Attulus terebratus

Harika bir örümcek türü olan Attulus terebratus, Salticidae familyasına yani **"Zıplayan Örümcekler"**e ait bir türdür. Bu örümcekler, adından da anlaşılacağı gibi, avlarını yakalamak için zıplama yeteneklerini kullanan, keskin görüşlü ve çevik avcılardır.

Attulus terebratus, uzun yıllar Sitticus terebratus olarak bilinen bir türdür. Yakın zamanda yapılan moleküler ve taksonomik araştırmalar sonucunda Attulus cinsine aktarılmıştır. Bu tür, Salticidae familyasına ait küçük ila orta büyüklükte, zehirli bir örümcek türüdür. İlk kez 1757 yılında Clerck tarafından tanımlanmıştır. "Terebratus" tür adı Latince'de "delikli" veya "sıkıcı" anlamına gelir, ancak örümceğin bu ismi neden aldığına dair spesifik bir bilgi bulunmamaktadır.

Taksonomik Sınıflandırma ve Dağılım

Taksonomik Konum

Attulus terebratus'un güncel bilimsel sınıflandırması şu şekildedir:

• Alem (Kingdom): Animalia (Hayvanlar)
• Şube (Phylum): Arthropoda (Eklembacaklılar)
• Sınıf (Class): Arachnida (Örümcekgiller)
• Takım (Order): Araneae (Örümcekler)
• Familya (Family): Salticidae Blackwall, 1841 (Zıplayan Örümcekler)
• Cins (Genus): Attulus Simon, 1901
• Tür (Species): Attulus terebratus (Clerck, 1757)

Coğrafi Dağılım ve Türkiye'deki Durumu

Attulus terebratus, Dünya Örümcek Kataloğu'na göre Palearktik bölgenin geniş bir kısmında yayılış gösterir. Bu, Avrupa (Belçika, Danimarka, İspanya, Portekiz ve eski Yugoslav devletleri hariç), Türkiye, Kafkasya, Rusya (Avrupa'dan Güney Sibirya'ya kadar), Kazakistan ve Moğolistan gibi geniş bir coğrafyayı kapsar. Bu geniş dağılım, türün çeşitli iklim ve ekolojik koşullara adapte olabildiğini göstermektedir.

Türkiye'de bu türün varlığı bilimsel olarak kayıt altına alınmıştır. Türkiye'nin örümcek faunası listelerinde yer almakta olup, Antalya gibi illerden gözlem kayıtları bulunmaktadır. Bu durum, türün Türkiye'nin Akdeniz kıyıları ve muhtemelen diğer uygun habitatlarda bulunabileceğini göstermektedir.

Fiziksel Özellikler

• Boyut: Küçük ila orta büyüklükte bir zıplayan örümcektir.
• Erkek: Vücut uzunluğu genellikle 3.0 ila 4.5 mm arasındadır.
• Dişi: Vücut uzunluğu genellikle 3.5 ila 5.5 mm arasındadır.
• Gövde Yapısı ve Renk: Attulus terebratus, genellikle koyu ve açık renklerin birleşimiyle desenli bir görünüme sahiptir. Prosoma (baş-göğüs kısmı) koyu ve kırmızı-yeşil metalik bir parlaklığa sahip olabilir. Bacaklar genellikle kırmızımsı kahverengidir.
• Genel Görünüm: Vücut, zıplayan örümcekler için tipik olan sağlam ve kompakt bir yapıya sahiptir. Renklenmesi değişmekle birlikte, genellikle kahverengi veya gri tonlarında bulunur, bu da çevresine uyum sağlamasına yardımcı olur. Karnı (opisthosoma) koyu renkli olup, üzerinde açık renkli (beyazımsı veya sarımsı) lekeler veya bantlar bulunabilir.
• Ayırt Edici Özellikler: Diğer Attulus türleri gibi, A. terebratus'un da kesin teşhisi için erkek palpal organlarının (özellikle tibyal apofiz ve embolus yapısı) ve dişi epigyne yapısının detaylı incelenmesi gereklidir. Tibyal apofiz bulbusa doğru bükülmüş, embolus bulbus etrafında bükülmüş ve tabanı kapalıdır. Epigyne ise yarık benzeri bir oluğa sahiptir.
• Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi'nin görüşleri: "Attulus terebratus gibi zıplayan örümcekler, genellikle taşlık alanlarda, kayalık yamaçlarda ve kuru bitki örtüsü arasında yaşarlar. Mükemmel görme yetenekleri ve ani zıplama kabiliyetleriyle küçük böcekleri avlamada çok başarılıdırlar. Vücut renkleri ve desenleri, yaşadıkları ortamda iyi kamufle olmalarını sağlar. Bu örümcekler, ekosistemdeki zararlı böcek popülasyonlarını kontrol etmede önemli bir rol oynarlar ve insanlar için kesinlikle tehlikeli değillerdir; zehirleri sadece avları üzerinde etkilidir ve insan sağlığına herhangi bir zarar vermez."

Yaşam Biçimi ve Habitat

• Yaşam Tarzı: Attulus terebratus da diğer zıplayan örümcekler gibi aktif ve gezgin avcılardır. Avlarını yakalamak için ağ kurmazlar; bunun yerine doğrudan avlarının üzerine zıplarlar. Genellikle gündüz aktiftirler ve güneşli saatlerde avlanmayı tercih ederler.
• Avlanma Davranışı: Mükemmel görme yeteneklerini kullanarak avlarını (küçük böcekler, sinekler ve diğer küçük eklembacaklılar) tespit ederler. Avlarına gizlice yaklaşır, ardından hızlı ve güçlü bir zıplamayla üzerlerine atlayarak yakalarlar. Zıplamadan önce kendilerini bir güvenlik ipliğiyle (ipek iplik) sabitlemeleri, olası bir düşüşte veya avı kaçırmaları durumunda geri dönmelerini sağlar.
• Yuva Yapısı ve Üreme: Dişiler, yumurta keselerini (kokon) genellikle taşların altına, kaya çatlaklarına veya diğer korunaklı yerlere, ipekten yapılmış küçük bir yuvaya bırakır ve yavrular çıkana kadar onları korurlar. Yetişkinler genellikle ilkbahardan sonbahara kadar gözlemlenir. Kazakistan'da yapılan bir gözleme göre, dişiler Mayıs-Haziran aylarında olgunlaşır ve yumurta keseleri Temmuz başında görülebilir, yavrular yaklaşık 12 gün sonra yumurtadan çıkar.
• Habitat Tercihi: Bu tür, genellikle kuru ve açık alanları, özellikle taşlık yerleri, kayalık yamaçları, step alanları ve seyrek bitki örtüsüne sahip kırsal bölgeleri tercih eder. Güneşli ve açık alanlarda yaygın olarak bulunurlar. Ormanlar, otlaklar ve kentsel alanlar dahil olmak üzere çeşitli karasal habitatlarda yaşayabilirler.

Zehir ve Tıbbi Önem

• Zehirli Olup Olmadığı: Evet, tüm gerçek örümcekler gibi Attulus terebratus de zehirlidir. Zehirleri, avlarını felç etmek ve sindirmek için kullanılır.
• İnsanlar İçin Tehlikesi: Salticidae familyasındaki hiçbir tür insan için tehlikeli değildir. Attulus terebratus'un da ısırık olasılığı çok düşüktür çünkü çeneleri küçüktür ve genellikle insanlardan kaçınma eğilimindedirler. Isırık olsa dahi, insan üzerinde hafif kaşıntı, kızarıklık veya lokal ağrı dışında herhangi bir toksik ya da alerjik etki yarattığı belgelenmemiştir. Zehirleri, bal arısı sokması veya sivrisinek ısırığı gibi çok hafif lokal reaksiyonlara neden olabilir.
• Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi'nin görüşleri: "Zıplayan örümceklerin zehirleri insanlar üzerinde ciddi bir etki yaratmaz. Bir arı sokması veya sivrisinek ısırığı gibi lokal, geçici semptomlar dışında bir sağlık riski oluşturmazlar. Bu küçük avcılar, doğanın biyoçeşitliliğinin önemli bir parçasıdır ve zararlı böceklerin kontrolünde değerli bir görev üstlenirler. Rahatsız edilmedikleri sürece insanlara saldırmazlar."
• Isırık Durumunda Beklenen Etkiler: Çok nadir bir ısırık durumunda, arı sokmasına benzer, geçici bir kızarıklık veya hafif kaşıntı görülebilir. Belirtiler genellikle birkaç saat içinde iyileşir.
• Tedavi Prosedürü (İlk Yardım): Özel bir tedavi gerektirmez. Isırık bölgesi sabunlu suyla temizlenerek soğuk kompres uygulanabilir. Belirtiler 24 saatten fazla sürer veya kötüleşirse bir sağlık profesyoneline danışılması önerilir.

Bilgi ve Araştırma: Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi

Kaynaklar

1. World Spider Catalog (WSC): Örümcek taksonomisi, familya, cins ve tür bilgileri, dağılımları için en güncel ve kapsamlı veritabanlarından biridir.
2. Kaynağa Erişim: World Spider Catalog (2024). World Spider Catalog. Version 25.5. Natural History Museum Bern, online at http://wsc.nmbe.ch. doi: 10.24436/2 (Erişim tarihi: 18 Haziran 2025).
3. araneae - Attulus terebratus - Spiders of Europe: Türün morfolojik detayları, dağılımı ve erkek ile dişi özellikleri hakkında bilgi.
4. Kaynağa Erişim: https://araneae.nmbe.ch/data/1200/Attulus_terebratus (Erişim tarihi: 18 Haziran 2025).
5. GBIF (Global Biodiversity Information Facility): Türün taksonomik bilgileri ve dünya üzerindeki gözlem kayıtları.
6. Kaynağa Erişim: https://www.gbif.org/species/11106107 (Erişim tarihi: 18 Haziran 2025).
7. The checklist of the spiders of Turkey - Danışman T, Kunt K B, Özkütük R S, Coşar İ (2024a): Türkiye örümcek faunası güncel listesi.
8. Kaynağa Erişim: http://www.spidersofturkey.info (Erişim tarihi: 18 Haziran 2025).
9. Plantiary - Attulus terebratus: Türün genel bilgileri, habitatı ve davranışı hakkında bilgiler.
10. Kaynağa Erişim: https://plantiary.com/insect/attulus-terebratus_3284.html (Erişim tarihi: 18 Haziran 2025).
11. Fotoğraf: Magne Flåten