Eucnemidae

Eucnemidae – Yan Tetikli Çıt Böcekleri (Yan Atlamalı Elateridler)

Çıt çıt böceklerine (Elateridae) benzeyen fakat daha dar, daha uzun ve karakteristik yapılarıyla ayrılan, çoğunlukla çürüyen odun ortamlarında yaşayan küçük–orta boyutlu Coleoptera familyasıdır. Larvaları odun içinde mantarlarla beslenir.

Bilimsel Sınıflandırma

• Alem: Animalia – Hayvanlar
• Şube: Arthropoda – Eklem Bacaklılar
• Sınıf: Insecta – Böcekler
• Takım: Coleoptera – Sert kanatlılar
• Alt takım: Polyphaga
• Üst familya: Elateroidea
• Familya: Eucnemidae

Morfolojik Özellikler

• Boyutları 2–25 mm arasında değişir.
• Vücutlar uzun, silindirik ve hafif yassıdır.
• Elytra (ön kanatlar) pürüzlü, uzunlamasına çizgili veya noktalıdır.
• Pronotumun altındaki sıçrama mekanizması Elateridae’ye benzer ama yapısal farklılık gösterir.
• Antenler genellikle testere dişli ya da taraklı olabilir.
• Renkleri çoğunlukla kahverengi, siyah veya kırmızımsı tonlardadır.

Yaşam Alanı ve Ekolojik Rol

• Nemli orman altlarında, çürümekte olan kütükler, mantar kaplı ağaç kabukları ve odun çatlaklarında yaşarlar.
• Larvalar, genellikle ölü odun içinde yaşayan mantar hifleriyle (özellikle beyaz çürükçül mantarlar) beslenir.
• Erginler kısa ömürlüdür; sıklıkla gece aktiftir veya saklanır.
• Ekosistemde mantarlarla odun ayrışım döngüsüne katkı sağlarlar.

Türkiye’deki Varlığı

• Türkiye ormanlarında Eucnemidae familyasına ait pek çok tür gözlemlenmiştir.
• En sık görülen cinsler: Hylis, Dromaeolus, Melasis, Isorhipis, Entomophthalmus.
• Karadeniz, Marmara ve Toros bölgeleri tür çeşitliliği açısından zengindir.
• Özellikle yaşlı ormanlarda ve doğal çürükçül odunlarda bulunurlar.

İnsana Zararlılık Durumu

• İnsanlara ve ev ortamına zarar vermezler.
• Tarım zararlısı değildirler, tamamen orman ekosistemiyle sınırlıdırlar.

İlk Yardım ve Tıbbi Tedavi

• Temas hâlinde zararsızdır.
• Isırmaz, sokmaz, toksik madde üretmez.

Halkın Merak Edebileceği Bilgiler

• Görünüm olarak Elateridae’ye çok benzediğinden karıştırılabilir.
• Sıçrama mekanizmaları farklı çalışır: bazılarında zıplama hareketi yanlamasına olur.
• Larvalar odun içinde gözle görünmeyebilir ancak tespit edildiğinde “beyaz çürükçül mantarlarla iç içe” yaşar.
• Ağaçta küçük çıkıntılar ya da boşluklar varsa orada Eucnemidae larvası olabilir.
• Fosil kayıtlarında da görülmeleri, evrimsel olarak eski bir grup olduklarını gösterir.

Bilgi ve araştırma: Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi

Kaynaklar

• Muona, J. (1993). Review of the Eucnemidae (Coleoptera) of the Western Palaearctic Region
• GBIF – Global Biodiversity Information Facility
• Fauna Europaea
• Türkiye Orman Biyoçeşitliliği Veri Kayıtları (2021)