Euapatura mirza 

Euapatura mirza

Euapatura mirza, Nymphalidae familyasının monotipik (yani tek türden oluşan) Euapatura cinsine ait, nadir bulunan bir kelebek türüdür. Bu tür, özellikle yüksek rakımlı dağlık bölgelerin özel habitatlarında yaşar ve zorlu koşullara adapte olmuştur.

1. Genel Bilgiler ve Taksonomik Konum

Euapatura mirza, orta büyüklükte bir kelebek olup, kanat açıklığı yaklaşık 45-55 mm civarındadır. Erkeklerin kanat üst yüzeyinde, Apatura (mor imparator) cinsine benzer şekilde, ışığa göre mor-mavi veya mor-yeşil parıltılar gösteren bir parlaklık bulunur. Dişiler daha mat renklidir ve kanat alt yüzeyleri, kahverengi ve gri tonlarda karmaşık desenler içerir. Bu desenler, türün en belirgin ayırt edici özelliklerinden biridir.

Taksonomik sınıflandırması şöyledir:

Âlem (Kingdom): Animalia (Hayvanlar)
Şube (Phylum): Arthropoda (Eklembacaklılar)
Sınıf (Class): Insecta (Böcekler)
Takım (Order):: Lepidoptera (Kelebekler ve güveler)
Aile (Family):: Nymphalidae (Fırça ayaklı kelebekler)
Cins (Genus): Euapatura
Tür (Species):: Euapatura mirza (Erschoff, 1874)

Coğrafi Dağılım ve Yaşam Alanları

Bu tür, İran'ın dağlık bölgelerinden başlayarak Kafkasya ve Türkiye'nin doğusuna kadar uzanan bir coğrafyada yayılış gösterir. Türkiye'de özellikle Doğu Anadolu'daki yüksek dağlık bölgelerde bulunur.

Habitat Tercihi: 2000-3000 metre arasındaki yüksek rakımlı alpin çayırları, kayalık yamaçları ve dağlık otlakları tercih eder.

2. Fiziksel Özellikler ve Biyolojik Davranışlar

Euapatura mirza kelebekleri, uçuş dönemi olarak genellikle yaz aylarında, yani Temmuz ve Ağustos arasında görülür. Yıl içinde tek nesil verirler.

Yaşam Döngüsü: Tırtılları, Salicaceae (Söğütgiller) familyasından çeşitli bitki türleriyle beslenir.
Davranış: Uçuşları alçak ve yavaştır. Genellikle rüzgarın az olduğu yerlerde, çiçekler üzerinde beslenirken görülebilirler.

3. Ekolojik ve Biyolojik Önemi

Ekolojik Rolü: Yüksek rakımlı ekosistemlerde, yaşadığı habitatlarda tozlaşmaya katkıda bulunur. Aynı zamanda, özel habitat gereksinimleri nedeniyle iklim değişikliği ve habitat bozulması gibi çevresel baskılara karşı hassas bir gösterge türü olarak önem taşır.

4. Koruma Durumu ve Tehditleri

Koruma Durumu: Euapatura mirza, yayılış alanı sınırlı ve belirli habitatlara bağımlı bir tür olduğu için yerel popülasyonları hassas olarak değerlendirilebilir. Küresel düzeyde asgari endişe (Least Concern) verisiyle listelenmektedir.
Tehditler:
Habitat Kaybı: Yüksek rakımlı otlak alanlarının tarıma dönüştürülmesi veya madencilik faaliyetleri, türün yaşam alanlarını daraltır.
İklim Değişikliği: Yüksek rakımlı habitatların iklim değişikliğinden etkilenerek yok olması.
Aşırı Otlatma: Kontrolsüz aşırı otlatma, tırtılın besin bitkilerini yok edebilir.

Araştırma: Ahmet Taşçı Yaban Hayatı Bilimcisi

Kaynaklar:
Tolman, T., Lewington, R. (2008). Collins Butterfly Guide: The Most Complete Field Guide to the Butterflies of Britain and Europe.
Kudrna, O., Fric, Z. F., & Hula, V. (2011). Butterflies of Europe: A Guide to the Species and Their Distribution.
European Environment Agency.
Uluslararası Doğa Koruma Birliği (IUCN) Kırmızı Listesi.

Fotoğraf:https://uk.inaturalist.org/photos/254810142