Stellagama stellio
Stellagama stellio – Dikenli Kertenkele
Tür Adı Anlamı: stellio Latince kökenli bir kelime olup eski kaynaklarda benekli, lekeli kertenkeleler için kullanılmıştır.
Yaygın Adlar: Dikenli Kertenkele, Lübnan Kertenkelesi, Ejder Kertenkele
Bilimsel Sınıflandırma
Alem: Animalia
Şube: Chordata
Sınıf: Reptilia
Takım: Squamata
Aile: Agamidae
Cins: Stellagama
Tür: Stellagama stellio
Morfolojik Özellikler
Boy: 30–35 cm (kuyruk dahil)
Renk: Vücut genellikle gri, kahverengi, zeytin tonlarında; koyu benekli desenler ve hafif mavimsi tonlar olabilir
Kuyruk: Kalın, güçlü ve dikenli görünümlü halkalara sahip
Kafa: Üçgenimsi, iri gözler ve sert pullarla kaplı
Cilt: Sert ve pütürlü pullar, vücutta belirgin sırt çıkıntıları
Yayılım ve Habitat
Habitat: Kaya yığınları, taşlık alanlar, dağ yamaçları, eski yapılar
Türkiye Yayılımı: Güneydoğu Anadolu, Akdeniz ve Ege bölgelerinde yaygındır
Küresel Yayılım: Orta Doğu, Kuzey Afrika, Yunanistan, Güney Kıbrıs
Aktiflik: Diurnaldir (gündüz aktif), özellikle sabah ve öğlen saatlerinde güneşlenir
Rakım: 0–2000 m arası
Davranış ve Ekoloji
Beslenme: Böcekler, örümcekler, küçük omurgasızlar; nadiren bitki parçaları
Savunma Davranışı: Kuyruk sallama, tıslama, tehdit pozisyonu alma, gerektiğinde koşarak uzaklaşma
Bölgecilik: Erkekler baskın karakterlidir ve bölgesini savunur
Yırtıcılar: Yılanlar, kuşlar, bazı memeliler
Üreme Bilgileri
Üreme Dönemi: Nisan – Temmuz
Çiftleşme: Erkekler dişilere baş sallayarak kur yapar
Yumurta Sayısı: 4–10 arası yumurta
Yumurta Bırakma: Toprak altına veya taş altlarına
Kuluçka Süresi: 40–60 gün
Yavru Özellikleri: Doğduktan hemen sonra aktif ve bağımsız
Ekolojik Rol
- Böcek popülasyonlarının kontrolünde önemli rol oynar
- Yırtıcılar için besin kaynağıdır
- Kırsal ekosistemlerin doğal parçası ve denge unsurudur
İnsana Zararlılık Durumu
Zehir: Yok
Isırma Eğilimi: Savunma amaçlı nadiren olabilir, zararsızdır
Hastalık Taşıma: Bilimsel olarak doğrudan bulaşıcı bir hastalık taşıdığı gösterilmemiştir
İnsan–Hayvan Etkileşimi: Kırsal bölgelerde halk tarafından genellikle tanınır ve zarar verilmez
Yanlış Bilinenler ve Efsaneler
- “Kuyruğundaki dikenlerle insanı sokar”
- Gerçek: Kuyrukta diken benzeri pullar vardır ama savunma amacıyla kullanılamaz. Zararsızdır.
- “Gölgede görünmesi ölüm habercisidir”
- Gerçek: Tamamen batıl inançtır. Gündüz aktif bir sürüngendir.
- “Isırığı çeneyi kilitler”
- Gerçek: Isırığı çok nadirdir ve zararsızdır. Zehir veya kas kilitleyici bir özelliği yoktur.
- “Bu kertenkele insan sesini duyar ve gelir”
- Gerçek: İnsan seslerine tepki vermez; titreşim ve hareketlere karşı duyarlıdır.
- “Başındaki üçgen desen uğursuzluktur”
- Gerçek: Bu desen tür içi tanımda kullanılır; ekolojik ya da mistik anlamı yoktur.
Bilgi ve araştırma: Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi
Kaynaklar:
Baran, İ. & Atatür, M. (1998). Türkiye Herpetofaunası
Disi, A. M. et al. (2001). Amphibians and Reptiles of the Middle East
Sindaco, R. & Jeremčenko, V. (2008). The Reptiles of the Western Palearctic
Reptile Database – www.reptile-database.org
