Zeus faber
Genel Özellikler
Zeus faber, Türkçede “Pez Kılıcı” veya halk arasında “John Dory” olarak bilinen, Zeidae familyasına ait bir balık türüdür. Gövdesi yassı ve yuvarlaktır, yanlardan basıktır ve tipik olarak geniş, dairesel bir gövdeye sahiptir. Ortalama boyu 30–50 cm arasında değişir, nadiren 65 cm’ye kadar ulaşabilir. Vücut rengi sarımsı kahverengi tonlarda olup, yanlarda belirgin koyu bir halka bulunur. Büyük ağız yapısı, avını hızla yakalayabilmesini sağlar. Etçil bir türdür; küçük balıklar, kalamar ve kabuklular ile beslenir.
Taksonomi
- Alem: Animalia
- Şube: Chordata
- Sınıf: Actinopterygii
- Takım: Zeiformes
- Familya: Zeidae
- Cins: Zeus
- Tür: Zeus faber
Eski ve Yeni Adları
- Geçerli Adı: Zeus faber
- Eski Adları / Sinonimler: Bazı eski kaynaklarda Zeus vulgaris olarak geçmiştir.
Dağılım ve Habitat
Zeus faber, Doğu Atlantik, Akdeniz ve Karadeniz’de yayılış gösterir. Türkiye kıyılarında özellikle Ege ve Akdeniz bölgelerinde bulunur. Genellikle kayalık diplerde ve 50–200 metre derinliklerde yaşar. Avlanırken dipten yukarı doğru hareket ederek avını yakalar.
Mitolojik ve Kültürel Bilgiler
Adını Roma ve Yunan mitolojisindeki tanrılardan almıştır; özellikle “faber” (usta) kelimesi, balığın etkileyici avlanma yeteneğine atıfta bulunur. Halk arasında nadir görülmesi ve eşsiz görünümü nedeniyle özel bir öneme sahiptir.
Ekoloji ve Davranış
Küçük balıklar, kalamar ve kabuklular ile beslenir. Yavaş ama etkili bir şekilde avlanır. Dip ile yakın temas halinde hareket ederek avını pusuya düşürür. Ekosistemde orta büyüklükte bir predatör olarak önemli bir rol oynar.
Doğru Bilinenler ve Yanlış Bilinenler
- Doğru: Avcılığı ve yassı gövde yapısı ile kolayca tanınır.
- Yanlış: Halk arasında tüm yuvarlak ve yassı balıkların Zeus faber olduğu sanılır; oysa Zeidae familyasında morfolojik farklılıklar bulunur.
Zehir Durumu
ZEHİRLİ DEĞİLDİR. İnsan tüketimi açısından güvenlidir.
Araştırma ve Kaynak
Araştırma: Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi
- Froese, R. & Pauly, D. (eds.) (2025). FishBase.
- Heemstra, P.C. & Randall, J.E. (1993). FAO Species Catalogue. Vol. 16. Groupers of the world (family Serranidae, subfamily Epinephelinae). FAO Fisheries Synopsis.
- Whitehead, P.J.P. et al. (1986). Fishes of the North-eastern Atlantic and the Mediterranean. UNESCO.
- Fotoğraf: https://www.inaturalist.org/photos/251171327
© Sylvain Le Bris
