Carrhotus xanthogramma

Carrhotus xanthogramma: Detaylı Bilgiler

Harika bir örümcek türü olan Carrhotus xanthogramma, Salticidae familyasına yani **"Zıplayan Örümcekler"**e ait bir türdür. Bu örümcekler, adından da anlaşılacağı gibi, avlarını yakalamak için zıplama yeteneklerini kullanan, keskin görüşlü ve çevik avcılardır. "Xanthogramma" tür adı, Yunanca "sarı işaretli" veya "sarı çizgili" anlamına gelir ve örümceğin özellikle erkeklerindeki sarımsı işaretlere atıfta bulunur.

Carrhotus xanthogramma, Salticidae familyasına ait küçük ila orta boyutlu, zehirli bir örümcek türüdür. İlk kez 1819 yılında Jean Victoire Audouin tarafından tanımlanmıştır.

Taksonomik Sınıflandırma ve Dağılım

Taksonomik Konum

Carrhotus xanthogramma'nın bilimsel sınıflandırması şu şekildedir:

• Alem (Kingdom): Animalia (Hayvanlar)
• Şube (Phylum): Arthropoda (Eklembacaklılar)
• Sınıf (Class): Arachnida (Örümcekgiller)
• Takım (Order): Araneae (Örümcekler)
• Familya (Family): Salticidae Blackwall, 1841 (Zıplayan Örümcekler)
• Cins (Genus): Carrhotus Thorell, 1891
• Tür (Species): Carrhotus xanthogramma (Walckenaer, 1802)

Coğrafi Dağılım ve Türkiye'deki Durumu

Carrhotus xanthogramma, Dünya Örümcek Kataloğu'na göre Palearktik bölgede (Avrupa, Kuzey Afrika, Orta Doğu ve Orta Asya) geniş bir yayılış gösterir. Bu yayılış alanı; Portekiz'den Japonya'ya kadar uzanır. Özellikle Akdeniz ikliminin görüldüğü bölgelerde ve Asya'da oldukça yaygındır.

Türkiye'de bu türün varlığı bilimsel olarak kayıt altına alınmıştır. Türkiye'nin örümcek faunası listelerinde yer almaktadır ve çeşitli bölgelerden gözlem kayıtları bulunmaktadır. Özellikle Akdeniz, Ege ve Marmara bölgeleri gibi sıcak iklime sahip yerlerde bulunabilir. Örneğin, Bursa, Hatay, Kütahya gibi illerden kayıtları mevcuttur.

Fiziksel Özellikler

• Boyut: Küçük ila orta boyutlu bir zıplayan örümcektir.
• Erkek: Vücut uzunluğu genellikle 5.0 ila 7.0 mm arasındadır.
• Dişi: Vücut uzunluğu genellikle 6.0 ila 9.0 mm arasındadır.
• Gövde Yapısı ve Renk: Carrhotus cinsinin tipik özelliklerini taşır; kompakt ve genellikle tüylüdürler. Cinsiyetler arasında belirgin renk ve desen farklılıkları (cinsel dikromatizm) gösterirler.
• Erkek: Karapaks (baş-göğüs kısmı) genellikle koyu kahverengi veya siyah olup, özellikle göz çevresinde ve karapaksın ön kısmında belirgin turuncu veya sarımsı tüylerle kaplıdır. Keliserler (zehir dişlerinin bulunduğu ağız parçası) genellikle koyu renklidir. Palpler (ön ayak benzeri duyu organları) ve ilk bacak çiftleri genellikle daha kalın ve koyu renklidir. Karın (opisthosoma) da koyu renkli olup üzerinde belirgin olmayan desenler bulunabilir. Bu türde erkekler dişilerden daha canlı ve çarpıcı renklere sahiptir.
• Dişi: Dişiler genellikle erkeklere göre daha açık renkli, grimsi veya kahverengimsi tonlardadır. Karapaks ve karınları genellikle daha düzensiz desenlere sahiptir ve erkeklerdeki belirgin sarımsı/turuncumsu tüyler bulunmaz. Bacakları da erkeklere göre daha açık renklidir.
• Gözler: Salticidae familyasının en karakteristik özelliği olan güçlü gözlere sahiptirler. Ön ortadaki iki büyük göz, avı hassas bir şekilde takip etmelerini sağlayan üç boyutlu görme yeteneği sunar. Diğer altı göz çevresel hareketleri algılar ve geniş bir görüş alanı sağlar.
• Ayırt Edici Özellikler:Erkeklerdeki karapaksın ön kısmındaki ve göz çevresindeki belirgin turuncu/sarımsı tüyler.
• Cinsiyetler arasındaki belirgin renk ve desen farklılıkları.
• Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi'nin görüşleri: "Carrhotus xanthogramma gibi zıplayan örümcekler, özellikle erkeklerinin canlı renklenmeleriyle dikkat çeker. Göz alıcı tüyleri, çiftleşme ritüellerinde önemli bir rol oynar. Bu örümcekler, hızlı ve çevik avcılar olmaları sayesinde doğada zararlı böcek popülasyonlarının dengelenmesinde kritik bir görev üstlenirler. İnsanlar için kesinlikle tehlikeli değillerdir ve zehirleri tıbbi olarak önemsizdir."

Yaşam Biçimi ve Habitat

• Yaşam Tarzı: Carrhotus xanthogramma da diğer zıplayan örümcekler gibi aktif ve gezgin avcılardır. Avlarını yakalamak için ağ kurmazlar. Genellikle gündüz aktiftirler ve güneşli saatlerde avlanırlar.
• Avlanma Davranışı: Mükemmel görme yeteneklerini kullanarak avlarını (küçük böcekler, sinekler ve diğer eklembacaklılar) tespit ederler. Avlarına gizlice yaklaşır, ardından hızlı ve güçlü bir zıplamayla üzerlerine atlayarak yakalarlar. Zıplamadan önce kendilerini bir güvenlik ipliğiyle (ipek iplik) sabitlemeleri, olası bir düşüşte veya avı kaçırmaları durumunda geri dönmelerini sağlar.
• Yuva Yapısı ve Üreme: Dişiler, yumurta keselerini (kokon) genellikle yaprakların altına veya bitki saplarının arasına, ipekten yapılmış koruyucu bir yuvaya bırakır ve yavrular çıkana kadar onları korurlar.
• Habitat Tercihi: Çeşitli habitatlarda bulunabilirler. Genellikle alçak bitki örtüsü, çalılıklar, ağaçlar (özellikle yaprak döken ağaçlar), orman kenarları ve bahçeler gibi yerlerde görülürler. Genellikle yaprakların veya dalların üzerinde avlanırken rastlanırlar.

Zehir ve Tıbbi Önem

• Zehirli Olup Olmadığı: Evet, tüm gerçek örümcekler gibi Carrhotus xanthogramma da zehirlidir. Zehirleri, avlarını felç etmek ve sindirmek için kullanılır.
• İnsanlar İçin Tehlikesi: Salticidae familyasındaki hiçbir tür insan için tehlikeli değildir. Carrhotus xanthogramma'nın da ısırık olasılığı çok düşüktür çünkü çeneleri küçüktür ve genellikle insanlardan kaçınma eğilimindedirler. Isırık olsa dahi, insan üzerinde hafif kaşıntı dışında herhangi bir toksik ya da alerjik etki yarattığı belgelenmemiştir.
• Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi'nin görüşleri: "Zıplayan örümceklerin zehirleri insanlar üzerinde ciddi bir etki yaratmaz. Bir arı sokması veya sinek ısırığı gibi lokal, geçici semptomlar dışında bir sağlık riski oluşturmazlar. Bu küçük avcılar, doğanın biyoçeşitliliğinin önemli bir parçasıdır ve zararlı böceklerin kontrolünde değerli bir görev üstlenirler. Rahatsız edilmedikleri sürece insanlara saldırmazlar."
• Isırık Durumunda Beklenen Etkiler: Çok nadir bir ısırık durumunda, arı sokmasına benzer, geçici bir kızarıklık veya hafif kaşıntı görülebilir.
• Tedavi Prosedürü (İlk Yardım): Özel bir tedavi gerektirmez. Isırık bölgesi sabunlu suyla temizlenerek soğuk kompres uygulanabilir.

Bilgi ve Araştırma: Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi

Kaynaklar

1. World Spider Catalog (WSC): Örümcek taksonomisi, familya, cins ve tür bilgileri, dağılımları için en güncel ve kapsamlı veritabanlarından biridir.
2. Kaynağa Erişim: World Spider Catalog (2024). World Spider Catalog. Version 25.5. Natural History Museum Bern, online at http://wsc.nmbe.ch. doi: 10.24436/2 (Erişim tarihi: 18 Haziran 2025).
3. araneae - Carrhotus xanthogramma - Spiders of Europe: Türün morfolojik detayları, dağılımı ve erkek ile dişi özellikleri hakkında bilgi.
4. Kaynağa Erişim: https://araneae.nmbe.ch/data/436/Carrhotus_xanthogramma (Erişim tarihi: 18 Haziran 2025).
5. Wikipedia - Carrhotus xanthogramma: Genel bilgiler ve taksonomik sınıflandırma.
6. Kaynağa Erişim: https://en.wikipedia.org/wiki/Carrhotus_xanthogramma (Erişim tarihi: 18 Haziran 2025).
7. GBIF (Global Biodiversity Information Facility): Türün taksonomik bilgileri ve dünya üzerindeki gözlem kayıtları.
8. Kaynağa Erişim: https://www.gbif.org/species/2171545 (Erişim tarihi: 18 Haziran 2025).
9. The checklist of the spiders of Turkey - Danışman T, Kunt K B, Özkütük R S, Coşar İ (2024a): Türkiye örümcek faunası güncel listesi.
10. Kaynağa Erişim: http://www.spidersofturkey.info (Erişim tarihi: 18 Haziran 2025).
11. Türkiye Yaban Hayatı - Salticidae: Zıplayan örümceklerin genel özellikleri ve tehlikeleri hakkında bilgiler.
12. Kaynağa Erişim: https://turkiyeyabanhayati.org/species/detail/salticidae (Erişim tarihi: 18 Haziran 2025).