Mendoza canestrinii

Harika bir örümcek türü olan Mendoza canestrinii, Salticidae familyasına yani **"Zıplayan Örümcekler"**e ait bir türdür. Bu örümcekler, adından da anlaşılacağı gibi, avlarını yakalamak için zıplama yeteneklerini kullanan, keskin görüşlü ve çevik avcılardır.

Mendoza canestrinii, Salticidae familyasına ait küçük boyutlu, zehirli bir örümcek türüdür. İlk kez 1868 yılında Thorell tarafından Salticus canestrinii adı altında tanımlanmış, daha sonra 1999 yılında Logunov tarafından Mendoza cinsine aktarılmıştır. Tür, adını İtalyan doğa bilimci Giovanni Canestrini'den almıştır.

Taksonomik Sınıflandırma ve Dağılım

Taksonomik Konum

Mendoza canestrinii'nin bilimsel sınıflandırması şu şekildedir:

Alem (Kingdom): Animalia (Hayvanlar)
Şube (Phylum): Arthropoda (Eklembacaklılar)
Sınıf (Class): Arachnida (Örümcekgiller)
Takım (Order): Araneae (Örümcekler)
Familya (Family):: Salticidae Blackwall, 1841 (Zıplayan Örümcekler)
Cins (Genus): Mendoza Peckham & Peckham, 1894
Tür (Species): Mendoza canestrinii (Thorell, 1868)

Coğrafi Dağılım ve Türkiye'deki Durumu

Mendoza canestrinii, Dünya Örümcek Kataloğu'na göre Güney ve Doğu Avrupa, Türkiye, Kafkasya, Rusya (Avrupa kısmından Güney Sibirya'ya), Orta Asya, Çin, Kore ve Japonya gibi geniş bir Palearktik bölgede yayılış gösterir. Bu geniş yayılış, türün farklı iklim ve ekolojik koşullara adapte olabildiğini göstermektedir.

Türkiye'de bu türün varlığı bilimsel olarak kayıt altına alınmıştır. Türkiye'nin örümcek faunası listelerinde yer almakta olup, Antalya, Hatay, Isparta, Kahramanmaraş, Kilis, Osmaniye ve Mersin gibi özellikle Akdeniz ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinden gözlem kayıtları bulunmaktadır. Bu durum, türün Türkiye'nin güney bölgelerinde yaygın olabileceğini göstermektedir.

Fiziksel Özellikler

Boyut: Küçük boyutlu bir zıplayan örümcektir.
Erkek: Vücut uzunluğu genellikle 3.0 ila 3.5 mm arasındadır.
Dişi: Vücut uzunluğu genellikle 3.5 ila 4.5 mm arasındadır.
Gövde Yapısı ve Renk: Mendoza cinsinin üyeleri genellikle ince ve zarif bir yapıya sahiptir. Renkleri genellikle kahverengi, gri veya sarımsı tonlarda olup, bazen metalik parıltılar gösterebilir.
Erkek: Karapaks (baş-göğüs kısmı) koyu kahverengi veya siyahtır ve genellikle hafif bir metalik parlaklığa sahiptir. Gözlerin etrafı koyu renklidir. Karın (opisthosoma) genellikle daha açık kahverengi veya grimsi bir zemin üzerinde koyu, V şeklinde veya noktacıklı desenler taşıyabilir. Bacaklar genellikle açık kahverengi veya sarımsı renktedir. Palpler (ön ayak benzeri duyu organları) belirgin ve türün teşhisinde önemli olan karmaşık yapılara sahiptir.
Dişi: Dişiler genellikle erkeklere göre biraz daha büyük ve karınları daha dolgun olabilir. Karapaks ve karın desenleri erkeklerinkine benzer olabilir ancak genellikle daha az belirgin veya farklılık gösterebilir. Karın üzerinde belirgin, enine bantlar veya lekeler bulunabilir.
Gözler: Salticidae familyasının en karakteristik özelliği olan güçlü gözlere sahiptirler. Ön ortadaki iki büyük göz, avı hassas bir şekilde takip etmelerini sağlayan üç boyutlu görme yeteneği sunar. Diğer altı göz çevresel hareketleri algılar ve geniş bir görüş alanı sağlar.
Ayırt Edici Özellikler:Vücutlarındaki desenler ve genel renk tonu.
Erkek palpal organlarının ve dişi epigyne yapısının detaylı incelenmesi, bu türün diğer Mendoza veya benzer türlerden ayrımında kritik rol oynar.
Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi'nin görüşleri: "Mendoza canestrinii gibi zıplayan örümcekler, aktif avcılar olup genellikle güneşli ve açık habitatlarda bulunurlar. Çeviklikleri ve keskin görüşleri sayesinde başarılı avcılardır ve ekosistemdeki küçük böcek popülasyonlarının dengelenmesinde önemli bir rol oynarlar. İnsanlar için kesinlikle tehlikeli değillerdir; zehirleri sadece avları üzerinde etkilidir ve insan sağlığına hiçbir risk oluşturmazlar."

Yaşam Biçimi ve Habitat

Yaşam Tarzı: Mendoza canestrinii de diğer zıplayan örümcekler gibi aktif ve gezgin avcılardır. Avlarını yakalamak için ağ kurmazlar. Genellikle gündüz aktiftirler ve güneşli saatlerde avlanmayı tercih ederler.
Avlanma Davranışı: Mükemmel görme yeteneklerini kullanarak avlarını (küçük böcekler, sinekler, karıncalar ve diğer eklembacaklılar) tespit ederler. Avlarına gizlice yaklaşır, ardından hızlı ve güçlü bir zıplamayla üzerlerine atlayarak yakalarlar. Zıplamadan önce kendilerini bir güvenlik ipliğiyle (ipek iplik) sabitlemeleri, olası bir düşüşte veya avı kaçırmaları durumunda geri dönmelerini sağlar.
Yuva Yapısı ve Üreme: Dişiler, yumurta keselerini (kokon) genellikle bitki saplarının arasına, taşların altına veya diğer korunaklı yerlere, ipekten yapılmış koruyucu bir yuvaya bırakır ve yavrular çıkana kadar onları korurlar.
Habitat Tercihi: Genellikle açık ve güneşli alanları, otlakları, kuru çayırları, çalılıkları, orman kenarlarını ve bahçeleri tercih ederler. Toprak seviyesine yakın bitki örtüsü üzerinde, yaprakların veya çiçeklerin üzerinde avlanırken veya saklanırken görülebilirler.

Zehir ve Tıbbi Önem

Zehirli Olup Olmadığı: Evet, tüm gerçek örümcekler gibi Mendoza canestrinii de zehirlidir. Zehirleri, avlarını felç etmek ve sindirmek için kullanılır.
İnsanlar İçin Tehlikesi: Salticidae familyasındaki hiçbir tür insan için tehlikeli değildir. Mendoza canestrinii'nin de ısırık olasılığı çok düşüktür çünkü çeneleri küçüktür ve genellikle insanlardan kaçınma eğilimindedirler. Isırık olsa dahi, insan üzerinde hafif kaşıntı, kızarıklık veya lokal ağrı dışında herhangi bir toksik ya da alerjik etki yarattığı belgelenmemiştir.
Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi'nin görüşleri: "Zıplayan örümceklerin zehirleri insanlar üzerinde ciddi bir etki yaratmaz. Bir arı sokması veya sivrisinek ısırığı gibi lokal, geçici semptomlar dışında bir sağlık riski oluşturmazlar. Bu küçük avcılar, doğanın biyoçeşitliliğinin önemli bir parçasıdır ve zararlı böceklerin kontrolünde değerli bir görev üstlenirler. Rahatsız edilmedikleri sürece insanlara saldırmazlar."
Isırık Durumunda Beklenen Etkiler: Çok nadir bir ısırık durumunda, arı sokmasına benzer, geçici bir kızarıklık veya hafif kaşıntı görülebilir.
Tedavi Prosedürü (İlk Yardım): Özel bir tedavi gerektirmez. Isırık bölgesi sabunlu suyla temizlenerek soğuk kompres uygulanabilir.

Bilgi ve Araştırma: Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi

Kaynaklar

World Spider Catalog (WSC): Örümcek taksonomisi, familya, cins ve tür bilgileri, dağılımları için en güncel ve kapsamlı veritabanlarından biridir.
Kaynağa Erişim: World Spider Catalog (2024). World Spider Catalog. Version 25.5. Natural History Museum Bern, online at http://wsc.nmbe.ch. doi: 10.24436/2 (Erişim tarihi: 18 Haziran 2025).
araneae - Mendoza canestrinii - Spiders of Europe: Türün morfolojik detayları, dağılımı ve erkek ile dişi özellikleri hakkında bilgi.
Kaynağa Erişim: https://araneae.nmbe.ch/data/1105/Mendoza_canestrinii (Erişim tarihi: 18 Haziran 2025).
GBIF (Global Biodiversity Information Facility): Türün taksonomik bilgileri ve dünya üzerindeki gözlem kayıtları.
Kaynağa Erişim: https://www.gbif.org/species/2171971 (Erişim tarihi: 18 Haziran 2025).
The checklist of the spiders of Turkey - Danışman T, Kunt K B, Özkütük R S, Coşar İ (2024a): Türkiye örümcek faunası güncel listesi.
Kaynağa Erişim: http://www.spidersofturkey.info (Erişim tarihi: 18 Haziran 2025).
Salticidae - Türkiye Yaban Hayatı: Zıplayan örümceklerin genel özellikleri ve tehlikeleri hakkında bilgiler.
Kaynağa Erişim: https://turkiyeyabanhayati.org/species/detail/salticidae (Erişim tarihi: 18 Haziran 2025).
Fotoğraf: https://www.inaturalist.org/photos/20772355