Squalus blainville

Squalus blainville, Köpekbalıkları takımı Squaliformes (Dikenli Köpekbalıkları) içinde, Squalidae familyasına (Camgözgiller) ait, orta büyüklükte bir derin deniz köpekbalığı türüdür. Halk arasında Uzunburun Mahmuzlu Köpekbalığı olarak bilinir. Yakın akrabası olan Squalus acanthias'a benzerliğiyle dikkat çeker, ancak daha uzun bir burna ve tipik olarak yanlarında beyaz lekelere sahip olmamasıyla ayırt edilir. Bu tür, derin suları tercih eden, yavaş gelişen bir Camgöz türüdür.

1. Genel Bilgiler ve Taksonomik Konum

Uzunburun Mahmuzlu Köpekbalığı, Doğu Atlantik Okyanusu'nda ve tüm Akdeniz'de geniş bir dağılıma sahiptir. Yaşam alanları genellikle kıyıdan uzak, derin su bölgeleridir. Türkiye'nin Akdeniz ve Ege'deki kıta yamacı sularında bulunan önemli bir derin deniz köpekbalığı türüdür. Yavaş üreme hızı ve yaşadığı derinlik aralığının balıkçılık faaliyetleriyle çakışması nedeniyle baskı altındadır.

Taksonomik sınıflandırması şöyledir:

• Âlem (Kingdom): Animalia (Hayvanlar)
• Şube (Phylum): Chordata (Kordalılar)
• Sınıf (Class):: Chondrichthyes (Kıkırdaklı Balıklar)
• Takım (Order):: Squaliformes (Dikenli Köpekbalıkları)
• Aile (Family):: Squalidae
• Cins (Genus):: Squalus
• Tür (Species):: Squalus blainville (Risso, 1827)

2. Fiziksel Özellikler ve Morfoloji

• Boyut: Küçük ila orta büyüklükte bir köpekbalığıdır; ortalama 0.8–1 metre, maksimum 1.1 metre uzunluğa ulaşır.
• Burun (Ayırt Edici Özellik): Adından da anlaşıldığı gibi, diğer Camgöz türlerine (S. acanthias) göre göreceli olarak daha uzun ve sivri bir burna sahiptir.
• Renk ve Leke: Rengi sırtında gri-kahverengi, karın kısmında ise beyazdır. Vücudunun yanlarında, Squalus acanthias'ın aksine, belirgin beyaz lekeler bulunmaz.
• Yüzgeçler ve Dikenler: Anal yüzgeci yoktur. Her iki sırt yüzgecinin de önünde keskin, ancak genellikle küçük ve daha az belirgin bir diken (mahmuz) bulunur.
• Kuyruk Yüzgeci: Kuyruk yüzgecinin üst lobu alt loba göre daha uzundur ve belirgin bir çentiği vardır.

3. Ekolojik ve Biyolojik Davranışlar

• Habitat: Kıyı sahanlığının dış kenarından derin kıta yamacına kadar geniş bir dikey aralıkta, tipik olarak 15 ila 1300 metre arasındaki derinliklerde yaşar (çoğunlukla 200 metrenin altı).
• Davranış: Yavaş hareket eden, genellikle bentik (dipte yaşayan) veya bentopelajik bir türdür. Beslenmek için küçük gruplar halinde toplanabilir.
• Diyet: Diyeti; kemikli balıklar, küçük kabuklular ve kafadanbacaklılardan oluşur.
• Üreme: Yumurtadan çıkan yavruları doğurur (ovovivipar). Gebelik süresi yaklaşık 1 yıldır ve dişiler 3 ila 4 yavru dünyaya getirir. Cinsel olgunluğa geç ulaşma ve düşük döl sayısı, familyanın genel özelliği olarak popülasyonların toparlanmasını yavaşlatır.

4. Koruma Durumu ve Tehditleri

• Koruma Durumu: Yavaş üreme hızı ve yoğun avcılık baskısı nedeniyle hem küresel hem de Akdeniz popülasyonu için IUCN tarafından "Hassas" (Vulnerable - VU) kategorisinde sınıflandırılmıştır.
• Tehditler: Yaşadığı derinliklerde faaliyet gösteren derin deniz trolü ve uzun olta balıkçılığı tarafından sıklıkla yan av (bycatch) olarak yakalanır. Ticari değeri, özellikle yüzgeç ve karaciğer yağı nedeniyle bulunmaktadır, bu da avcılık baskısını artırmıştır. Akdeniz'deki köpekbalığı popülasyonlarının genel düşüş eğilimi, bu tür için de ciddi bir tehdit oluşturmaktadır.

Araştırma: Ahmet Taşçı Yaban Hayatı Bilimcisi

• Kaynaklar:
• Compagno, L. J. V. (1984). FAO Species Catalogue. Vol. 4. Sharks of the World. FAO Fisheries Synopsis No. 125, Vol. 4, Part 2.
• Froese, R. and D. Pauly. Editors. (2024). FishBase. World Wide Web electronic publication.
• Serena, F. (2005). Field Identification Guide to the Sharks and Rays of the Mediterranean and Black Sea. FAO.
• Fowler, S. L., Cavanagh, R. D. & C. M. (2018). Squalus blainville. The IUCN Red List of Threatened Species 2018.
• Not: Uzunburun Mahmuzlu Köpekbalığının derin denizlerdeki yaşam tarzı ve yavaş üremesi, korunma çabalarının uluslararası düzeyde koordine edilmesini gerektiren hassas bir tür olduğunu göstermektedir.
• Fotoğraf: https://www.inaturalist.org/observations/77936037