Chazara briseis

Chazara briseis – Kaya Esmeri

Bilimsel Sınıflandırma

• Alem: Animalia (Hayvanlar)
• Şube: Arthropoda (Eklem Bacaklılar)
• Sınıf: Insecta (Böcekler)
• Takım: Lepidoptera (Kelebekler)
• Familya: Nymphalidae (Nimfalidler – Orman ve çayırlık kelebekleri)
• Alt Familya: Satyrinae (Esmerler)
• Cins: Chazara
• Tür: Chazara briseis (Linnaeus, 1764)

Yayılış ve Habitat

• Doğal Yayılış: Güney Avrupa, Balkanlar, Anadolu, Orta Asya ve Kuzey Afrika
• Türkiye’deki Durumu: Orta ve Doğu Anadolu başta olmak üzere tüm Türkiye’de yaygındır
• Habitat:
• Kuru, taşlık, kayalık yamaçlar
• Step ve yarı-çöl ekosistemleri
• Alpin çayırlar, dağ etekleri
• 400–2800 m yükseklikler arasında bulunabilir

Morfolojik Özellikler

• Kanat Açıklığı: 45–55 mm
• Renk:
• Üst kanatlar: Açık kahverengi ile siyah arasında tonlar; beyaz bantlar karakteristiktir
• Arka kanatlar: Alt yüzey gri ve düzensiz desenlidir, kaya yüzeylerine mükemmel kamufle olur
• Göz benekleri: Ön kanatlarda siyah halka içinde küçük beyaz göz lekeleri
• Ayırt Edici Özellik:
• Açık renkli bant, diğer Satyrinae türlerinden ayırt edilmesini sağlar
• Hızlı ve sarsak uçuşu tipiktir

Yaşam Döngüsü

1. Yumurta

• Dişi, yumurtalarını kuru otların ya da taşlık zeminin yakınına bırakır
• Tek tek yumurta bırakır; konak bitkiye doğrudan yapıştırmaz
• Kısa sürede çatlar

2. Larva (Tırtıl)

• Larvalar Poaceae (buğdaygiller) familyasına ait kuru otlarla beslenir
• Örn: Festuca, Bromus, Stipa
• Kamuflajlı renktedir, gündüz inaktif olabilir
• Sonbaharda gelişimi durur ve larva hâlinde kışlar

3. Pupa

• İlkbaharda larva gelişmeye devam eder, ardından uygun bir yerde (toprakta, taş altında) pupa olur
• Pupa süresi birkaç haftadır

4. Ergin (Kelebek)

• Genellikle Temmuz – Eylül ayları arasında görülür
• Erginler yalnızca 2–4 hafta yaşar
• Beslenme sırasında düşük boylu çiçekleri tercih eder (örneğin kekik, yavşan)

Ekolojik Rolü

• Bitki tozlaşmasına katkı sağlar
• Kuru alanlarda endemik bitkilerle etkileşim içindedir
• Kuşlar, örümcekler ve yırtıcı böcekler için avdır
• Bulunduğu habitatın biyolojik sağlığına işaret eder

Koruma ve Tehditler

• Koruma Durumu:
• Geniş yayılışlı ve yerel olarak bol, IUCN tarafından tehdit altında görülmez
• Başlıca Tehditler:
• Aşırı otlatma
• Kırsal alanların yapılaşması
• Tarımsal kimyasallar
• Step habitatlarının daralması

Gözlem Notları

• En sıcak saatlerde kayalık alanlarda zigzag uçuşla hareket eder
• Dinlenme hâlinde arka kanatları kapatarak taş zemine mükemmel uyum sağlar
• Fotoğrafçıların ve doğa gözlemcilerinin favorilerindendir