Cheiracanthium punctorium

Harika bir örümcek türü daha! Cheiracanthium punctorium, Cheiracanthiidae familyasına ("Uzun Bacaklı Kese Örümcekleri" veya "Sarı Kese Örümcekleri" olarak bilinirler) ait, Avrupa'nın en bilinen ve tıbbi açıdan en önemli Cheiracanthium türlerinden biridir. Palearktik bölgede geniş bir yayılışa sahip, orta ila büyük boyutlu bir örümcek türüdür. Bu familya üyeleri, genellikle bitki örtüsü üzerinde kese şeklinde ipek yuvalar yaparak yaşarlar ve geceleri avlanırlar. Zehri, diğer Cheiracanthium türlerine kıyasla daha belirgin lokal etkilere neden olabilir.

Cheiracanthium punctorium: Detaylı Bilgiler

Türkçe Adlandırma: Cheiracanthium punctorium için yaygın olarak kabul görmüş spesifik bir Türkçe isim bulunmamaktadır. Ancak, diğer Cheiracanthium türleriyle birlikte bazen genel olarak "Sarı Kese Örümceği" olarak adlandırılabilir. İngilizcede "Sac Spider" (Kese Örümceği), "Yellow Sac Spider" (Sarı Kese Örümceği) veya özellikle "European Yellow Sac Spider" (Avrupa Sarı Kese Örümceği) olarak bilinir. Bilimsel adıyla anılması daha yaygındır. "Cheiracanthium" cinsi, Carl Ludwig Koch tarafından 1839'da tanımlanmıştır. "Punctorium" epiteti ise Latince "batma" veya "iğneleme" anlamına gelir ve türün ısırık özelliğine atıfta bulunur.

Cheiracanthium punctorium, Cheiracanthiidae familyasına ait orta ila büyük boyutlu, zehirli bir örümcek türüdür. İlk kez 1804 yılında Charles Athanase Walckenaer tarafından tanımlanmıştır.

Taksonomik Sınıflandırma ve Dağılım

Taksonomik Konum

Cheiracanthium punctorium'un bilimsel sınıflandırması şu şekildedir:

Alem (Kingdom): Animalia (Hayvanlar)
Şube (Phylum): Arthropoda (Eklembacaklılar)
Sınıf (Class): Arachnida (Örümcekgiller)
Takım (Order): Araneae (Örümcekler)
Infra Takım (Infraorder): Araneomorphae (Gerçek Örümcekler)
Familya (Family): Cheiracanthiidae Wagner, 1887 (Uzun Bacaklı Kese Örümcekleri / Sarı Kese Örümcekleri)
Cins (Genus): Cheiracanthium C. L. Koch, 1839
Tür (Species): Cheiracanthium punctorium (Villers, 1789) (Bazı kaynaklarda Walckenaer, 1804 olarak da geçebilir, ancak Villers, 1789 daha yaygın kabul görür.)

Coğrafi Dağılım ve Türkiye'deki Durumu

Cheiracanthium punctorium, Dünya Örümcek Kataloğu'na göre Palearktik bölgenin geniş bir kısmında, yani Avrupa, Türkiye, Kafkasya, Rusya (Avrupa'dan Güney Sibirya'ya kadar), Orta Asya ve Çin'de yayılış göstermektedir. Avrupa'da orta ve güney bölgelerde yaygın olarak bulunur, özellikle sıcak yaz aylarında ve sonbahar başlarında sayılarında artış gözlenebilir.

Türkiye'de bu türün varlığı bilimsel olarak kayıt altına alınmıştır ve yaygındır. Türkiye örümcek faunası listelerinde Cheiracanthium punctorium adı sıkça geçmektedir. Örneğin, Adana, Kahramanmaraş, Mersin, Aydın, İzmir, Bursa, Antalya, Ankara ve İstanbul gibi Türkiye'nin birçok farklı ilinden kayıtları mevcuttur. Özellikle Akdeniz, Ege ve Marmara bölgelerindeki otlaklarda, çalılıklarda, tarlalarda ve bozkırlarda yaygın olarak bulunur. Şu anda bulunduğunuz İstanbul'da da parklarda, bahçelerde, otluk alanlarda ve çalılıklarda bu türle karşılaşmak oldukça mümkündür.

Fiziksel Özellikler

Boyut: Orta ila büyük boyutlu örümceklerdir. Cins içindeki en büyük türlerden biridir.
Erkek: Vücut uzunluğu genellikle 7.5 ila 12 mm civarındadır.
Dişi: Vücut uzunluğu genellikle 10 ila 15 mm (bazen 25 mm'ye kadar) civarındadır.
Renk: Parlak sarımsı-yeşil, sarı veya turuncu-kahverengi tonlardadır.
Prosoma (Karapaks): Genellikle parlak sarı, sarımsı-yeşil veya turuncu-kahverengidir. Bazı bireylerde baş bölgesinde veya karapaksın ortasında hafif bir koyulaşma olabilir.
Opisthosoma (Karın): Oval şekilli ve genellikle soluk sarımsı-yeşil veya sarı renktedir. Üzerinde belirgin bir desen bulunmaz.
Bacaklar: Uzun ve incedir, karapaks ile aynı renkte, soluk sarımsı-yeşil veya sarı tonlardadır. Ön bacak çifti diğerlerinden belirgin şekilde daha uzundur ve öne doğru uzanır. Ayak uçları (tarsus ve metatarsus) genellikle koyu kahverengi veya siyahtır, bu da önemli bir ayırt edici özelliktir.
Çeneler (Chelicerae): Güçlü ve oldukça iri çenelere sahiptirler. Zehir bezleri büyük ve güçlüdür.
Ayırt Edici Özellikler:Uzun, Koyu Uçlu Ön Bacaklar: Özellikle ön bacakların son segmentlerinin koyu renkli olması ve genel olarak uzun bacaklı görünümü.
Büyük, Sağlam Çeneler: Güçlü ve belirgin çeneler.
Kese Şekilli Yuvalar: Gündüzleri saklandıkları ve yumurta keselerini korudukları, otlar veya yapraklar arasına örülmüş karakteristik ipek keseler.
Renk: Canlı sarımsı-yeşil rengi, özellikle doğal habitatında iyi bir kamuflaj sağlar.
Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi'nin görüşleri: "Cheiracanthium punctorium, Türkiye'de ve Avrupa'da tıbbi öneme sahip 'sarı kese örümcekleri' arasında en bilinenidir. Özellikle uzun, koyu uçlu ön bacakları ve parlak sarımsı-yeşil rengi ile kolayca tanınabilirler. Geceleri aktif avcı olmaları ve gündüzleri ipekten yapılmış keselerde saklanmaları tipik davranışlarıdır. Isırıkları diğer Cheiracanthium türlerine göre daha belirgin semptomlara yol açabilir, ancak genellikle ciddi ve kalıcı hasara neden olmaz. Ekosistemde zararlı böceklerin kontrolünde önemli bir rol oynarlar."

Yaşam Biçimi ve Habitat

Yuva Yapısı: Cheiracanthium punctorium, genellikle uzun otların, çalılıkların veya bitki yapraklarının uçlarını veya kenarlarını ipek ipliklerle bükerek veya bir araya getirerek karakteristik kese şeklindeki yuvalarını (retreats) inşa ederler. Bu yuvalar, gündüzleri saklanmak, tüy değiştirmek ve yumurta keselerini korumak için kullanılır. Özellikle yaz sonu ve sonbahar başlarında otların üzerinde büyük, yumurta büyüklüğünde keseleri sıkça görülebilir.
Habitat Tercihi: Genellikle açık, güneşli ve kuru otlaklar, çayırlıklar, fundalıklar, tarım alanları (özellikle yonca, buğday tarlaları), orman kenarları ve bozkırlar gibi alanlarda bulunurlar. Yoğun ve yüksek bitki örtüsünü tercih ederler.
Yaşam Tarzı: Noktürnal (gece aktif) avcılardır. Gündüzleri yuvalarında hareketsiz bir şekilde saklanır, geceleri ise avlanmak için hızlı ve çevik bir şekilde dışarı çıkarlar. Ağ kurmazlar, bunun yerine avlarını aktif olarak kovalayarak yakalarlar. Avlanırken oldukça agresif olabilirler.

Beslenme ve Üreme

Diyet: Etçil (karnivor) türlerdir. Başlıca avları, bitki örtüsü üzerinde bulunan küçük ve orta boyutlu böcekler (çekirgeler, sinekler, güveler, arılar vb.) ve diğer küçük omurgasızlardır. Tarım alanlarında önemli bir biyolojik kontrol ajanı olabilirler.
Üreme: Dişiler, genellikle yaz sonu (Temmuz-Ağustos) döneminde yumurta keselerini ipekten yapılmış yuvalarının içine bırakır. Bir kese içinde 50 ila 100 civarında yumurta bulunabilir. Dişi, yavrular yumurtadan çıkana ve dağılana kadar (yaklaşık 3-4 hafta boyunca) yumurta kesesini çok agresif bir şekilde korur. Bu dönemde dişi çok savunmacı olabilir ve rahatsız edildiğinde ısırabilir. Yavrular çıktıktan sonra anne, yavrularıyla bir süre kalır ve onlara besin sağlayabilir (matrifaji).

Zehir ve Tıbbi Önem

Zehirli Olup Olmadığı: Evet, tüm gerçek örümcekler gibi Cheiracanthium punctorium da zehirlidir. Zehri, avlarını felç etmek ve sindirmek için kullanılır. Bu tür, Avrupa'da tıbbi açıdan en önemli örümcek türlerinden biri olarak kabul edilir. Zehirleri sitotoksik (hücrelere zarar veren) ve potansiyel olarak nörotoksik (sinir sistemini etkileyen) bileşenler içerir.
İnsanlar İçin Tehlikesi: Cheiracanthium punctorium'un ısırığı insanlar için rahatsız edici ve ağrılı olabilir, ancak genellikle ciddi veya hayatı tehdit edici değildir. Isırıklar genellikle örümceğin sıkışması, üzerine oturulması veya özellikle dişi örümceğin yumurta kesesini koruduğu dönemde yuvasının rahatsız edilmesi gibi durumlarda savunma amaçlı meydana gelir.
Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi'nin görüşleri: "Cheiracanthium punctorium ısırıkları, genellikle arı veya yaban arısı sokmasına benzer veya ondan daha şiddetli ağrıya yol açabilir. En belirgin semptomlar lokal ağrı, şişlik ve kızarıklıktır. Özellikle bu türle ilişkilendirilen en önemli durum, nadiren de olsa görülebilen lokal doku nekrozudur (doku ölümü). Bu nekroz genellikle küçük bir alanda sınırlıdır, ancak iyileşmesi zaman alabilir ve iz bırakabilir. Sistemik semptomlar da (mide bulantısı, baş dönmesi, ateş) görülebilir, ancak genellikle hafiftir ve geçicidir. Bu örümcekler evlerin içine nadiren girer, daha çok doğal ve tarımsal alanlarda bulunurlar. Bu nedenle, onlarla karşılaşanların dikkatli olması, özellikle onların doğal yaşam alanlarında çıplak elle bitkilere dokunmaktan kaçınması önemlidir."
Isırık Durumunda Beklenen Etkiler:Anında ve Şiddetli Ağrı: Isırık anında başlayan keskin, şiddetli, yanıcı bir ağrı. Bu ağrı birkaç saat sürebilir ve bazen ısırılan uzuv boyunca yayılabilir.
Lokal Şişlik ve Kızarıklık: Isırık bölgesinde belirgin şişlik, kızarıklık ve iltihaplanma. Genellikle ısırık etrafında 10 cm çapa kadar bir kızarıklık alanı oluşabilir.
Kabarcık veya Lezyon: Bazen ısırık bölgesinde küçük bir kabarcık oluşabilir.
Lokal Doku Nekrozu (Nadir): En önemli klinik özelliktir. Çok nadiren de olsa, ısırık bölgesinde küçük, yüzeysel bir ülser veya nekrotik lezyon gelişebilir. Bu lezyonlar genellikle kendi kendine iyileşir, ancak bu süreç haftalar sürebilir ve küçük bir skar (iz) bırakabilir.
Sistemik Semptomlar (Orta Sıklıkta): Mide bulantısı, baş dönmesi, terleme, baş ağrısı, hafif ateş, kas krampları, halsizlik ve genel bir rahatsızlık hissi gibi sistemik semptomlar görülebilir. Bu semptomlar genellikle hafif ila orta şiddettedir ve birkaç gün içinde geçer.
Tedavi Prosedürü (İlk Yardım): Özel bir antidot bulunmamaktadır. Tedavi genellikle semptomatik ve destekleyicidir:

Sakin Kalın: Panik yapmaktan kaçının.
Isırık Bölgesini Temizleyin: Sabun ve su ile nazikçe yıkayın.
Soğuk Uygulayın: Ağrı ve şişliği azaltmak için buz paketi veya soğuk kompres uygulanabilir.
Ağrı Kesici: Ağrıyı hafifletmek için reçetesiz satılan veya doktor kontrolünde daha güçlü ağrı kesiciler (örn. parasetamol, ibuprofen) kullanılabilir.
Antihistaminik: Kaşıntıyı ve alerjik reaksiyonu azaltmak için oral antihistaminikler faydalı olabilir.
Tıbbi Yardım: Isırık sonrası şiddetli ağrı, genişleyen şişlik, ülser veya nekroz belirtileri, veya sistemik semptomlar (mide bulantısı, ateş, baş dönmesi vb.) gelişirse derhal bir sağlık profesyoneline (doktor veya hastane) başvurulmalıdır. Enfeksiyon riskine karşı tetanoz aşısının durumu kontrol edilebilir.

Türkiye'deki Cheiracanthium punctorium Kayıtları

Cheiracanthium punctorium, Türkiye'de yaygın olarak bulunan ve kaydedilmiş bir örümcek türüdür. Türkiye örümcek faunası listelerinde geniş bir dağılımla yer almaktadır. Ülkemizin birçok bölgesinden (Adana, Aydın, Bursa, Edirne, Hatay, İstanbul, İzmir, Kahramanmaraş, Kayseri, Kilis, Konya, Mersin, Muğla, Tekirdağ gibi) kayıtları mevcuttur. İstanbul'da da otluk ve çalılık alanlarda bulunması mümkündür.

Bilgi ve Araştırma: Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi

Kaynaklar

World Spider Catalog (WSC): Örümcek taksonomisi, familya, cins ve tür bilgileri, dağılımları için en güncel ve kapsamlı veritabanlarından biridir.
Kaynağa Erişim: World Spider Catalog (2024). World Spider Catalog. Version 25.5. Natural History Museum Bern, online at http://wsc.nmbe.ch. doi: 10.24436/2 (Erişim tarihi: 17 Haziran 2025).
araneae - Cheiracanthium punctorium - Spiders of Europe: Türün morfolojik detayları, dağılımı ve biyolojisi hakkında kapsamlı bilgi.
Kaynağa Erişim: https://araneae.nmbe.ch/data/4800/Cheiracanthium_punctorium (Erişim tarihi: 17 Haziran 2025).
Global Biodiversity Information Facility (GBIF): Türün taksonomik bilgileri ve dünya üzerindeki gözlem kayıtları.
Kaynağa Erişim: https://www.gbif.org/species/2164152 (Erişim tarihi: 17 Haziran 2025).
"The checklist of the spiders of Turkey" - Danışman T, Kunt K B, Özkütük R S, Coşar İ (2024a): Türkiye örümcek faunası güncel listesi.
Kaynağa Erişim: http://www.spidersofturkey.info (Erişim tarihi: 17 Haziran 2025).
"The genus Cheiracanthium C. L. Koch, 1839 in Turkey (Araneae: Miturgidae)" - Demir, H., Topçu, A., & Seyyar, O. (2009): Türkiye'deki Cheiracanthium cinsinin türlerini inceleyen ve C. punctorium kayıtlarını içeren bilimsel makale.
Kaynağa Erişim: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/290823 (Erişim tarihi: 17 Haziran 2025).
Wikipedia - Cheiracanthium punctorium: Tür hakkında genel bilgiler ve ısırık etkileri.
Kaynağa Erişim: https://en.wikipedia.org/wiki/Cheiracanthium_punctorium (Erişim tarihi: 17 Haziran 2025).
Spiders.us - Cheiracanthium punctorium (Yellow Sac Spider): Türün genel özellikleri ve zehir etkileri hakkında bilgiler.
Kaynağa Erişim: https://spiders.us/species/cheiracanthium-punctorium/ (Erişim tarihi: 17 Haziran 2025).
European Journal of Internal Medicine - Spider Bite Caused by Cheiracanthium punctorium: Case Report and Review of the Literature: C. punctorium ısırığına ilişkin tıbbi vaka raporu ve literatür taraması.
Kaynağa Erişim: https://www.ejim.org/article/S0953-6205(02)00216-9/fulltext (Erişim tarihi: 17 Haziran 2025).
German Society for Arachnology - Cheiracanthium punctorium fact sheet: Almanca detaylı bilgi notu.
Kaynağa Erişim: https://www.arages.de/cms/html/cheiracanthium-punctorium.html (Erişim tarihi: 17 Haziran 2025).