Pellenes diagonalis

Harika bir örümcek türü olan Pellenes diagonalis, Salticidae familyasına yani **"Zıplayan Örümcekler"**e ait bir türdür. Bu örümcekler, adından da anlaşılacağı gibi, avlarını yakalamak için zıplama yeteneklerini kullanan, keskin görüşlü ve çevik avcılardır. "Diagonalis" tür adı Latince'de "köşegen" veya "çapraz" anlamına gelir ve muhtemelen örümceğin vücudundaki desenlere atıfta bulunur.

Pellenes diagonalis, Salticidae familyasına ait küçük ila orta büyüklükte, zehirli bir örümcek türüdür. İlk kez 1861 yılında Simon tarafından tanımlanmıştır.

Taksonomik Sınıflandırma ve Dağılım

Taksonomik Konum

Pellenes diagonalis'in bilimsel sınıflandırması şu şekildedir:

Alem (Kingdom): Animalia (Hayvanlar)
Şube (Phylum): Arthropoda (Eklembacaklılar)
Sınıf (Class): Arachnida (Örümcekgiller)
Takım (Order): Araneae (Örümcekler)
Familya (Family): Salticidae Blackwall, 1841 (Zıplayan Örümcekler)
Cins (Genus): Pellenes Simon, 1876
Tür (Species): Pellenes diagonalis (Simon, 1861)

Coğrafi Dağılım ve Türkiye'deki Durumu

Pellenes diagonalis, Dünya Örümcek Kataloğu'na göre Güney Avrupa (Portekiz, İspanya, Fransa, İtalya, Yunanistan vb.), Türkiye, Kuzey Afrika, Kafkasya, İsrail, Orta Asya ve Çin gibi geniş bir Palearktik bölgede yayılış gösterir. Bu geniş yayılış, türün farklı iklim ve ekolojik koşullara adapte olabildiğini göstermektedir.

Türkiye'de bu türün varlığı bilimsel olarak kayıt altına alınmıştır. Türkiye'nin örümcek faunası listelerinde yer almakta olup, Adıyaman, Ağrı, Antalya, Batman, Bingöl, Bitlis, Çanakkale, Diyarbakır, Erzincan, Erzurum, Hatay, Kars, Kayseri, Kırklareli, Malatya, Mersin, Muş, Niğde, Osmaniye, Şanlıurfa, Tunceli ve Van gibi birçok farklı ilimizden gözlem kayıtları bulunmaktadır. Bu durum, türün Türkiye'nin çok farklı coğrafi ve iklimsel bölgelerinde yaygın olabileceğini göstermektedir.

Fiziksel Özellikler

Boyut: Küçük ila orta büyüklükte bir zıplayan örümcektir.
Dişi: Vücut uzunluğu genellikle 4.0 ila 6.5 mm arasındadır.
Erkek: Vücut uzunluğu genellikle 4.0 ila 5.5 mm arasındadır.
Gövde Yapısı ve Renk: Pellenes cinsinin üyeleri genellikle sağlam yapılı ve tüylü bir görünüme sahiptir. Renkleri ve desenleri, tür içi ve cinsiyetler arası farklılıklar gösterebilir. Pellenes diagonalis türü, özellikle karapaks (baş-göğüs kısmı) ve karın (opisthosoma) üzerindeki desenleriyle dikkat çeker.
Erkek: Karapaks genellikle koyu kahverengi veya siyahtır, gözlerin etrafında ve karapaksın üstünde belirgin açık renkli (beyaz veya sarımsı) tüyler bulunabilir. Karın koyu renkli bir zeminde açık renkli, genellikle köşegen veya çapraz yerleşimli şeritler veya lekeler taşıyabilir. Bacaklar genellikle koyu ve açık renkli bantlara sahiptir. Palpler (ön ayak benzeri duyu organları) belirgin ve tür teşhisinde önemli olan karmaşık yapılara sahiptir.
Dişi: Dişiler genellikle erkeklere göre biraz daha büyük olabilir. Karapaks ve karın desenleri erkeklerinkine benzer olabilir ancak genellikle daha yumuşak hatlara veya farklı tonlara sahip olabilir. Karın üzerindeki desenler genellikle daha belirgin ve değişken olabilir.
Gözler: Salticidae familyasının en karakteristik özelliği olan güçlü gözlere sahiptirler. Ön ortadaki iki büyük göz, avı hassas bir şekilde takip etmelerini sağlayan üç boyutlu görme yeteneği sunar. Diğer altı göz çevresel hareketleri algılar ve geniş bir görüş alanı sağlar.
Ayırt Edici Özellikler:Vücut üzerindeki köşegen veya çapraz desenler, özellikle karın bölgesinde.
Erkeklerde ilk bacak çiftinin diğerlerine göre daha kalın olması ve kendine özgü duruşları.
Diğer Pellenes türlerinden kesin ayrımı, özellikle erkek palpal organlarının ve dişi epigyne yapısının detaylı incelenmesini gerektirir. Bu yapısal özellikler, örümcek taksonomisindeki anahtar ayırt edici faktörlerdir.
Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi'nin görüşleri: "Pellenes diagonalis gibi zıplayan örümcekler, kuru ve açık habitatlarda, özellikle güneşli alanlarda sıkça rastlanır. Hızlı hareket ederler ve avlarını anında tespit ederek etkili bir şekilde yakalarlar. Vücutlarındaki desenler, çevreleriyle mükemmel bir kamuflaj sağlamalarına yardımcı olur. Ekosistemde zararlı böceklerin doğal kontrolünde önemli bir rol oynarlar. İnsanlar için kesinlikle tehlikeli değillerdir; zehirleri sadece avları üzerinde etkilidir ve insan sağlığına hiçbir risk oluşturmaz."

Yaşam Biçimi ve Habitat

Yaşam Tarzı: Pellenes diagonalis da diğer zıplayan örümcekler gibi aktif ve gezgin avcılardır. Avlarını yakalamak için ağ kurmazlar. Genellikle gündüz aktiftirler ve güneşli saatlerde avlanmayı tercih ederler.
Avlanma Davranışı: Mükemmel görme yeteneklerini kullanarak avlarını (küçük böcekler, sinekler, karıncalar ve diğer eklembacaklılar) tespit ederler. Avlarına gizlice yaklaşır, ardından hızlı ve güçlü bir zıplamayla üzerlerine atlayarak yakalarlar. Zıplamadan önce kendilerini bir güvenlik ipliğiyle (ipek iplik) sabitlemeleri, olası bir düşüşte veya avı kaçırmaları durumunda geri dönmelerini sağlar.
Yuva Yapısı ve Üreme: Dişiler, yumurta keselerini (kokon) genellikle taşların altına, bitki saplarının arasına veya diğer korunaklı yerlere, ipekten yapılmış küçük bir yuvaya bırakır ve yavrular çıkana kadar onları korurlar.
Habitat Tercihi: Genellikle açık ve kuru alanları, otlakları, bozkırları, taşlık yamaçları ve orman kenarlarını tercih ederler. Güneşli ve seyrek bitki örtüsüne sahip yerlerde, toprak seviyesine yakın veya düşük bitki örtüsü üzerinde avlanırken görülebilirler.

Zehir ve Tıbbi Önem

Zehirli Olup Olmadığı: Evet, tüm gerçek örümcekler gibi Pellenes diagonalis de zehirlidir. Zehirleri, avlarını felç etmek ve sindirmek için kullanılır.
İnsanlar İçin Tehlikesi: Salticidae familyasındaki hiçbir tür insan için tehlikeli değildir. Pellenes diagonalis'in de ısırık olasılığı çok düşüktür çünkü çeneleri küçüktür ve genellikle insanlardan kaçınma eğilimindedirler. Isırık olsa dahi, insan üzerinde hafif kaşıntı, kızarıklık veya lokal ağrı dışında herhangi bir toksik ya da alerjik etki yarattığı belgelenmemiştir. Zehirleri, bal arısı sokması veya sivrisinek ısırığı gibi çok hafif lokal reaksiyonlara neden olabilir.
Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi'nin görüşleri: "Zıplayan örümceklerin zehirleri insanlar üzerinde ciddi bir etki yaratmaz. Bir arı sokması veya sivrisinek ısırığı gibi lokal, geçici semptomlar dışında bir sağlık riski oluşturmazlar. Bu küçük avcılar, doğanın biyoçeşitliliğinin önemli bir parçasıdır ve zararlı böceklerin kontrolünde değerli bir görev üstlenirler. Rahatsız edilmedikleri sürece insanlara saldırmazlar."
Isırık Durumunda Beklenen Etkiler: Çok nadir bir ısırık durumunda, arı sokmasına benzer, geçici bir kızarıklık veya hafif kaşıntı görülebilir.
Tedavi Prosedürü (İlk Yardım): Özel bir tedavi gerektirmez. Isırık bölgesi sabunlu suyla temizlenerek soğuk kompres uygulanabilir.

Bilgi ve Araştırma: Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi

Kaynaklar

World Spider Catalog (WSC): Örümcek taksonomisi, familya, cins ve tür bilgileri, dağılımları için en güncel ve kapsamlı veritabanlarından biridir.
Kaynağa Erişim: World Spider Catalog (2024). World Spider Catalog. Version 25.5. Natural History Museum Bern, online at http://wsc.nmbe.ch. doi: 10.24436/2 (Erişim tarihi: 18 Haziran 2025).
araneae - Pellenes diagonalis - Spiders of Europe: Türün morfolojik detayları, dağılımı ve erkek ile dişi özellikleri hakkında bilgi.
Kaynağa Erişim: https://araneae.nmbe.ch/data/1131/Pellenes_diagonalis (Erişim tarihi: 18 Haziran 2025).
GBIF (Global Biodiversity Information Facility): Türün taksonomik bilgileri ve dünya üzerindeki gözlem kayıtları.
Kaynağa Erişim: https://www.gbif.org/species/2172200 (Erişim tarihi: 18 Haziran 2025).
The checklist of the spiders of Turkey - Danışman T, Kunt K B, Özkütük R S, Coşar İ (2024a): Türkiye örümcek faunası güncel listesi.
Kaynağa Erişim: http://www.spidersofturkey.info (Erişim tarihi: 18 Haziran 2025).
Salticidae - Türkiye Yaban Hayatı: Zıplayan örümceklerin genel özellikleri ve tehlikeleri hakkında bilgiler.
Kaynağa Erişim: https://turkiyeyabanhayati.org/species/detail/salticidae (Erişim tarihi: 18 Haziran 2025).
Fotoğraf: https://www.inaturalist.org/observations/71819400