Scincidae

Scincidae ailesi, dünya genelinde en geniş ve en çeşitli kertenkele gruplarından biridir. Halk arasında skinkler olarak bilinen bu sürüngenler, pullu ve parlak derileri, silindirik vücut yapıları ve genellikle küçük bacakları ile tanınırlar. Yaklaşık 1500'den fazla türü içeren bu aile, tropik ve subtropik bölgelerden ılıman iklimlere kadar geniş bir coğrafyada yayılım gösterir.

1. Genel Bilgiler ve Taksonomik Konum

Skinkler, diğer kertenkele türlerinden daha çok yılanlara benzeyen, ince ve uzun gövdeli hayvanlardır. Genellikle kısa bacaklara sahiptirler ve bazı türlerde bacaklar tamamen körelmiştir. Parlak ve pürüzsüz pulları, toprağa kolayca gömülmelerini sağlar.

• Fiziksel Özellikler:
• Pullar: Çoğu skink türü, diğer kertenkelelerden farklı olarak, parlak ve kaygan pullarla kaplıdır.
• Vücut Yapısı: Vücutları silindirik ve uzundur.
• Gözler: Bazı türlerde göz kapakları birleşerek şeffaf bir zar oluşturur (Gözlüklü Kertenkeleler, Ablepharus cinsi gibi), bu sayede gözlerini kırpamazlar ancak su altında bile görebilirler.

Taksonomik sınıflandırması şöyledir:

• Âlem (Kingdom): Animalia (Hayvanlar)
• Şube (Phylum): Chordata (Kordalılar)
• Sınıf (Class): Reptilia (Sürüngenler)
• Takım (Order): Squamata (Pullu Sürüngenler)
• Aile (Family): Scincidae (Skinkgiller)

2. Coğrafi Dağılım ve Yaşam Alanları

Scincidae ailesi, Antarktika hariç tüm kıtalarda bulunur. En büyük tür çeşitliliği Güneydoğu Asya, Avustralya ve Pasifik Adaları'ndadır.

• Türkiye'deki Dağılımı: Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi'nin bildirdiğine göre, Türkiye'de bu ailenin Ablepharus, Chalcides ve Eumeces gibi cinslere ait türleri bulunur. Bu türler, nemli ormanlardan kuru bozkırlara kadar çok çeşitli habitatlara uyum sağlamışlardır.
• Habitat Tercihi: Skinkler, kazıcı (fossorial) bir yaşam tarzı benimsemişlerdir. Genellikle taşların altında, yaprak çöplerinin arasında veya toprağın içinde gizlenirler. Bu özellikleri onları gündüz yırtıcılarından korur.

3. Yaşam Döngüsü ve Davranışsal Özellikler

• Davranış: Skinkler, genellikle çekingen ve gizli bir yaşam sürerler. Tehlike altında kuyruklarını bırakma (ototomi) yetenekleri vardır. Bırakılan kuyruk, bir süre kıvranarak avcının dikkatini dağıtır ve skinkin kaçmasına olanak tanır.
• Beslenme: Skinkler ağırlıklı olarak böcekçildir. Diyetleri karıncalar, çekirgeler, tırtıllar, böcek larvaları ve örümceklerden oluşur.
• Üreme: Bu ailedeki türler hem yumurta bırakarak (ovipar) hem de yavrularını canlı doğurarak (vivipar veya ovovivipar) çoğalabilirler. Bazı türlerde dişiler, yumurtalarını korur ve gelişimleri boyunca yumurtaların yanında kalır.

4. Tehlike Durumu, Alerji Durumu ve Tedavi Prosedürleri

Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi'nin belirttiğine göre:

• Zehir Durumu: Skinkgiller ailesinin bilinen hiçbir üyesi zehirli değildir. İnsanlara karşı saldırgan bir yapıları yoktur ve genellikle hızla kaçmayı tercih ederler.
• Alerji Durumu: Bu familyanın üyelerinin insanlarda bilinen bir alerjik reaksiyona neden olduğuna dair bir bilgi yoktur.
• Tedavi Prosedürleri: Bir skinkle temas sonrası herhangi bir tıbbi müdahale gerekmez.

5. Ekolojik Rolü ve Koruma Durumu

• Ekolojik Rolü: Skinkler, bulundukları ekosistemlerde böcek popülasyonlarını kontrol altında tutarak önemli bir avcı rolü oynarlar. Bu özellikleriyle tarımsal alanlarda faydalı olabilirler. Aynı zamanda besin zincirinde kuşlar, yılanlar ve diğer yırtıcılar için de bir besin kaynağıdırlar.
• Koruma Durumu: Scincidae ailesi genel olarak tehdit altında olmamakla birlikte, habitat kaybı, kentsel gelişim ve tarım arazilerinin genişlemesi gibi nedenlerle bazı yerel türlerin popülasyonları tehlike altındadır.

Kaynaklar:

• Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi
• Vikipedi - Skinkgiller Sayfası
• IUCN Kırmızı Listesi (Uluslararası Doğa Koruma Birliği)
• Herpetoloji alanında yayınlanan bilimsel makaleler

Fotoğraf: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/d/dd/Blue-toungued_skink444.jpg