Brentidae

Brentidae – Doğrulburunlu Uzun Burunlu Böcekler

Ağız ön uzantıları son derece uzun ve düz yapılı olan, genellikle ölü odunla ilişkili, ilkel görünümlü ama taksonomik olarak önemli bir Coleoptera familyasıdır. Antik bir soy grubunu temsil eden bu böcekler, baş ve pronotum yapılarıyla Curculionidae (dolama böcekleri) ile karıştırılabilir.

Bilimsel Sınıflandırma

• Alem: Animalia – Hayvanlar
• Şube: Arthropoda – Eklem Bacaklılar
• Sınıf: Insecta – Böcekler
• Takım: Coleoptera – Sert kanatlılar
• Alt takım: Polyphaga
• Üst familya: Curculionoidea
• Familya: Brentidae

Morfolojik Özellikler

• Boyutları 5–50 mm arasında değişebilir.
• Vücutları uzun ve dar yapıdadır; bazı türler düz, bazıları kavisli görünümlüdür.
• En karakteristik özellik: düz ve uzun rostrum (ağız ön çıkıntısı), özellikle dişilerde çok uzundur.
• Antenler diz seviyesinden değil, daha uç kısımdan çıkar (Curculionidae’den farkı budur).
• Elytra düz ve pürüzsüz; bacaklar orta uzunluktadır.
• Erkeklerde bazen çeneler büyümüş ya da pronotum çıkıntılı olabilir.

Yaşam Alanı ve Ekolojik Rol

• Ölü ağaç gövdeleri, çürüyen kütükler, mantar kaplı kabuk altı gibi habitatlarda yaşarlar.
• Larvalar, odun dokusu veya mantar miseli içinde gelişir.
• Erginler bazen nektar ya da polen emer, bazen de tamamen odunsu mantarlarla beslenir.
• Doğadaki ayrıştırıcı döngüde mantar–odun ilişkisinde yer alırlar.
• Bazı türler, ormanlık alanlarda mantar taşıyıcı böcekler (fungivor taşıyıcılar) olarak görev alabilir.

Türkiye’deki Varlığı

• Türkiye’de Brentidae familyasına ait sınırlı ama dikkat çekici türler kaydedilmiştir.
• Brentus, Apionandra, Taphroderes, Eutrachelus gibi cinslere ait türler nemli ormanlık bölgelerde bulunabilir.
• Trakya, Doğu Karadeniz ve Toroslar’daki çürümüş ağaç kabuklarında gözlenme ihtimali yüksektir.
• Kayıtlar az olsa da geniş floristik alanlarda yerel popülasyonlar olabilir.

İnsana Zararlılık Durumu

• İnsanlara ya da tarım ürünlerine doğrudan zarar vermezler.
• Savunma amaçlı ısırma ya da kimyasal salgı üretimi yoktur.

İlk Yardım ve Tıbbi Tedavi

• Temas durumunda müdahale gerekmez.
• Zararsız, pasif yapılı böceklerdir.

Halkın Merak Edebileceği Bilgiler

• Bazı türler, “dolama böceği” zannedilerek yanlış teşhis edilir.
• Rostrumun düz olması onları eğri burunlu Curculionidae’den ayırır.
• Erkek ve dişiler arasında rostrum uzunluğu ve vücut oranlarında belirgin farklar bulunabilir.
• Tropikal türleri olağanüstü uzun vücut ve renkli desenlere sahip olabilir.
• Fosil kayıtları Mezozoik döneme kadar uzanır; evrimsel olarak antik bir gruptur.

Bilgi ve araştırma: Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi

Kaynaklar

• Sforzi, A. & Bartolozzi, L. (2004). Brentidae of the World (Coleoptera: Curculionoidea)
• GBIF – Global Biodiversity Information Facility
• Fauna Europaea
• Legalov, A.A. (2010). Palaearctic Brentidae and Fossil Records