Himantopus himantopus

Himantopus himantopus, Yağmur Kuşları takımı (Charadriiformes) içinde, kılıçgaga ve uzunbacak familyası Recurvirostridae'ye ait, son derece karakteristik bir kıyı çamurcunudur. Halk arasında Uzunbacak olarak bilinir ve bu adı, kuşlar alemindeki vücut büyüklüğüne oranla en uzun bacaklara sahip türlerden biri olmasından alır. Sığ sularda zarif yürüyüşü ve keskin siyah-beyaz tüyleri ile kolayca tanınır.

1. Genel Bilgiler ve Taksonomik Konum

Uzunbacak, ılıman ve tropikal bölgeler de dahil olmak üzere, küresel çapta kozmopolit bir dağılıma sahiptir. Avustralya, Kuzey Amerika ve Akdeniz havzasında farklı alt türleri bulunur. Türkiye, Akdeniz, Ege ve İç Anadolu'daki sulak alanlarda yaygın olarak üreyen önemli bir göçmen ve yaz ziyaretçisidir.

Taksonomik sınıflandırması şöyledir:

• Âlem (Kingdom): Animalia (Hayvanlar)
• Şube (Phylum): Chordata (Kordalılar)
• Sınıf (Class): Aves (Kuşlar)
• Takım (Order):: Charadriiformes (Yağmur Kuşları)
• Aile (Family):: Recurvirostridae (Uzunbacakgiller)
• Cins (Genus):: Himantopus
• Tür (Species):: Himantopus himantopus (Linnaeus, 1758)

2. Fiziksel Özellikler ve Morfoloji

• Boyut: Yaklaşık 33–40 cm uzunluğundadır, ancak bacak uzunluğu bu ölçüye dahil değildir.
• Bacaklar (Ayırt Edici Özellik): Vücut büyüklüğüne oranla inanılmaz derecede uzun, ince ve narin pembe-kırmızı bacaklara sahiptir. Bu bacaklar, sığ sularda derine batmadan yürümesine olanak tanır.
• Tüy Rengi: Tüy rengi oldukça çarpıcı ve kontrastlıdır: Kanatlar ve sırt parlak siyah renkteyken, boyun, baş ve alt kısımlar saf beyazdır. Bazı alt türlerde veya bireylerde baş ve boyun üzerinde hafif siyah lekeler bulunabilir.
• Gaga: İnce, düz ve siyahtır. Çamurda kolayca gezinerek avlanmaya uygundur.

3. Ekolojik ve Biyolojik Davranışlar

• Habitat: Özellikle sığ, tuzlu veya acı su bataklıklarını, lagünleri, tuzlaları, nehir ağızlarını ve su basmış tarım alanlarını tercih eder. Su derinliğinin 30 cm'yi geçmediği alanlarda beslenir.
• Beslenme: Uzun bacakları üzerinde yavaşça yürüyerek ve gagasıyla çamuru veya su yüzeyini tarayarak besin arar. Diyeti, sucul böcekler, küçük kabuklular, solucanlar ve yumuşakçalardan oluşur.
• Davranış: Sosyal bir türdür; genellikle küçük sürüler halinde görülür ve büyük koloniler halinde ürer. Yuvalarını suya yakın, çıplak veya az bitkili zeminlere yapar. Yuvaları savunurken oldukça gürültücüdür ve keskin, tiz, havlama benzeri çağrılar (örneğin, "kyik-kyik") çıkarırlar.

4. Koruma Durumu ve Önemi

• Koruma Durumu: Geniş coğrafi yayılışı ve büyük toplam popülasyonu sayesinde IUCN tarafından küresel olarak "Asgari Endişe" (Least Concern - LC) olarak sınıflandırılmıştır.
• Tehditler: Su rejimine ve sığ suya olan aşırı bağımlılığı nedeniyle, sulak alanların kurutulması, tuz oranının değişmesi ve su kirliliği gibi habitat değişikliklerine karşı çok hassastır. Türkiye'deki popülasyonları, sulak alanların korunması ve restorasyon projeleri için önemli bir gösterge türüdür.

Araştırma: Ahmet Taşçı Yaban Hayatı Bilimcisi

• Kaynaklar:
• Hayman, P., Marchant, J., & Prater, T. (1986). Shorebirds: An Identification Guide to the Waders of the World. Houghton Mifflin Company.
• Svensson, L., Mullarney, K., & Zetterström, D. (2009). Collins Bird Guide. HarperCollins.
• BirdLife International. (2019). Himantopus himantopus. The IUCN Red List of Threatened Species 2019.