Cataleptoneta sbordonii

Cataleptoneta sbordonii: Detaylı Bilgiler

Türkçe Adlandırma: Cataleptoneta sbordonii için yaygın olarak kabul görmüş spesifik bir Türkçe isim bulunmamaktadır. Ancak, familyasına ve yaşam alanına atıfta bulunarak "Sbordoni'nin Cüce Mağara Örümceği" veya "Anadolu Mağara Cücesi" gibi bir adlandırma kullanılabilir, zira "sbordonii" tür adı, türü tanımlayan araştırmacıların soyadından gelir ve küçük boyutuna vurgu yapar.

Cataleptoneta sbordonii, Leptonetidae familyasına ait, Türkiye'ye özgü (endemik) bir mağara örümceği türüdür. İlk kez 1968 yılında P. M. Brignoli tarafından tanımlanmıştır. Bu tür, tıpkı C. aesculapii gibi, mağaralar gibi nemli, sabit sıcaklıklı ve karanlık yeraltı habitatlarında yaşar.

Detaylı Özellikler ve Taksonomik Konumu

Taksonomik Sınıflandırma

Cataleptoneta sbordonii'nin bilimsel sınıflandırması şu şekildedir:

• Alem (Kingdom): Animalia (Hayvanlar)
• Şube (Phylum): Arthropoda (Eklembacaklılar)
• Sınıf (Class): Arachnida (Örümcekgiller)
• Takım (Order): Araneae (Örümcekler)
• Infra Takım (Infraorder): Araneomorphae (Gerçek Örümcekler)
• Familya (Family): Leptonetidae
• Açıklama: Bu familya, genellikle küçük boyutlu, uzun bacaklı ve çoğu zaman mağaralarda yaşayan örümcekleri içerir.
• Cins (Genus): Cataleptoneta
• Tür (Species): Cataleptoneta sbordonii (Brignoli, 1968)
• Açıklama: Tür, 1968 yılında İtalyan araknolog Paolo Marcello Brignoli tarafından tanımlanmıştır.

Genel Bilgiler

• Familya: Leptonetidae
• Tip: Mağara örümceği (troglobite). Tamamen mağara yaşamına uyum sağlamış türlerdendir.
• Coğrafi Dağılım: Türkiye'ye endemiktir. Özellikle Toros Dağları'ndaki mağaralar gibi yer altı ortamlarında bulunmuştur. Türkiye'deki endemik örümcekler listesinde yer alır.

Fiziksel Özellikler

• Boyut: Çok küçük boyutlu bir örümcek türüdür. Vücut uzunlukları genellikle 1 ila 3 mm civarındadır, bu da onları çıplak gözle fark etmeyi zorlaştırır.
• Renk: Genellikle soluk sarımsı, açık kahverengi veya beyazımsı renktedir. Mağara yaşamına adapte olmuş türlerin çoğu gibi pigmentasyonları düşüktür.
• Gözler: Leptonetidae familyasındaki türlerde göz sayısı değişkenlik gösterir; bazı türlerde 6 veya daha az göz bulunurken, bazıları tamamen gözsüzdür (anophthalmic). C. sbordonii'nin göz durumu hakkında spesifik bir bilgiye ulaşılamamıştır, ancak çoğu mağara türü gibi göz indirgenmesi veya gözsüzlük göstermesi muhtemeldir.
• Morfoloji: İnce, uzun ve narin bacaklara sahiptir. Bu uzun bacaklar, karanlık ortamda çevreyi algılama ve avlanmada yardımcı olur. Karın (abdomen) genellikle pürüzsüzdür. Erkek bireylerin palpal organlarının ve dişi bireylerin epigynlerinin (üreme organları) morfolojisi, tür teşhisinde kritik öneme sahiptir.

Yaşam Biçimi ve Habitat

• Yuva Yapısı: Cataleptoneta sbordonii tipik olarak av yakalamak için büyük ağlar kurmaz. Bunun yerine, küçük, düzensiz ipek ağlar veya ipek astarlı yuvalar yapabilirler, ancak bu ağlar genellikle barınma ve yumurta keselerini koruma amaçlıdır.
• Habitat Tercihi: Yeraltı habitatlarına, özellikle mağaralara ve derin kaya çatlaklarına özgüdür. Nemli ortamları, sabit sıcaklık ve karanlık koşulları tercih ederler. Mağaraların içindeki yıkıntı kalıntıları, taş altları ve tabakalı kaya yığınları ideal yaşam alanlarını oluşturur. Işıktan kaçan, fotofobik türlerdir ve dış dünyada hemen hiç görülmezler.
• Yaşam Tarzı: Büyük ölçüde troglobite (mağara yaşamına adapte olmuş) bir yaşam tarzına sahiptirler. Aktif olarak av peşinde koşabilir veya pusuya yatabilirler. Genellikle dar alanlara sıkışmış, izole popülasyonlar oluştururlar.

Beslenme ve Üreme

• Diyet: Etçil (karnivor) bir türdür. Başlıca besinlerini küçük omurgasızlar, özellikle mikroskobik veya çok küçük avlar (sivrisinek larvaları, akarlar, küçük böcek larvaları) oluşturur. Mağara ortamında bulunan sınırlı besin kaynaklarına bağımlıdırlar.
• Avlanma Tekniği: Ağ kurarak avlanmaktan ziyade, pusuya yatarak veya doğrudan avlarının üzerine atılarak onları yakalarlar.
• Üreme: Dişiler yumurtalarını üzerlerinde taşımazlar. Bunun yerine, yumurtalarını taş yüzeylere tutturur veya mağara çatlaklarına ince bir iplik ağı içinde bırakırlar. Üreme biyolojilerinin çoğu yönü henüz tam olarak bilinmemektedir, ancak mağara ortamının stabil koşulları uzun ömürlü olmalarına ve yavaş üremelerine olanak sağlayabilir.

Zehir ve Tıbbi Önem

• Zehirli Olup Olmadığı: Evet, tüm örümcekler gibi Cataleptoneta sbordonii de zehirlidir ve avını etkisiz hale getirmek için zehir kullanır. Ancak, bu türün insanlar için zehirli olmadığı kabul edilir.
• Zehir Türü ve Etki Mekanizması: Leptonetidae familyasının zehirleri genellikle protein bazlı hafif sindirici enzimler içerir. Bu zehir, yalnızca mikroskobik veya çok küçük avları felç etmeye ve sindirmeye yeterlidir.
• İnsanlar İçin Tehlikesi: Cataleptoneta sbordonii insanlara karşı tamamen zararsızdır.
• Boyutları: Çok küçük olmaları (1-3 mm) nedeniyle insan cildine nüfuz etmeleri mümkün değildir. Zehir dişleri mikroskobiktir.
• Davranış: Agresif değillerdir ve insanlarla etkileşime girmezler. Mağara derinliklerinde yaşarlar ve dış dünyayla veya insanlarla temasları nadirdir.
• Isırık Vakası: Bilinen hiçbir ısırık vakası bildirilmemiştir.
• Alerjen Potansiyeli: İnsan üzerinde hiçbir fizyolojik etkisi bulunmamakta ve alerjen üretme potansiyelleri son derece düşüktür.
• Tedavi Prosedürü (İlk Yardım): Herhangi bir ısırık vakası bildirilmemiştir ve tıbbi müdahaleye gerek yoktur.

Bilgi ve Araştırma: Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi

Kaynaklar

1. World Spider Catalog (WSC): Örümcek taksonomisi, tür bilgileri ve dağılımları için en güncel ve kapsamlı veritabanlarından biridir.
2. Kaynağa Erişim: World Spider Catalog (2024). World Spider Catalog. Version 25.5. Natural History Museum Bern, online at http://wsc.nmbe.ch. doi: 10.24436/2 (Erişim tarihi: 14 Haziran 2025).
3. ResearchGate - Two new species of the spider genus Cataleptoneta from Balkan Peninsula (Araneae, Leptonetidae): Cataleptoneta sbordonii'nin Türkiye'deki dağılımı ve diğer türlerle ilişkileri hakkında bilgi verir.
4. Kaynağa Erişim: Deltshev, C., & Li, S. Q. (2016). Two new species of the spider genus Cataleptoneta from Balkan Peninsula (Araneae, Leptonetidae). In Abstracts of the XIX International Congress of Arachnology (Vol. 19, p. 22). https://www.researchgate.net/publication/293243376_Two_new_species_of_the_spider_genus_Cataleptoneta_from_Balkan_Peninsula_Araneae_Leptonetidae (Erişim tarihi: 14 Haziran 2025).
5. Türkiye Yaban Hayatı (Leptonetidae Sayfası): Cataleptoneta sbordonii'nin dahil olduğu Leptonetidae familyasının genel özellikleri, morfolojisi, beslenme ve insan için zararlılık durumu hakkında bilgi verir.
7. Kaynağa Erişim: Türkiye Yaban Hayatı. Leptonetidae. https://turkiyeyabanhayati.org/species/detail/leptonetidae (Erişim tarihi: 14 Haziran 2025).
8. ResearchGate - A molecular phylogeny of the European nesticid spiders (Nesticidae, Araneae): Implications for their systematics and biogeography: Cataleptoneta cinsinin filogenetik konumuna ve mağara adaptasyonlarına dair ek bilgiler. Kaynağa Erişim: Ledoux, J. C., & Rittmeyer, R. C. (2017). A molecular phylogeny of the European nesticid spiders (Nesticidae, Araneae): Implications for their systematics and biogeography. Arthropoda Selecta, 26(1), 71-82. https://www.researchgate.net/publication/366574427_A_molecular_phylogeny_of_the_European_nesticid_spiders_Nesticidae_Araneae_Implications_for_their_systematics_and_biogeography (Erişim tarihi: 14 Haziran 2025).
9. ResearchGate - The Contribution of Italian Research to Biodiversity Assessment and Conservation in Anatolia and Adjacent Areas: Cataleptoneta sbordonii'nin ilk keşfedildiği araştırmalar ve Türkiye'deki biyoçeşitlilik üzerindeki İtalyan araştırmalarının katkıları.
10. Kaynağa Erişim: Sbordoni, V., & Gambari, A. (2015). The Contribution of Italian Research to Biodiversity Assessment and Conservation in Anatolia and Adjacent Areas. In Biodiversity and Conservation. Nova Science Publishers. https://www.researchgate.net/publication/348408710_The_Contribution_of_Italian_Research_to_Biodiversity_Assessment_and_Conservation_in_Anatolia_and_Adjacent_Areas (Erişim tarihi: 14 Haziran 2025).
11. Fotopraf: Lee Johnson https://srs.britishspiders.org.uk/portal.php/p/Picture/r/view/s/Cryphoeca+silvicola+Orkney