Mecoptera

Mecoptera – Akrep Sinekleri Takımı

(Garip görünümlü, uzun burunlu, bazı türlerinde akrebi andıran kuyruklu, yırtıcı ya da çürükçül yaşam biçimli zar kanatlı böcekler takımıdır.)

Bilimsel Sınıflandırma:

Alem: Animalia – Hayvanlar
Şube: Arthropoda – Eklem bacaklılar
Sınıf: Insecta – Böcekler
Takım: Mecoptera Hyatt & Arms, 1891

Morfolojik Özellikler:

Vücut: Uzun, ince, yumuşak vücutlu.
Baş: İleri doğru uzamış, hortum benzeri yapıda baş (rostrum); uçta çiğneyici ağız parçaları bulunur.
Kanatlar: 2 çift; zar yapıda, ağsı damarlarla donatılmış; bazı türlerde kanatsız formlar da görülür.
Anten: Uzun, ipliksi, çok segmentli.
Erkek genitalia: Panorpidae familyasında yukarı kıvrılmış ve akrebi andıran şekilde → bu nedenle “akrep sineği” adı verilmiştir (zehirli değildir).
Larvalar: Tırtıla benzer, çiğneyici ağızlı, karasal.
Gelişim: Tam başkalaşım (holometabolik)
Yumurta → Larva → Pupa → Ergin

Latince Adın Anlamı:

Mecoptera:
Meco- = uzun
-ptera = kanat
→ “Uzun kanatlılar” anlamına gelir.

Alt Takımlar ve Aileler:

AileYaygın TürlerÖzellikPanorpidaePanorpa communis, Panorpa tatvanaEn yaygın grup; "akrep sineği" görünümüBittacidaeBittacus spp.Uzun bacaklı, asılı durarak avlanan “asılı sinekler”MeropeidaeMerope tuberAntik hatlı nadir türler; fosile benzerBoreidaeBoreus hyemalisKış aktif, kanatsız ya da kısa kanatlı formlar

Ekolojik Rol ve Beslenme:

RolAçıklamaÇürükçül (saprofit)Meyve, ölü böcek, organik atık tüketimiYırtıcı (zoofaj)Özellikle Bittacidae türleri; böcek avlarNekrofajikLeş üzerindeki küçük omurgasızlarla beslenebilirTozlayıcı (nadiren)Boreidae gibi kış aktif türler bazı yosunları ziyaret edebilir

İnsana Zararlılık Durumu:

EtkiAçıklamaZararsızdırHiçbir türü insanı ısırmaz, sokmaz, zehirli değildirAkrebi andıran görüntüSadece dış görünüm; savunma ve çiftleşme içindir, iğne ya da zehir yokturTırtıl benzeri larvalarZararsız, toprakta yaşar, organik maddeyle beslenir

İlk Yardım ve Tıbbi Müdahale:

Temas sonrası özel bir önleme gerek yoktur.
Çıplak elle tutulabilir, sokmaz, kaşındırmaz, tahriş etmez.
Görüntüsü nedeniyle yanlışlıkla öldürülmemelidir.

İlginç Bilgiler:

Panorpa türlerinde erkekler çiftleşme öncesi dişiye “av hediye” eder; dişi kabul ederse çiftleşir (nüptial hediye sistemi).
Bittacidae türleri örümcek benzeri bir biçimde arka bacaklarıyla sarkarak av bekler.
Boreidae türleri kışın aktif olan nadir böceklerdendir; kar yüzeyinde görülebilir.
Günümüze kadar fosil kayıtlarında 250 milyon yıl öncesine ait türleri bulunmuştur.
Sürüngenlere benzer adaptasyonları ve avlanma davranışlarıyla dikkat çekerler.

Türkiye’de Yaygın Türler:

TürAileYaygınlıkPanorpa tatvanaPanorpidaeBitlis-Tatvan bölgesinde endemikPanorpa communisPanorpidaeOrmanlık alanlarda yaygınBittacus hageniBittacidaeNemli yaprak örtülerindeBoreus hyemalisBoreidaeDoğu Karadeniz, kış aktif

Bilimsel Kaynaklar:

Byers, G. W. (1973). The Mecoptera of North America. University of Kansas Science Bulletin.
Gullan, P. J., & Cranston, P. S. (2014). The Insects: An Outline of Entomology. Wiley-Blackwell.
Triplehorn, C. A., & Johnson, N. F. (2005). Borror and DeLong’s Introduction to the Study of Insects.

Friedrich, F. et al. (2013). Phylogenetic systematics of Mecoptera. Cladistics.

TÜBİVES – Türkiye Biyoçeşitlilik Veritabanı: https://biyo.cevre.gov.tr

GBIF – https://www.gbif.org

Encyclopedia of Life – https://eol.org/pages/876