Uloborus plumipes

Türkçe Adlandırma: Uloborus plumipes için yaygın olarak kabul görmüş spesifik bir Türkçe isim bulunmamaktadır. Ancak, İngilizce'de "Feather-legged lace-weaver" (Tüylü Bacaklı Dantel Dokumacı) veya "Garden centre spider" (Bahçe Merkezi Örümceği) olarak bilinir. Bu isimler, özellikle ön bacaklarındaki belirgin tüy tutamları ve bahçe merkezleri gibi iç mekanlarda sıkça görülmesi nedeniyle verilmiştir. Bu özelliklerine atıfta bulunarak "Tüylü Bacaklı Ağ Örümceği" veya "Sera Örümceği" adlandırması kullanılabilir.

Uloborus plumipes, Uloboridae familyasına ait küçük boyutlu, zehirsiz bir örümcek türüdür. Bu familya üyeleri, zehir bezlerinden yoksun olmaları ve avlarını yakalamak için kribellum adı verilen özel bir organla ürettikleri yapışkan, püsküllü ipekleri kullanmalarıyla diğer örümceklerden ayrılırlar. Uloborus plumipes genellikle yatay, dairesel ağlar kurar. İlk kez 1846 yılında Lucas tarafından bilim dünyasına tanımlanmıştır.

Detaylı Özellikler ve Taksonomik Konum

Taksonomik Sınıflandırma

Uloborus plumipes'in bilimsel sınıflandırması şu şekildedir:

• Alem (Kingdom): Animalia (Hayvanlar)
• Şube (Phylum): Arthropoda (Eklembacaklılar)
• Sınıf (Class): Arachnida (Örümcekgiller)
• Takım (Order):: Araneae (Örümcekler)
• Infra Takım (Infraorder): Araneomorphae (Gerçek Örümcekler)
• Familya (Family): Uloboridae Thorell, 1869 (Kribellumlu Ağ Örümcekleri)
• Açıklama: Bu familya üyeleri zehir bezlerinden yoksundur ve avlanmak için kribellum adı verilen özel bir ipek salgı organı kullanırlar.
• Cins (Genus): Uloborus Latreille, 1806
• Tür (Species): Uloborus plumipes Lucas, 1846

Genel Bilgiler

• Familya: Uloboridae
• Tip: Küçük boyutlu, kribellumlu, zehirsiz ve kendine özgü ağlar kuran bir örümcek türüdür.
• Coğrafi Dağılım: Eski Dünya türü olmasına rağmen, bitkilerle yapılan ticaret yoluyla başta Avrupa olmak üzere dünyanın birçok yerine yayılmıştır. Özellikle Avrupa'da (İngiltere, Hollanda, Belçika, Slovakya, vb.) yaygın olarak seralarda ve bahçe merkezlerinde bulunur. Türkiye'de de kaydı bulunan bir türdür.

Fiziksel Özellikler

• Boyut: Küçük örümceklerdir.
• Dişi: Vücut uzunluğu genellikle 4-6 mm civarındadır.
• Erkek: Daha küçük olup, vücut uzunluğu genellikle 3-4 mm civarındadır.
• Renk: Vücut renkleri değişkenlik gösterebilir; genellikle kremsi beyazdan koyu kahverengiye kadar değişir. Bazen karın kısmında daha koyu kalp şekilli bir leke veya yanlarda hafif koyu renkler bulunabilir. Karapaks (baş-göğüs) kremsi beyaz, açık kahverengi veya koyu kahverengi olabilir. Koyu renkli örneklerde bacaklarda beyaz halkalar görülebilir.
• Prosoma (Karapaks/Baş Göğüs): Genellikle yoğun tüylerle kaplıdır.
• Opisthosoma (Karın): Dişilerde karın, özellikle dikkat çekici olan iki belirgin kambur veya çıkıntıya sahiptir. Bu kamburlar nedeniyle üçgenimsi bir görünüme sahip olabilir. Erkeklerde karın daha az belirgin kamburlara sahiptir.
• Bacaklar: En ayırt edici özelliklerinden biri, birinci çift bacaklarının tibiası (kaval kemiği) üzerinde belirgin ve uzun tüylü bir tutamağa (plume) sahip olmalarıdır. Bu tüylü yapılar, örümceğin "tüylü bacaklı" adını almasına neden olmuştur.
• Kribellum ve Kalamistrum: Bu türde belirgin bir kribellum ve dördüncü bacak üzerinde kalamistrum adı verilen bir tarak bulunur. Bu yapılar, zehir bezleri olmadığı için av yakalamada kritik olan özel ipeği üretmek için kullanılır.
• Ayırt Edici Özellikler: Zehirli olmaması, yatay ve dairemsi ağları, dişilerde karın kısmındaki iki belirgin kambur ve özellikle birinci çift bacaklarındaki uzun, tüylü tutamlar (plumipes kelimesi de buradan gelir) en belirgin ayırt edici özellikleridir.

Yaşam Biçimi ve Habitat

• Yuva Yapısı (Dantel Ağ): Uloborus plumipes, genellikle yatay veya hafif eğimli, dairesel (orb) ağlar kurar. Bu ağlar, bilinen yapışkan ipek yerine, kribellumdan salgılanan özel, çok ince ve yapışkan olmayan ancak elektrostatik olarak avı tuzağa düşüren "kribellum ipeği" ile örülmüştür. Ağın boyutları 30 cm çapa kadar ulaşabilir, ancak sınırlı alanlarda daha küçük olabilir.
• Avlanma Tekniği: Avcı olmayan (pusu kuran) örümceklerdir. Genellikle ağın merkezinde baş aşağı asılı durarak veya ağın kenarında gizlenerek beklerler. Bir böcek kribellum ipeğiyle kaplı ağa çarptığında, örümcek hızla avın üzerine koşar ve onu daha fazla kribellum ipeğiyle sararak hareketsiz hale getirir. Zehir bezleri olmadığı için avı sindirerek tüketirler.
• Habitat Tercihi: Doğal ortamlarında sıcak bölgelerde çeşitli bitkiler üzerinde, duvarlarda ve kayalıklarda bulunurlar. Ancak, özellikle Avrupa'da, seralar, bahçe merkezleri, ısıtmalı cam evler ve tropikal bitkilerin bulunduğu iç mekanlar gibi insan yapımı sıcak ve korunaklı ortamlar ana yaşam alanları haline gelmiştir. Saksı bitkileriyle ithal edildiği düşünülmektedir. Bu habitatlarda beyaz sinek gibi zararlılar üzerinde etkili bir biyolojik kontrol ajanı olabilirler.
• Yaşam Tarzı: Tüm yıl boyunca aktif olabilirler, ancak özellikle sıcak ve nemli iç mekanlarda popülasyonları yüksek olabilir. Dinlenirken, kurutulmuş bitki parçalarına benzer şekilde kamufle olurlar.

Beslenme ve Üreme

• Diyet: Etçil (karnivor) türlerdir. Ana besinlerini genellikle ağlarına takılan küçük böcekler (sinekler, kelebekler, eş kanatlılar, vb.) oluşturur. Seralarda beyaz sinek popülasyonlarını kontrol etmede yardımcı oldukları bilinmektedir.
• Üreme: Dişiler, genellikle krem renginden koyu kahverengiye kadar değişen, holly yaprağı (çobanpüskülü yaprağı) şeklinde karakteristik yumurta keseleri (ootheca) üretirler. Bu yumurta keseleri, ağın kenarına veya yakındaki bitki saplarına sabitlenir. Dişiler genellikle erkeklerden daha fazla sayıda bulunur. Tüm yıl boyunca üreyebilirler.

Zehir ve Tıbbi Önem

• Zehirli Olup Olmadığı: Hayır, Uloborus plumipes zehirli değildir. Bu familya (Uloboridae) üyelerinin zehir bezleri bulunmamaktadır. Zehir yerine, avlarını yakalamak ve hareketsiz hale getirmek için kribellumlarından salgıladıkları özel, yapışkan ve püsküllü ipekleri kullanırlar.
• Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi'nin görüşleri: Zehir bezleri olmayan örümcekler insanlar için kesinlikle tehlikeli değildir. Bu türün zehiri bulunmadığı için herhangi bir tıbbi önem taşımaz ve insan sağlığı üzerinde olumsuz bir etkisi yoktur.
• İnsanlar İçin Tehlikesi: İnsanlar için hiçbir tehlikesi yoktur. Zehirli olmadıkları için ısıramazlar veya zehir enjekte edemezler. Küçük boyutları nedeniyle insan derisini delebilecek çenelere de sahip değillerdir.
• Isırık Durumunda Beklenen Etkiler: Bu örümceğin insanı ısırması veya bir tıbbi reaksiyona neden olması söz konusu değildir. Herhangi bir temas durumunda sadece örümceğin fiziksel varlığı hissedilir, herhangi bir ağrı, şişlik veya başka bir semptom oluşmaz.
• Tedavi Prosedürü (İlk Yardım): Herhangi bir tıbbi müdahaleye gerek yoktur, çünkü zehirli değildir ve insanlara zarar vermez.

Bilgi ve Araştırma: Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi

Kaynaklar

1. World Spider Catalog (WSC): Örümcek taksonomisi, tür bilgileri ve dağılımları için en güncel ve kapsamlı veritabanlarından biridir.
2. Kaynağa Erişim: World Spider Catalog (2024). World Spider Catalog. Version 25.5. Natural History Museum Bern, online at http://wsc.nmbe.ch. doi: 10.24436/2 (Erişim tarihi: 14 Haziran 2025).
3. Wikipedia (Uloborus plumipes): Türün genel tanımı, habitatı ve dağılımı hakkında bilgi.
4. Kaynağa Erişim: Uloborus plumipes - Wikipedia. https://en.wikipedia.org/wiki/Uloborus_plumipes (Erişim tarihi: 14 Haziran 2025).
5. ArachnoPhoto: Uloborus plumipes'un fiziksel özellikleri, habitatı ve dağılımı hakkında bilgiler.
6. Kaynağa Erişim: Uloborus plumipes (Lucas, 1846) - ArachnoPhoto. https://www.arachnophoto.com/en/uloboridae-2/uloborus-plumipes/ (Erişim tarihi: 14 Haziran 2025).
7. British Arachnological Society (BAS) - Uloborus plumipes: İngiltere'deki dağılımı, habitatı, özel tanımlama özellikleri ve yumurta keseleri hakkında detaylı bilgi.
8. Kaynağa Erişim: Uloborus plumipes Lucas, 1846 - British Arachnological Society. https://britishspiders.org.uk/species/uloborus-plumipes (Erişim tarihi: 14 Haziran 2025).
9. UK Safari - Garden Centre Spiders: Türün İngiltere'de nasıl tanıtıldığı ve tanınma özellikleri hakkında bilgiler.
10. Kaynağa Erişim: Garden Centre Spiders - Uloborus plumipes - UK Safari. https://www.uksafari.com/garden_centre_spiders.htm (Erişim tarihi: 14 Haziran 2025).
11. Türkiye Yaban Hayatı (Uloboridae Familyası Sayfası): Uloboridae familyasının genel özellikleri ve Türkiye'deki varlığı hakkında bilgi verir. Uloborus plumipes'in Türkiye'deki tür listesinde yer aldığını belirtir.
12. Kaynağa Erişim: Uloboridae - Türkiye Yaban Hayatı. https://turkiyeyabanhayati.org/species/detail/uloboridae (Erişim tarihi: 14 Haziran 2025).
13. GBIF (Global Biodiversity Information Facility): Türün taksonomik bilgileri ve dünya üzerindeki gözlem kayıtları.
14. Kaynağa Erişim: GBIF. Uloborus plumipes. https://www.gbif.org/species/2142456 (Erişim tarihi: 14 Haziran 2025).
15. Folia Faunistica Slovaca - Invasive spider Uloborus plumipes Lucas, 1846 (Araneae: Uloboridae), new to Slovakia: Slovakya'daki istilacı durumu ve morfolojik özellikleri hakkında ek bilgiler.
16. Kaynağa Erişim: Šuvák, M. (2013). Invasive spider Uloborus plumipes Lucas, 1846 (Araneae: Uloboridae), new to Slovakia. Folia faunistica Slovaca, 18(1): 5-7. http://www.ffs.sk/pdf/FFS-18-05-Suvak-2013.pdf (Erişim tarihi: 14 Haziran 2025).
17. Fotoğraf:https://www.flickr.com/people/47353092@N00