Ardea purpurea

Ardea purpurea, Leylekler ve Pelikanlar takımı (Pelecaniformes) içindeki balıkçıl familyası Ardeidae'ye ait, büyük ve zarif bir su kuşu türüdür. Halk arasında Erguvani Balıkçıl olarak bilinir ve adını, tüylerindeki mor-kırmızımsı (erguvani) tonlardan alır. Boyutu ve ince yapısıyla Gri Balıkçıl'a (Ardea cinerea) benzese de, ondan daha koyu ve gizli bir yaşam tarzına sahiptir.

1. Genel Bilgiler ve Taksonomik Konum

Erguvani Balıkçıl, Batı Palearktik, Afrika ve Güney Asya'da geniş bir yayılıma sahiptir. Avrupa popülasyonları uzun mesafe göçmeni olup, kışı Sahra Altı Afrika'da geçirirler. Türkiye, sulak alanlarının zenginliği nedeniyle bu tür için önemli bir üreme ve geçiş bölgesidir. Yoğun sazlık alanlara olan bağımlılığı, onu sulak alan ekosistemlerinin sağlığı açısından kritik bir gösterge yapar.

Taksonomik sınıflandırması şöyledir:

• Âlem (Kingdom): Animalia (Hayvanlar)
• Şube (Phylum): Chordata (Kordalılar)
• Sınıf (Class): Aves (Kuşlar)
• Takım (Order):: Pelecaniformes
• Aile (Family):: Ardeidae (Balıkçıllar)
• Cins (Genus):: Ardea
• Tür (Species):: Ardea purpurea Linnaeus, 1766

2. Fiziksel Özellikler ve Morfoloji

• Boyut: Yaklaşık 78–90 cm uzunluğunda ve kanat açıklığı 120–150 cm'dir. Gri Balıkçıl'dan biraz daha küçük ve belirgin şekilde daha ince ve zarif yapılıdır.
• Tüy Rengi: Yetişkinlerin en belirgin özelliği, göğüs, boyun ve sırt kısımlarındaki derin kestane kahverengisi ve erguvani (mor-kırmızımsı) tüylerdir. Başın üstü, tepesi ve boynun yan çizgileri koyu (siyah) renklidir.
• Duruş ve Boyun: Boynu çok uzun ve incedir; uçuşta veya avlanma sırasında boynu S şeklindeki yılanvari bir kıvrım halinde tutma eğilimindedir. Uçuş sırasında bacakları kuyruğun çok ötesine uzanır.
• Gaga ve Bacaklar: Gagası uzun, sivri ve sarı renktedir. Bacakları da uzundur, ancak Gri Balıkçıl'a göre daha koyu, kırmızımsı kahverengi tonlardadır.

3. Ekolojik ve Biyolojik Davranışlar

• Habitat: Açık kıyılar ve çıplak çamur düzlükleri yerine, yoğun, yüksek sazlıklar (Phragmites) ve bataklık otları içeren derin sulak alanları tercih eder. Bu yoğun örtüde gizlenerek avlanır.
• Avlanma Davranışı: Çok gizli ve sabırlı bir avcıdır. Sazların arasına ustalıkla süzülerek yavaşça hareket eder, avını yakalamak için uzun boynunu hızla uzatır.
• Beslenme: Genellikle balık (özellikle küçük balıklar), kurbağalar, yılanlar, su böcekleri, kabuklular ve küçük memelilerle beslenir. Diyetini, yaşadığı sulak alanın koşullarına göre adapte eder.
• Üreme: Genellikle koloniler halinde ürer, ancak bu koloniler Gri Balıkçıl'ın kolonilerine göre daha dağınık ve sazlıkların derinliklerinde gizlidir. Yuvalarını saz, kamış ve kuru otlardan, su seviyesinin hemen üzerine inşa eder.

4. Koruma Durumu ve Tehditleri

• Koruma Durumu: Küresel popülasyonu sağlam kabul edildiği için IUCN tarafından "Asgari Endişe" (Least Concern - LC) olarak sınıflandırılmıştır. Ancak Avrupa'da popülasyonları, habitat tahribatına karşı oldukça hassastır.
• Tehditler: Erguvani Balıkçıl'ın yaşamı tamamen sağlıklı sulak alanlara ve geniş sazlıklara bağlıdır. Sulak alanların kurutulması, yoğun saz kesimi, su kirliliği ve tarım kimyasalları, bu türün geleceği için ana tehditleri oluşturur. Özellikle göç yolları üzerindeki sulak alanların korunması, türün hayatta kalması için hayati önem taşır.

Araştırma: Ahmet Taşçı Yaban Hayatı Bilimcisi

• Kaynaklar:
• Cramp, S. (Ed.). (1977). Handbook of the Birds of Europe, the Middle East and North Africa: The Birds of the Western Palearctic. Oxford University Press.
• BirdLife International. (2019). Ardea purpurea. The IUCN Red List of Threatened Species 2019.
• Kushlan, J. A., & Hancock, J. A. (2005). The Herons. Oxford University Press.