Erebia melancholica
Erebia melancholica, Nymphalidae familyasının Erebia cinsine ait, adını kanatlarının koyu, neredeyse tamamen siyah renginden alan bir kelebek türüdür. Bu tür, özellikle yüksek rakımlı dağlık bölgelerin özel habitatlarında yaşar ve zorlu koşullara adapte olmuştur.
1. Genel Bilgiler ve Taksonomik Konum
Erebia melancholica, orta ila büyük boyutlu bir kelebek olup, kanat açıklığı yaklaşık 40-50 mm civarındadır. Kanat üst yüzeyi, neredeyse tamamen homojen, mat, isli siyah veya çok koyu kahverengi bir renktedir. Bu koyu renk, ona "hüzünlü" lakabını kazandırmıştır. Bazı bireylerde kanatların kenarlarında çok silik turuncu halkalar veya göz benekleri görülebilir.
Taksonomik sınıflandırması şöyledir:
- Âlem (Kingdom): Animalia (Hayvanlar)
- Şube (Phylum): Arthropoda (Eklembacaklılar)
- Sınıf (Class): Insecta (Böcekler)
- Takım (Order): Lepidoptera (Kelebekler ve güveler)
- Aile (Family): Nymphalidae (Fırça ayaklı kelebekler)
- Cins (Genus): Erebia
- Tür (Species): Erebia melancholica (Herrich-Schäffer, 1851)
Coğrafi Dağılım ve Yaşam Alanları
Bu tür, İran'ın dağlık bölgelerinden başlayarak Kafkasya ve Türkiye'nin doğusuna kadar uzanan bir coğrafyada yayılış gösterir. Türkiye'de özellikle Doğu Anadolu'daki yüksek dağlık bölgelerde bulunur.
- Habitat Tercihi: 2000-3000 metre arasındaki yüksek rakımlı alpin çayırları, kayalık yamaçları ve dağlık otlakları tercih eder.
2. Fiziksel Özellikler ve Biyolojik Davranışlar
Erebia melancholica kelebekleri, uçuş dönemi olarak genellikle yaz aylarında, yani Temmuz ve Ağustos arasında görülür. Yıl içinde tek nesil verirler.
- Yaşam Döngüsü: Tırtılları, Poaceae (Buğdaygiller) familyasından çeşitli ot türleriyle beslenir.
- Davranış: Uçuşları alçak ve yavaştır. Genellikle rüzgarın az olduğu yerlerde, çiçekler üzerinde beslenirken görülebilirler.
3. Ekolojik ve Biyolojik Önemi
- Ekolojik Rolü: Yüksek rakımlı ekosistemlerde, yaşadığı habitatlarda tozlaşmaya katkıda bulunur. Aynı zamanda, özel habitat gereksinimleri nedeniyle iklim değişikliği ve habitat bozulması gibi çevresel baskılara karşı hassas bir gösterge türü olarak önem taşır.
4. Koruma Durumu ve Tehditleri
- Koruma Durumu: Erebia melancholica, yayılış alanı sınırlı ve belirli habitatlara bağımlı bir tür olduğu için yerel popülasyonları hassas olarak değerlendirilebilir. Küresel düzeyde asgari endişe (Least Concern) verisiyle listelenmektedir.
- Tehditler:
- Habitat Kaybı: Yüksek rakımlı otlak alanlarının tarıma dönüştürülmesi veya madencilik faaliyetleri, türün yaşam alanlarını daraltır.
- İklim Değişikliği: Yüksek rakımlı habitatların iklim değişikliğinden etkilenerek yok olması.
- Aşırı Otlatma: Kontrolsüz aşırı otlatma, tırtılın besin bitkilerini yok edebilir.
Araştırma: Ahmet Taşçı Yaban Hayatı Bilimcisi
- Kaynaklar:
- Tolman, T., Lewington, R. (2008). Collins Butterfly Guide: The Most Complete Field Guide to the Butterflies of Britain and Europe.
- Kudrna, O., Fric, Z. F., & Hula, V. (2011). Butterflies of Europe: A Guide to the Species and Their Distribution.
- European Environment Agency.
- Uluslararası Doğa Koruma Birliği (IUCN) Kırmızı Listesi.
