Giriş Yap / Kayıt Ol
Hızlı Arama

Tremellaceae

  1. Anasayfa
  2. Tremellaceae
  • image description
  • image description

Tremellaceae

Tremellaceae (Jöle Mantarları) Ailesi

Bugün, genellikle "jöle mantarları" olarak bilinen, benzersiz jelatinimsi dokularıyla dikkat çeken Tremellaceae ailesi hakkında bilgi vereceğiz. Bu aile, Basidiomycota şubesine aittir ve ekosistemde özellikle diğer mantarların parazitleri olarak önemli bir rol oynarlar. En bilinen üyelerinden biri, geleneksel Asya mutfağında ve tıbbında kullanılan Tremella fuciformis (kar mantarı veya gümüş kulak mantarı) ve Tremella mesenterica (cadı yağı veya sarı beyin mantarı) gibi türlerdir.


1. Genel Bilgiler ve Taksonomik Konum

Tremellaceae, Basidiomycota şubesindeki Tremellales takımına ait bir mantar ailesidir. Bu familyanın üyeleri genellikle jelatinimsi (jöle benzeri) bir kıvama sahip meyve gövdelerine (basidiokarplara) sahiptir. Mikroskobik olarak, karakteristikleri tremelloid bazidyumlarıdır; bu bazidyumlar, genellikle uzun saplı (epibasidia) ve yanlamasına bölmeli (septat) bir yapıya sahiptir.

Tremellaceae ailesi, yalnızca teleomorf (cinsel üreyen) türleri değil, aynı zamanda mayalar gibi anamorf (eşeysiz üreyen) türleri de içerir. Familyadaki tüm teleomorf türler, diğer mantarların parazitleridir, ancak maya formları konakçılarla sınırlı değildir ve yaygın olarak bulunabilir.

Taksonomik sınıflandırması şöyledir:

  • Alem (Kingdom): Fungi (Mantarlar)
  • Şube (Phylum): Basidiomycota (Şapkalı Mantarlar)
  • Alt Şube (Subphylum): Agaricomycotina
  • Sınıf (Class): Tremellomycetes
  • Takım (Order): Tremellales
  • Aile (Family): Tremellaceae (Jöle Mantarları)

Bu familya başlangıçta jelatinimsi mantarların çoğunu içeriyordu ancak moleküler filogenetik çalışmalar, familyanın kapsamını daraltmış ve şu anda ağırlıklı olarak Tremella cinsini ve yakın akrabalarını içeren yaklaşık 40 türü barındırmaktadır.

Coğrafi Dağılım ve Yaşam Alanları

Tremellaceae üyeleri, kozmopolit bir dağılıma sahiptir; yani dünyanın hemen her yerinde bulunabilirler. Genellikle nemli ormanlık alanlarda, özellikle ölü veya çürüyen odun üzerinde büyürler.

  • Parazitik Yaşam Tarzı: Bu mantarların en dikkat çekici ekolojik özelliği, diğer mantarların (genellikle kabuk mantarları veya odun çürüten diğer Basidiomycetes'in miselyumları) paraziti olmalarıdır. Örneğin, yaygın bir tür olan Tremella mesenterica (sarı beyin mantarı), ölü sert ağaçlarda büyüyen Peniophora rufa gibi kabuk mantarlarının miselyumlarını parazitler. Tremella aurantia ise Stereum hirsutum gibi odun çürüten mantarları parazitler.
  • Nemli Ortamlar: Jöle benzeri yapıları nedeniyle, suyu kolayca emer ve kaybederler, bu da onları nemli ortam bağımlısı yapar. Kuruduklarında büzüşür ve sertleşirler, ancak nemle tekrar şişebilirler.

2. Temel Fiziksel ve Morfolojik Özellikler

Tremellaceae familyasındaki mantarların ayırt edici fiziksel ve morfolojik özellikleri şunlardır:

  • Jelatinimsi Meyve Gövdeleri (Basidiokarplar): En belirgin özellikleridir. Meyve gövdeleri genellikle sarı, turuncu, beyaz, kahverengi veya hatta şeffaf olabilir. Kıvrımlı, beyin benzeri, yapraklı veya loblu bir görünüme sahip olabilirler. Islakken kaygan veya yapışkan bir dokuya sahiptirler ve kuruduklarında küçülüp sertleşirler.
  • Tremelloid Bazidyumlar: Mikroskobik düzeyde, bu mantarların bazidyumları, dikey veya çapraz bölmelerle bölünmüş olması ve her bir bölmeden çıkan uzun saplı (epibasidia) spor taşıyıcıları olmasıyla karakterize edilir. Bazidyumlar üzerinde genellikle 4 adet bazidyospor üretilir.
  • Parazitik Hifler: Konakçı mantarın miselyumu içinde büyüyen, genellikle görülemeyen hifleri vardır. Meyve gövdesi, konakçının üzerinde veya yakınında ortaya çıkar.
  • Maya Formları: Bazı Tremellaceae türlerinin, özellikle laboratuvar ortamında, tek hücreli maya formunda da büyüyebilen anamorfik aşamaları vardır. Bu mayalar genellikle konakçıya bağlı değildir.
  • Spore Rengi: Spor izleri genellikle beyazdan sarıya doğru değişir.

Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi'nin görüşleri: "Tremellaceae, mantarlar âleminin en ilginç adaptasyonlarından birini sergileyen bir familyadır: parazitizm. Diğer mantarların kaynaklarını kullanarak gelişmeleri, ekosistemdeki enerji akışı ve besin ağlarının karmaşıklığı hakkında bize değerli bilgiler sunar. Geleneksel kullanımları da bu mantarların insanlık için ne kadar çeşitli faydalar sağlayabileceğini gösteriyor."


3. Ekolojik ve Biyolojik Önemi

Tremellaceae üyeleri, ekosistemde özellikle aşağıdaki rollerle öne çıkarlar:

  • Mantarların Parazitleri: En önemli ekolojik rolleri, diğer odun çürüten mantarların (özellikle kabuk mantarlarının - Corticiaceae ve Stereaceae familyalarından türler) miselyumları üzerinde parazit olarak yaşamalarıdır. Bu, orman ekosistemlerinde mantar popülasyonları arasındaki dengeyi etkileyebilir.
  • Ayrıştırıcı Döngüye Dolaylı Katkı: Konakçıları odun ayrıştırıcıları olduğundan, Tremellaceae üyeleri de dolaylı olarak ölü odunun parçalanmasına ve besin döngüsüne katkıda bulunurlar.

4. İnsanlarla Etkileşim ve Koruma Durumu

Tremellaceae familyasındaki mantarların insanlarla etkileşimi, özellikle Asya kültürlerinde mutfak ve tıbbi kullanımları nedeniyle dikkat çekicidir:

  • Gıda Kaynağı:
  • Tremella fuciformis (Kar Mantarı/Gümüş Kulak): Özellikle Çin ve diğer Doğu Asya ülkelerinde popüler bir yenilebilir mantardır. Jelatinimsi dokusu ve hafif tadıyla çorbalarda, tatlılarda ve içeceklerde kullanılır. "Immunomodulating cooling soup" (bağışıklık düzenleyici serinletici çorba) gibi geleneksel yemeklerde yer alır.
  • Tremella mesenterica (Sarı Beyin Mantarı/Cadı Yağı): Bazı kaynaklarca yenilebilir olarak kabul edilse de genellikle lezzetsiz bulunur. Çin mutfağında çorbalara doku katmak için kullanılabilir.
  • Tıbbi ve Biyoteknolojik Kullanımlar:
  • Polisakkaritler: Tremella türlerinden (özellikle T. fuciformis) elde edilen polisakkaritler, tıp ve kozmetik alanında büyük ilgi görmektedir. Bu bileşiklerin immünostimülatör (bağışıklık sistemini güçlendirici), antidiyabetik, antienflamatuar, kolesterol düşürücü, hepatoprotektif (karaciğer koruyucu) ve antialerjik etkileri olduğu laboratuvar çalışmalarında gösterilmiştir. Özellikle tremella polisakkariti, hyaluronik asitten daha etkili bir nemlendirici olarak kozmetik ürünlerinde kullanılır.
  • Anti-tümör ve Anti-aging Potansiyeli: Bazı Tremella türlerinin kanser önleyici ve yaşlanma karşıtı etkileri üzerine araştırmalar devam etmektedir.
  • Yenilebilirlik / Zehirlilik: Tremellaceae familyasının bilinen üyeleri arasında insan için ölümcül derecede zehirli tür bulunmamaktadır. Tremella mesenterica ve Tremella fuciformis gibi türler "yenilebilir" veya "zehirsiz" olarak sınıflandırılır. Ancak, doğada mantar toplarken her zaman dikkatli olunmalı ve tanımdan emin olunmayan hiçbir mantar tüketilmemelidir. Zehirlenme şüphesi durumunda derhal tıbbi yardım alınmalıdır.
  • Tehditler ve Koruma Durumu: Çoğu Tremellaceae türü için spesifik koruma durumu değerlendirmeleri, diğer mantarlar gibi, oldukça sınırlıdır. IUCN Kırmızı Listesi'nde genellikle "Asgari Endişe" (Least Concern - LC) veya "Değerlendirilmedi" (Not Evaluated - NE) statüsünde yer alırlar, zira bazı türler oldukça yaygındır. Ancak, konakçı mantarlarının habitat kaybı veya bozulması, dolaylı olarak Tremellaceae popülasyonlarını etkileyebilir. Çevresel değişiklikler, özellikle nemlilik seviyeleri, bu jelatinimsi mantarların varlığını etkileyebilir.

Bilgi ve Araştırma: Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi

Kaynaklar


0 Yorum

Henüz yorum yapılmamış...

Yorum yapabilmek için giriş yapmanız gerekmektedir. Giriş yap