takılan küçük uçan böceklerdir. Özellikle su kenarlarındaki sivrisinek popülasyonlarının kontrolünde önemli bir rol oynarlar.
Üreme: Dişiler, yumurtalarını ipek bir kese içinde bırakır ve bu keseyi genellikle yapraklara veya bitki saplarına gizlerler. Yumurta kesesi gri ipekle kaplıdır ve genellikle kuş dışkısına benzer bir görünüme sahiptir, bu da onu avcılardan korumaya yardımcı olur.

Zehir ve Tıbbi Önem

Zehirli Olup Olmadığı: Evet, tüm gerçek örümcekler gibi Tetragnatha extensa da zehirlidir. Avlarını felç etmek ve sindirmek için zehir kullanırlar.
İnsanlar İçin Tehlikesi: Tetragnatha extensa'nın insanlara karşı tehlikesi çok düşüktür. Boyutları orta seviyede olmasına rağmen, zehirlerinin insanlar üzerinde ciddi etkilere yol açtığına dair hiçbir bilimsel rapor bulunmamaktadır. Genellikle insanlardan kaçınma eğilimindedirler ve sadece sıkıştırıldıklarında veya tahrik edildiklerinde ısırırlar. Kamuflaj duruşları nedeniyle genellikle fark edilmezler.
Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi'nin görüşleri: Bu türün zehri, temel olarak avlarını etkisiz hale getirmeye yöneliktir ve insan sağlığı için bir risk oluşturmaz. Isırık durumunda ortaya çıkan semptomlar genellikle hafif ve lokalizedir, arı sokmasına benzer. Çok yaygın olmalarına rağmen, insanlarla direkt etkileşimleri azdır ve ekolojik açıdan faydalı canlılardır.
Isırık Durumunda Beklenen Etkiler: Olası bir ısırık durumunda görülebilecek semptomlar şunları içerebilir:
Isırık bölgesinde hafif ağrı, kızarıklık ve şişlik.
Kaşıntı veya rahatsızlık hissi.
Bu semptomlar genellikle birkaç saat veya birkaç gün içinde kendiliğinden geçer ve çoğu zaman tıbbi müdahale gerektirmez.
Tedavi Prosedürü (İlk Yardım): Özel bir antidot bulunmamaktadır. Tedavi genellikle semptomatik ve destekleyicidir:

Sakin Kalın: Panik yapmaktan kaçının.
Isırık Bölgesini Temizleyin: Sabun ve su ile nazikçe yıkayın.
Soğuk Uygulayın: Ağrı ve şişliği azaltmak için buz paketi veya soğuk kompres uygulayın.
Ağrı Kesici: Ağrı ve rahatsızlık için reçetesiz satılan ağrı kesiciler (örneğin parasetamol veya ibuprofen) kullanılabilir.
Tıbbi Yardım: Semptomlar şiddetlenirse (örn. aşırı şişlik, yayılan kızarıklık, şiddetli ağrı), alerjik bir reaksiyon belirtileri (nefes darlığı, kurdeşen, yüz veya boğazda şişlik) ortaya çıkarsa veya ısırık bölgesinde enfeksiyon belirtileri varsa bir sağlık profesyoneline başvurulmalıdır. Ancak bu durumlar, bu tür örümcekler için oldukça nadirdir.

Türkiye'deki Tetragnatha extensa Kayıtları

Tetragnatha extensa, Türkiye örümcek faunası içinde yaygın olarak kaydedilmiş bir türdür. Geniş bir Holarktik yayılışa sahip olması nedeniyle Türkiye'nin çeşitli bölgelerinde bulunabilir. İstanbul'da da, özellikle su kenarları, parklar, bahçeler ve diğer nemli yeşil habitatlarda bulunma potansiyeli oldukça yüksektir.

Bilgi ve Araştırma: Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi

Kaynaklar

World Spider Catalog (WSC): Örümcek taksonomisi, tür bilgileri ve dağılımları için en güncel ve kapsamlı veritabanlarından biridir.
Kaynağa Erişim: World Spider Catalog (2024). World Spider Catalog. Version 25.5. Natural History Museum Bern, online at http://wsc.nmbe.ch. doi: 10.24436/2 (Erişim tarihi: 15 Haziran 2025).
araneae - Tetragnatha extensa - Spiders of Europe: Avrupa örümcek faunası içindeki yeri, morfolojik detayları, boyutları ve habitat bilgileri.
Kaynağa Erişim: https://araneae.nmbe.ch/data/389/Tetragnatha_extensa (Erişim tarihi: 15 Haziran 2025).
GBIF (Global Biodiversity Information Facility): Türün taksonomik bilgileri ve dünya üzerindeki gözlem kayıtları.
Kaynağa Erişim: https://www.gbif.org/species/2196658 (Erişim tarihi: 15 Haziran 2025).
Wikipedia - Tetragnatha extensa: Türün genel özellikleri, habitatı ve dağılımı hakkında detaylı bilgiler.
Kaynağa Erişim: https://en.wikipedia.org/wiki/Tetragnatha_extensa (Erişim tarihi: 15 Haziran 2025).
UK Safari - Long-jawed Orb-weaver Spiders - Tetragnatha extensa: İngiltere'deki örümcekler hakkında detaylı bilgi, habitat ve ekoloji.
Kaynağa Erişim: https://www.uksafari.com/tetragnathaextensa.htm (Erişim tarihi: 15 Haziran 2025).
Türkiye'deki örümcek faunası üzerine yapılan akademik yayınlar: Özellikle Tetragnathidae familyası üzerine yapılan faunistik ve sistematik çalışmalar ile Türkiye'nin örümceklerini konu alan araştırmalar, Tetragnatha extensa'nın Türkiye'deki varlığına ve habitatlarına dair bilgi sağlamıştır.
Örn: Danışman T, Kunt K B, Özkütük R S, Coşar İ (2024a) The checklist of the spiders of Turkey. Version 2024. http://www.spidersofturkey.info. (Erişim tarihi: 15 Haziran 2025).
Samsun (Türkiye) İli Otsu Bitkiler Üzerindeki Örümcek Çeşitliliği. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi. (Bu çalışma, Samsun'da Tetragnatha extensa'nın varlığını doğrular.)
New Records of Spiders (Arachnida: Araneae) from Sinop Province, Turkey, Including an Annotated List of Species. DergiPark. (Bu çalışma, Sinop'ta Tetragnatha extensa'nın varlığını doğrular.)
Clerck, C. (1757). Svenska spindlar uti sina hufvud-slågter indelte samt under några och sextio särskildte arter beskrifne och med illuminerade figurer uplyste. Stockholm, 154 pp. (Bu kaynakta T. extensa'nın orijinal tanımı yer almaktadır).
Fotoğraf:Didier Descouens