Gnophos sartata
Gnophos sartata – Sert Kanatlı Kaya Güvesi
(Kahverengimsi tonları, çizgisiz sade yapısı ve kayalık kurak bölgelerdeki varlığıyla dikkat çeken bir gece geometrid güvesi)
Bilimsel Sınıflandırma
- Alem: Animalia (Hayvanlar)
- Şube: Arthropoda (Eklem Bacaklılar)
- Sınıf: Insecta (Böcekler)
- Takım: Lepidoptera (Kelebekler ve Güveler)
- Familya: Geometridae (Ölçü güveleri)
- Alt familya: Ennominae
- Tribe: Gnophini
- Cins: Gnophos
- Tür: Gnophos sartata (Staudinger, 1892)
Yayılış ve Habitat
- Doğal Yayılış: Endemik bir türdür; yalnızca Türkiye ve yakın coğrafyalarda kaydedilmiştir
- Türkiye’deki Durumu:
- Gnophos sartata, özellikle İç Anadolu, Doğu Anadolu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinde; yüksek rakımlı, taşlık, kurak yamaçlarda gözlemlenmiştir
- Habitat:
- Step ve yarı-step alanlar
- Taşlık, çalılık kurak dağ yamaçları
- 800 m – 2000 m arası yükseklikler
Morfolojik Özellikler
- Kanat Açıklığı: 32–38 mm
- Kanat Renkleri:
- Genel zemin grimsi kahverengi
- Kanatlar sade ve mattır; desenler oldukça belirsiz
- Hafif dalgalı enine çizgiler görülebilir ama genelde siliktir
- Vücut:
- İnce, uzun yapılı
- Renk gövdeyle uyumludur
- Anten:
- Erkeklerde taraksı, dişilerde ipliksi
- Ayırt Edici Özellik:
- Soluk kahverengi, çizgisiz, yassı kanatlar
- Taş ve toprak zeminde çok iyi kamuflaj olur
Yaşam Döngüsü
(Bölgesel kayıtlar sınırlı olduğundan genel bilgiler Gnophos cinsi üzerinden verilmiştir.)
1. Yumurta
- Yere yakın bitki örtüsü veya taş aralıklarına bırakılır
- Kış aylarında yumurta evresinde kalabilir
2. Tırtıl (Larva)
- Kamuflajlı, gri-kahverengi, yavaş hareket eden yapıdadır
- Gündüz gizlenir, gece beslenir
- Ana konakları step bitkileri ve çalılar olabilir (örn. Artemisia, Thymus)
3. Pupa
- Toprak üstü yaprak çöplerinde ya da taş altında ipeksi bir koza içinde
- Ergin çıkışı genellikle sıcak yaz aylarındadır
4. Ergin (Güve)
- Uçuş dönemi: Haziran – Ağustos
- Gece aktiftir, ışığa orta düzeyde gelir
- Gündüz taş, kaya veya odun yüzeylerinde hareketsiz kalır
Beslenme
- Tırtıl:
- Yarı step ve bozkır çalıları, düşük boylu otsu bitkiler
- Ergin:
- ❌ Beslenmez – kısa ömürlüdür
Koruma Durumu ve Ekolojik Rol
- Koruma Durumu:
- IUCN tarafından değerlendirilmemiştir
- Yayılışı lokal ve sınırlı olduğundan, habitat tahribatına duyarlıdır
- Ekolojik Rol:
- Kurak ekosistemlerin yerel böcek faunasına katkı sağlar
- Tırtılları, kuşlar ve örümcekler için av konumundadır
Gözlem Notları
- Gündüzleri taş zeminlerde hareketsiz durarak çok iyi kamufle olur
- Renk ve desen bakımından benzer taş güveleriyle karıştırılabilir
- Gözlem için en uygun dönem gece ışık tuzağı kullanımıdır
🧪 Bilimsel Not
- Gnophos sartata, Türkiye endemiği olması açısından bilimsel değeri yüksek bir türdür
- Bozkır ve yarı çöl biyomlarına özgü adaptasyonlar gösterir
- Diğer Gnophos türlerinden morfolojik olarak ayırımı zor olduğundan, genital muayene ve DNA analizleri gerekebilir
