Calliphoridae

Calliphoridae – Üfle sinekleri (Blowflies)

(Parlak metalik renkli, çürümüş organik maddelere ve leşlere yumurta bırakan, adli entomolojide önemli yeri olan orta-iri boyutlu sinekler.)

Bilimsel Sınıflandırma

• Alem: Animalia (Hayvanlar)
• Şube: Arthropoda (Eklem Bacaklılar)
• Sınıf: Insecta (Böcekler)
• Takım: Diptera (Çiftkanatlılar)
• Alt takım: Brachycera
• Üst familya: Oestroidea
• Familya: Calliphoridae (Robineau-Desvoidy, 1830)
• Bilinen cinsler: Calliphora, Lucilia, Chrysomya, Cynomya vb.

Temel Özellikler

• Boyut: Genellikle 6–14 mm; iri türler 18 mm’ye kadar olabilir.
• Renk: Çoğunlukla parlak metalik yeşil, mavi veya mor tonlarındadır.
• Gözler: Büyük, kırmızımsı; erkeklerde bazen bitişiktir.
• Ağız yapısı: Süngerimsi (likit madde emmek için).
• Kanatlar: Şeffaf, damarlı; uçma yetenekleri çok gelişmiştir.
• Anten: 3 segmentli, arista kıllıdır.

Yaşam Döngüsü ve Ekoloji

• Yumurtalarını çürüyen et, leş, yara, hayvan dışkısı gibi yerlere bırakırlar.
• Larvalar (maggot) bu organik maddelerle beslenir.
• Bazı türler canlı hayvanların yaralarına da yumurta bırakır → miyazis (Myiasis).
• Tam başkalaşım gösterirler: Yumurta → Larva → Pupa → Ergin.

Yayılış

• Küresel dağılıma sahiptir; kutup bölgeleri hariç her yerde bulunur.
• Özellikle ılıman ve tropikal bölgelerde çok yaygındır.
• Türkiye'de yaygın türler:
• Calliphora vicina
• Lucilia sericata
• Chrysomya albiceps

İnsana Zararlılık

• Bazı türler insan ve hayvanlarda miyazise neden olur (yara enfestasyonu).
• Yiyeceklere yumurta bırakabilir, bu da sağlık riski oluşturur.
• Ayrıca mikroorganizma taşıyıcısıdırlar (Salmonella, E. coli vb.).

İlk Yardım ve Tıbbi Müdahale (Myiasis durumunda)

1. Yaralı bölge gözlemlenmeli, hareketli larvalar varsa derhal sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır.
2. Larvaların çıkarılması steril ortamda yapılmalıdır.
3. Gerekirse antibiyotik tedavisi uygulanabilir.
4. Koruyucu önlem olarak açık yaralar kapatılmalı, gıda hijyenine dikkat edilmelidir.

Latince Anlamı

• Calliphora: Yunanca “kallos” (güzel) + “phoros” (taşıyan) → “güzelliği taşıyan”
• Bu isim, türlerin metalik ve parlak görünümlerine gönderme yapar.

Halkın Merak Ettiği İlginç Bilgiler

• “Cesetlerin ölüm zamanını belirlemede bu sinekler kullanılıyor mu?”
• Evet! Adli entomoloji bilimi, ilk konan sinek türü, larva evresi ve büyüme süresiyle cesedin ölüm zamanını tahmin eder.
• Özellikle Lucilia sericata ve Calliphora vicina bu alanda çok kullanılır.
• “Larvaları tedavi amacıyla kullanılıyor mu?”
• Evet! Lucilia sericata larvaları, tıpta yara temizliği (biyocerrahi) için kullanılır. Canlı dokuyu yemezler, sadece nekrotik (ölü) dokuyu temizler.
• “Evde gördüğümüz metalik yeşil sinekler bunlar mı?”
• Büyük ihtimalle evet. Özellikle sıcak havalarda çöplük, et atığı ve açık yiyecekler çevresinde sık görülürler.

Bilimsel Kaynaklar

• Greenberg, B. (1971). Flies and Disease.
• Gennard, D. (2012). Forensic Entomology: An Introduction.
• Hall, M.J.R. (2001). Maggot therapy and wound debridement.
• Fauna Europaea, GBIF ve ITIS veritabanları.