Xysticus ninnii fusciventris

Xysticus ninnii fusciventris, halk arasında "Yengeç Örümcekleri" olarak bilinen Thomisidae familyasına ait, genellikle bitki örtüsü ve toprak üzerinde kamufle olarak avlanan küçük bir örümcek alt türüdür. Bu familyanın üyeleri, avlarını yakalamak için ağ örmek yerine pusu kurma stratejisini benimsemişlerdir. Xysticus cinsi, genellikle yassı, tıknaz gövdeleri ve kamuflaj sağlayan kahverengi tonlarıyla bilinir.

Xysticus ninnii fusciventris, ana tür olan Xysticus ninnii'nin bir alt türüdür ve Thomisidae familyasına ait zehirli bir örümcektir. İlk olarak 1965 yılında Alman araknolog Wolfgang Crome tarafından tanımlanmıştır. "Fusciventris" alt tür adı Latince "koyu karınlı" anlamına gelir; bu ismin örümceğin karın bölgesindeki koyu renklere atıfta bulunduğu düşünülmektedir.

Taksonomik Sınıflandırma ve Dağılım

Taksonomik Konum

Xysticus ninnii fusciventris'in bilimsel sınıflandırması şu şekildedir:

Alem (Kingdom): Animalia (Hayvanlar)
Şube (Phylum): Arthropoda (Eklembacaklılar)
Sınıf (Class): Arachnida (Örümcekgiller)
Takım (Order): Araneae (Örümcekler)
Familya (Family): Thomisidae Sundevall, 1833 (Yengeç Örümcekleri)
Cins (Genus): Xysticus C. L. Koch, 1835
Tür (Species): Xysticus ninnii Thorell, 1872
Alt Tür (Subspecies): Xysticus ninnii fusciventris Crome, 1965

Coğrafi Dağılım ve Türkiye'deki Durumu

Xysticus ninnii fusciventris, Dünya Örümcek Kataloğu'na göre Doğu Avrupa'dan Moğolistan'a kadar uzanan geniş bir Palearktik dağılıma sahiptir. Kazakistan gibi Orta Asya ülkelerinde de kaydedilmiştir. Ana tür olan Xysticus ninnii ise Portekiz'den Japonya'ya kadar uzanan daha geniş bir Palearktik dağılıma sahiptir.

Türkiye'de bu alt türün varlığı bilimsel olarak kayıt altına alınmıştır. Türkiye'nin örümcek faunası listelerinde Xysticus ninnii fusciventris yer almaktadır. Özellikle Sivas gibi illerden kayıtları bulunmaktadır.

Fiziksel Özellikler

Boyut: Xysticus ninnii fusciventris küçük ila orta büyüklükte bir yengeç örümceğidir.
Dişi: Vücut uzunluğu genellikle 5.5 ila 7.5 milimetre arasındadır.
Erkek: Vücut uzunluğu genellikle 4.2 ila 5.2 milimetre arasındadır.
Gövde Yapısı ve Renk: Bu alt tür, Xysticus cinsinin tipik özelliği olan yassı ve tıknaz bir gövde yapısına sahiptir. Vücutları genellikle yoğun tüylü ve dikenli tüylerle kaplıdır, bu da kamuflajına yardımcı olur.
Genel Görünüm: Renkleri oldukça değişken olabilir, ancak alt tür adından da anlaşılacağı üzere karın kısmında koyu tonlar belirgindir. Dişiler krem renginden beyaza kadar değişebilir, bazen kenarları daha koyu olabilir. Erkekler ise uzunlamasına çizgileri olmayan, koyu kahverengi veya siyah-kahverengi bir prosomaya (baş-göğüs) sahiptir. Karapaks, açık, geniş, girintili bir orta bantla yüksek kontrastlı desenlere sahiptir. Yanlarda siyahımsı lekeler bulunabilir. Sternum kahverengiden kumlu kahverengiye veya bej rengine kadar değişebilir.
Karın (Opisthosoma): Erkeklerde karın, geniş, beyaz veya krem rengi bir kenara sahiptir, diğer kısımları koyu kahverengi veya siyah-kahverengi olup, mızrak veya meşe yaprağı şeklinde, krem, bej veya kahverengi bir folium (yapraksı desen) ve beş adet sigilla (çukur) bulunur.
Bacaklar: İlk iki çift bacak diğer yengeç örümceklerinde olduğu gibi daha kalın ve güçlüdür, avı yakalamak için yana doğru uzanır.
Ayırt Edici Özellikler: Xysticus ninnii fusciventris'i diğer Xysticus türlerinden ve hatta ana tür Xysticus ninnii'den ayıran en önemli özellikler, erkek palpal organlarının ve dişi epigyne yapısının benzersiz morfolojisidir. Özellikle erkeklerde palp, küçük, küt bir çıkıntıya sahip düz bir teguluma ve neredeyse paralel kenarları olan yanal tibial apofize sahiptir. Embolus (erkek üreme organının bir parçası) pürüzlü bir yüzey yapısına sahiptir ve küçük, mızrak şeklinde bir yaprakçığa dönüşmüştür. Dişilerde epigyne parlak, geniş oval olup, yanal yarık şeklinde bir açıklık ve 1-2 kısa enine katlanma içerir. Vulva, iki kesecik benzeri, kompakt yapıdan oluşur. Bu detaylar, türün kesin teşhisinde kritik öneme sahiptir.
Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi'nin görüşleri: "Xysticus ninnii fusciventris, Palearktik bölgede geniş bir yayılıma sahip, özellikle Türkiye'de de bulunan bir yengeç örümceği alt türüdür. Renkleri ve desenleri, bulundukları ortama mükemmel uyum sağlayarak kamufle olmalarına yardımcı olur. Bu türler, ekosistemdeki küçük böcek popülasyonlarının doğal kontrolünde önemli bir avcı rolü üstlenirler. Zehirleri insanlar için tehlikeli değildir; bu canlılar, doğanın dengesinin önemli bir parçasıdır ve rahatsız edilmedikçe insanlara zarar vermezler."

Yaşam Biçimi ve Habitat

Yaşam Tarzı: Xysticus ninnii fusciventris, diğer yengeç örümcekleri gibi aktif avcılar değildir, pusu avcılarıdır. Ağ örmezler. Bunun yerine, avlarını beklemek için ağaç kabuklarının altında, bitki örtüsü üzerinde, kuru yaprak döküntüsü arasında veya toprak yüzeyinde gizlenerek kamufle olurlar.
Avlanma Davranışı: Yavaş hareket ederler ve genellikle böceklerin geçtiği bir alanda kendilerini konumlandırarak, yakından geçen küçük böcekleri (sinekgiller, karıncalar, küçük böcekler vb.) ani ve hızlı bir hareketle güçlü ön bacaklarıyla yakalarlar. Avlarını zehir enjekte ederek felç ederler ve ardından sindirirler.
Habitat Tercihi: Genellikle ormanlık alanlar, bozkırlar ve benzeri bitki örtüsünün bulunduğu açık alanlarda bulunurlar. Toprak yüzeyi ve bitki örtüsü arasında iyi bir kamuflaj sağlarlar.
Üreme ve Yaşam Döngüsü: Yetişkin bireylerin gözlemlendiği spesifik dönemler hakkında detaylı bilgi sınırlıdır, ancak genellikle bahar ve yaz aylarında aktif olmaları beklenir. Dişiler yumurta keselerini genellikle korunaklı bir yere, örneğin bir taşın altına veya bitki yaprakları arasına, ipekten bir yuvaya bırakır ve yavrular çıkana kadar onları koruyabilirler.

Zehir ve Tıbbi Önem

Zehirli Olup Olmadığı: Evet, tüm gerçek örümcekler gibi Xysticus ninnii fusciventris de zehirlidir. Zehirleri, avlarını felç etmek ve sindirmek için kullanılır.
İnsanlar İçin Tehlikesi: Thomisidae familyasının zehirleri insanlar için ciddi bir tehdit oluşturmaz. Xysticus ninnii fusciventris da dahil olmak üzere bu örümcekler genellikle küçük boyutludur ve zehirleri, avladıkları böcekler üzerinde etkili olacak şekilde evrimleşmiştir. İnsanlar tarafından ısırılma olasılığı oldukça düşüktür; çünkü genellikle insanlardan kaçınma eğilimindedirler ve ancak sıkıştırıldıklarında veya kendilerini tehdit altında hissettiklerinde ısırırlar. Isırsalar bile, insan üzerinde hafif kaşıntı, kızarıklık, lokal ağrı veya şişlik dışında herhangi bir toksik ya da alerjik etki yarattığı belgelenmemiştir. Zehirleri, bal arısı sokması veya sivrisinek ısırığı gibi çok hafif lokal reaksiyonlara neden olabilir.
Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi'nin görüşleri: "Yengeç örümcekleri, ekosistemdeki böcek popülasyonlarının doğal kontrolünde önemli bir rol oynayan faydalı canlılardır. Xysticus ninnii fusciventris gibi alt türlerin zehirleri insanlar için zararsızdır. Onlar doğanın dengesinin bir parçasıdır ve rahatsız edilmedikçe insanlara zarar vermezler. Bu türlerin doğal habitatlarının korunması, biyoçeşitliliğimiz için büyük önem taşımaktadır."
Isırık Durumunda Beklenen Etkiler: Çok nadir bir ısırık durumunda, arı sokmasına benzer, geçici bir kaşıntı, kızarıklık ve lokal ağrı görülebilir. Belirtiler genellikle birkaç saat içinde kendiliğinden iyileşir.
Tedavi Prosedürü (İlk Yardım): Özel bir tedavi gerektirmez. Isırık bölgesi sabunlu suyla temizlenerek soğuk kompres uygulanabilir. Gerekirse ağrı kesici alınabilir. Belirtiler 24 saatten fazla sürer veya kötüleşirse bir sağlık profesyoneline danışılması önerilir.

Bilgi ve Araştırma: Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi

Kaynaklar

World Spider Catalog (WSC): Örümcek taksonomisi, familya, cins ve tür bilgileri, dağılımları için en güncel ve kapsamlı veritabanlarından biridir.
Kaynağa Erişim: World Spider Catalog (2024). World Spider Catalog. Version 25.5. Natural History Museum Bern, online at http://wsc.nmbe.ch. doi: 10.24436/2 (Erişim tarihi: 22 Haziran 2025).
araneae - Psammitis ninnii - Spiders of Europe: Xysticus ninnii ana türünün fiziksel özellikleri ve habitatı hakkında detaylı bilgi, fusciventris alt türüne atıfta bulunur. (Not: WSC'ye göre Xysticus ninnii türü artık Psammitis ninnii olarak yeniden sınıflandırılmıştır, ancak halk arasında ve eski kaynaklarda Xysticus ninnii olarak geçebilir.)
Kaynağa Erişim: https://araneae.nmbe.ch/data/875/Psammitis_ninnii (Erişim tarihi: 22 Haziran 2025).
GBIF (Global Biodiversity Information Facility): Türün taksonomik bilgileri ve dünya üzerindeki gözlem kayıtları.
Kaynağa Erişim: https://www.gbif.org/species/10887156 (Erişim tarihi: 22 Haziran 2025).
New data on spiders (Arachnida: Aranei) of East Kazakhstan - ResearchGate: Kazakistan'daki Xysticus ninnii fusciventris kaydını içeren bir bilimsel makale.
Kaynağa Erişim: https://www.researchgate.net/publication/270276094_New_data_on_spiders_Arachnida_Aranei_of_East_Kazakhstan (Erişim tarihi: 22 Haziran 2025).
Further faunistic notes on Cozyptila and Xysticus from Turkey (Araneae, Thomisidae) - arages.de: Türkiye'den Xysticus ninnii fusciventris kaydını içeren bir bilimsel makale.
Kaynağa Erişim: https://arages.de/user_upload/psb_publicationmanagement/pdf/AM31_40_45.pdf (Erişim tarihi: 22 Haziran 2025).
Türkiye Yaban Hayatı - Thomisidae: Thomisidae familyasının genel özellikleri hakkında bilgiler.
Kaynağa Erişim: https://turkiyeyabanhayati.org/species/detail/thomisidae