Marpissa radiata

Harika bir örümcek türü olan Marpissa radiata, Salticidae familyasına yani **"Zıplayan Örümcekler"**e ait bir türdür. Bu örümcekler, adından da anlaşılacağı gibi, avlarını yakalamak için zıplama yeteneklerini kullanan, keskin görüşlü ve çevik avcılardır. "Radiata" tür adı Latince'de "ışınsal" veya "ışınlı" anlamına gelir ve muhtemelen vücut üzerindeki desenlere veya bacaklarının ışınsal duruşuna atıfta bulunur.

Marpissa radiata, Salticidae familyasına ait orta büyüklükte, zehirli bir örümcek türüdür. İlk kez 1859 yılında Grube tarafından tanımlanmıştır.

Taksonomik Sınıflandırma ve Dağılım

Taksonomik Konum

Marpissa radiata'nın bilimsel sınıflandırması şu şekildedir:

• Alem (Kingdom): Animalia (Hayvanlar)
• Şube (Phylum): Arthropoda (Eklembacaklılar)
• Sınıf (Class): Arachnida (Örümcekgiller)
• Takım (Order): Araneae (Örümcekler)
• Familya (Family): Salticidae Blackwall, 1841 (Zıplayan Örümcekler)
• Cins (Genus): Marpissa C.L. Koch, 1846
• Tür (Species): Marpissa radiata (Grube, 1859)

Coğrafi Dağılım ve Türkiye'deki Durumu

Marpissa radiata, Dünya Örümcek Kataloğu'na göre Avrupa'nın büyük bir kısmı, Türkiye, Kafkasya, Rusya (Avrupa kısmından Güney Sibirya'ya kadar) ve Kazakistan gibi geniş bir Palearktik bölgede yayılış gösterir. Avrupa'da nemli habitatlarda yaygın olarak bulunur.

Türkiye'de bu türün varlığı bilimsel olarak kayıt altına alınmıştır. Türkiye'nin örümcek faunası listelerinde yer almakta olup, İstanbul, Kırklareli, Çanakkale gibi özellikle Trakya ve Marmara bölgelerinden gözlem kayıtları bulunmaktadır. Bu durum, türün Türkiye'nin batı ve kuzeybatı bölgelerinde yaygın olabileceğini göstermektedir.

Fiziksel Özellikler

• Boyut: Orta büyüklükte bir zıplayan örümcektir.
• Dişi: Vücut uzunluğu genellikle 6.1 ila 9.3 mm arasındadır.
• Erkek: Vücut uzunluğu genellikle 6.0 ila 7.0 mm arasındadır.
• Gövde Yapısı ve Renk: Marpissa cinsi örümcekler genellikle uzunlamasına, yassılaşmış bir karapaks (baş-göğüs kısmı) ve karnına (opisthosoma) sahiptir. Bu yassılaşmış yapı, ağaç kabukları veya sazlıklar gibi dar alanlara gizlenmelerine yardımcı olur. Vücutları genellikle tüylüdür.
• Erkek: Karapaks koyu kahverengi olup, üzerinde küçük, parlak tüyler bulunur. Bacaklar açık kahverengiden kahverengiye kadar değişir ve genellikle tek tip renklidir (bantlı değildir). Karın açık kahverengi olup, üzerinde iki geniş, koyu kahverengi boyuna çizgi ve ortada dar, turuncu bir çizgi bulunur. Palpler (ön ayak benzeri duyu organları) belirgindir.
• Dişi: Dişiler genellikle erkeklere göre biraz daha büyüktür. Karın açık sarımsı kahverengi olup, üzerinde sarı bir orta bant ve bu bandın yanında iki siyah boyuna çizgi bulunur. Karapaks koyu kahverengi ve dağınık açık kahverengi tüylere sahiptir. Gözlerin etrafı koyu kırmızı, gözlerin altı ise açık sarı tüylüdür. Bacaklar koyu kahverengi olup, dağınık açık kahverengi tüylere sahiptir. Tarsus (ayak) uçları siyahtır. Palpler uzun beyaz-sarı tüylere sahiptir.
• Gözler: Salticidae familyasının en karakteristik özelliği olan güçlü gözlere sahiptirler. Ön ortadaki iki büyük göz, avı hassas bir şekilde takip etmelerini sağlayan üç boyutlu görme yeteneği sunar. Diğer altı göz çevresel hareketleri algılar ve geniş bir görüş alanı sağlar.
• Ayırt Edici Özellikler:Yassılaşmış vücut yapısı: Ağaç kabukları ve dar aralıklara saklanmalarını sağlayan karakteristik bir özelliktir.
• Karın üzerindeki belirgin boyuna çizgili desenler (özellikle dişi ve erkekte farklılık gösterir).
• Diğer Marpissa türlerinden kesin ayrımı, özellikle erkek palpal organlarının ve dişi epigyne yapısının detaylı incelenmesini gerektirir. Bu yapısal özellikler, örümcek taksonomisindeki anahtar ayırt edici faktörlerdir.
• Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi'nin görüşleri: "Marpissa radiata gibi zıplayan örümcekler, özellikle nemli alanlarda ve sazlıklarda uzmanlaşmış canlılardır. Yassı vücutları sayesinde bitki sapları arasında mükemmel bir şekilde kamufle olabilirler. Keskin görüşleri ve ani zıplama yetenekleri sayesinde etkili avcılardır ve zararlı böceklerin popülasyon kontrolünde önemli bir rol oynarlar. İnsanlar için kesinlikle tehlikeli değillerdir; zehirleri sadece avları üzerinde etkilidir ve insan sağlığına hiçbir risk oluşturmazlar."

Yaşam Biçimi ve Habitat

• Yaşam Tarzı: Marpissa radiata da diğer zıplayan örümcekler gibi aktif ve gezgin avcılardır. Avlarını yakalamak için ağ kurmazlar. Genellikle gündüz aktiftirler ve güneşli saatlerde avlanmayı tercih ederler.
• Avlanma Davranışı: Mükemmel görme yeteneklerini kullanarak avlarını (küçük böcekler, sinekler ve diğer eklembacaklılar) tespit ederler. Avlarına gizlice yaklaşır, ardından hızlı ve güçlü bir zıplamayla üzerlerine atlayarak yakalarlar. Yassı vücutları sayesinde dar aralıklara girerek pusuya yatabilirler.
• Yuva Yapısı ve Üreme: Dişiler, yumurta keselerini (kokon) genellikle sazlıkların (Phragmites) baş kısımlarına veya diğer alt bitki örtüsüne ipekten yapılmış koruyucu bir yuvaya bırakır ve yavrular çıkana kadar onları korurlar.
• Habitat Tercihi: Bu tür, özellikle nemli alanları, açık sazlıkları (fenler), bataklık kenarlarını ve su kenarlarındaki kamışları ve kedi kuyruklarını tercih eder. Su bitkileri ve nemli ortamlar bu örümcekler için hem avlanma hem de yuvalanma için uygun koşullar sağlar.

Zehir ve Tıbbi Önem

• Zehirli Olup Olmadığı: Evet, tüm gerçek örümcekler gibi Marpissa radiata da zehirlidir. Zehirleri, avlarını felç etmek ve sindirmek için kullanılır.
• İnsanlar İçin Tehlikesi: Salticidae familyasındaki hiçbir tür insan için tehlikeli değildir. Marpissa radiata'nın da ısırık olasılığı çok düşüktür çünkü çeneleri küçüktür ve genellikle insanlardan kaçınma eğilimindedirler. Isırık olsa dahi, insan üzerinde hafif kaşıntı, kızarıklık veya lokal ağrı dışında herhangi bir toksik ya da alerjik etki yarattığı belgelenmemiştir.
• Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi'nin görüşleri: "Zıplayan örümceklerin zehirleri insanlar üzerinde ciddi bir etki yaratmaz. Bir arı sokması veya sivrisinek ısırığı gibi lokal, geçici semptomlar dışında bir sağlık riski oluşturmazlar. Bu küçük avcılar, doğanın biyoçeşitliliğinin önemli bir parçasıdır ve zararlı böceklerin kontrolünde değerli bir görev üstlenirler. Rahatsız edilmedikleri sürece insanlara saldırmazlar."
• Isırık Durumunda Beklenen Etkiler: Çok nadir bir ısırık durumunda, arı sokmasına benzer, geçici bir kızarıklık veya hafif kaşıntı görülebilir.
• Tedavi Prosedürü (İlk Yardım): Özel bir tedavi gerektirmez. Isırık bölgesi sabunlu suyla temizlenerek soğuk kompres uygulanabilir.

Bilgi ve Araştırma: Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi

Kaynaklar

1. World Spider Catalog (WSC): Örümcek taksonomisi, familya, cins ve tür bilgileri, dağılımları için en güncel ve kapsamlı veritabanlarından biridir.
2. Kaynağa Erişim: World Spider Catalog (2024). World Spider Catalog. Version 25.5. Natural History Museum Bern, online at http://wsc.nmbe.ch. doi: 10.24436/2 (Erişim tarihi: 18 Haziran 2025).
3. araneae - Marpissa radiata - Spiders of Europe: Türün morfolojik detayları, dağılımı ve erkek ile dişi özellikleri hakkında bilgi.
4. Kaynağa Erişim: https://araneae.nmbe.ch/data/985/Marpissa_radiata (Erişim tarihi: 18 Haziran 2025).
5. GBIF (Global Biodiversity Information Facility): Türün taksonomik bilgileri ve dünya üzerindeki gözlem kayıtları.
6. Kaynağa Erişim: https://www.gbif.org/species/2171968 (Erişim tarihi: 18 Haziran 2025).
7. The checklist of the spiders of Turkey - Danışman T, Kunt K B, Özkütük R S, Coşar İ (2024a): Türkiye örümcek faunası güncel listesi.
8. Kaynağa Erişim: http://www.spidersofturkey.info (Erişim tarihi: 18 Haziran 2025).
9. ArachnoPhoto - Marpissa radiata (Grube, 1859): Türün fiziksel özellikleri ve habitatı hakkında bilgi.
10. Kaynağa Erişim: https://www.arachnophoto.com/en/salticidae-2/marpissa-radiata/ (Erişim tarihi: 18 Haziran 2025).
11. Fotoğraf: https://www.inaturalist.org/photos/180070506