Mustelus mustelus

Mustelus mustelus, Köpekbalıkları takımı Carcharhiniformes içinde, Üçgen Köpekbalığıgiller familyası Triakidae'ye ait, orta büyüklükte bir kıyısal köpekbalığı türüdür. Halk arasında Adi Yumuşak Köpekbalığı veya Düzgün Köpekbalığı olarak bilinir. Yakın akrabası olan Mustelus asterias'tan (Yıldızlı Yumuşak Köpekbalığı) farklı olarak, genellikle belirgin beyaz lekelere sahip değildir; bu da ona "Düzgün" veya "Adi" sıfatlarını kazandırmıştır. Eti, ticari olarak yüksek değere sahiptir.

1. Genel Bilgiler ve Taksonomik Konum

Adi Yumuşak Köpekbalığı, Doğu Atlantik Okyanusu'nda ve tüm Akdeniz'de geniş bir dağılıma sahiptir. Türkiye'nin Ege ve Akdeniz kıyı sularında yaygın olarak bulunan ve balıkçılık için önemli olan bir türdür. Sığ ve orta derinlikteki kıyı sularını ve bentik (dip) yaşam tarzını benimsemiştir.

Taksonomik sınıflandırması şöyledir:

Âlem (Kingdom): Animalia (Hayvanlar)
Şube (Phylum): Chordata (Kordalılar)
Sınıf (Class):: Chondrichthyes (Kıkırdaklı Balıklar)
Takım (Order):: Carcharhiniformes (Harharyaslar)
Aile (Family):: Triakidae (Kılkuyruklu Köpekbalığıgiller)
Cins (Genus):: Mustelus
Tür (Species):: Mustelus mustelus (Linnaeus, 1758)

2. Fiziksel Özellikler ve Morfoloji

Boyut: Orta büyüklükte bir köpekbalığıdır; ortalama 1 metre, maksimum 1.6 metre uzunluğa ulaşır.
Deri (Ayırt Edici Özellik): Vücudu incedir ve dermal dişçiklerinin küçük olması nedeniyle yumuşak ve pürüzsüz bir deriye sahiptir.
Renk ve Benekler: Sırtı genellikle düz, beneksiz gri, gri-kahverengi veya kurşuni renkte olup, karın bölgesi beyazdır. Bu düzgün renklenme, türün en karakteristik özelliğidir ve onu benekli akrabasından ayırır.
Dişler: Sert kabuklu avlarını ezmek için tasarlanmış, küt, yuvarlak ve döşeme taşı (pavement-like) biçimli dişlere sahiptir. Bu diş yapısı, türün diyetini belirler.

3. Ekolojik ve Biyolojik Davranışlar

Habitat: Kıta sahanlığının sığdan orta derinliğe kadar olan bentik bölgelerinde, özellikle kumlu, çamurlu ve çakıllı diplerde yaşar. Tipik olarak 5 ila 350 metre arasındaki sularda bulunur.
Davranış: Çoğunlukla gececil (noktürnal) bir dip avcısıdır. Avlanmak için gece hareket eder ve gündüzleri dinlenir.
Diyet: Küt diş yapısı gereği diyeti, büyük ölçüde kabuklulardan (yengeç, ıstakoz) ve yumuşakçalardan (mürekkep balığı, istiridye) oluşur. Bu türün mideleri nadiren kemikli balık içerir.
Üreme: Plasental canlı doğuran (vivipar) bir türdür. Yavrular, anne karnında plasenta aracılığıyla beslenir ve gelişimlerini tamamladıktan sonra canlı doğar.

4. Ticari Önemi ve Koruma Durumu

Ticari Değer: Eti beyaz, kaliteli ve kemiksiz olduğu için Avrupa'da (özellikle İtalya ve İspanya'da) yüksek ticari değere sahiptir ve yoğun olarak tüketilmektedir.
Koruma Durumu: Yavaş büyüme hızı ve geç cinsel olgunlaşma gibi yaşam döngüsü özellikleri nedeniyle avcılık baskısına karşı hassastır. Küresel olarak IUCN tarafından "Hassas" (Vulnerable - VU) kategorisinde sınıflandırılmıştır.
Tehditler: Ticari balıkçılık (özellikle dip trolü ve uzun olta) tarafından hedef av olarak yakalanması ve kıyısal üreme alanlarının bozulması, popülasyonları üzerindeki başlıca tehditlerdir.

Araştırma: Ahmet Taşçı Yaban Hayatı Bilimcisi

Kaynaklar:
Compagno, L. J. V. (1984). FAO Species Catalogue. Vol. 4. Sharks of the World. FAO Fisheries Synopsis No. 125, Vol. 4, Part 2.
Froese, R. and D. Pauly. Editors. (2024). FishBase. World Wide Web electronic publication.
Serena, F. (2005). Field Identification Guide to the Sharks and Rays of the Mediterranean and Black Sea. FAO.
Jabado, R. W., Chartrain, K. M., Futers, K. & D. M. L. N. M. S. C. C. M. L. F. P. N. A. R. R. L. R. C. S. (2020). Mustelus mustelus. The IUCN Red List of Threatened Species 2020.
Fotoğraf: https://www.inaturalist.org/photos/178580994