Gyrinoidea

Gyrinoidea – Dönerek Yüzen Su Böcekleri Üst Familyası

Göl, gölet ve durgun su yüzeylerinde dairesel hareketlerle yüzen, çift gözlü yapısıyla hem su altını hem de yüzeyini aynı anda görebilen ilginç yapılı sucul böcekleri içeren bir üst familyadır.

Bilimsel Sınıflandırma

• Alem: Animalia – Hayvanlar
• Şube: Arthropoda – Eklem Bacaklılar
• Sınıf: Insecta – Böcekler
• Takım: Coleoptera – Sert kanatlılar
• Alt takım: Adephaga
• Üst familya: Gyrinoidea

İçerdiği Temel Familya

• Gyrinidae – Dönücü böcekler (tek familya)

Morfolojik Özellikler

• Boyutları 3–10 mm arasında değişir.
• Vücut oval, yassı ve hidrodinamik yapıdadır.
• Renkleri çoğunlukla parlak siyah ya da metalik gri tonlarındadır.
• Gözleri çift yapıdadır: üst yarısı su yüzeyini, alt yarısı su altını görür.
• Antenleri kısa ve kalın, yön bulmaya yardımcıdır.
• Ön bacaklar kısa ve kavramaya, arka bacaklar ise yüzerken denge sağlamaya uyumludur.
• Elytra serttir; uçma yeteneği de vardır.

Yaşam Alanı ve Ekolojik Rol

• Durgun tatlı su ortamlarında (göletler, barajlar, bataklıklar, küçük havuzlar) yaşarlar.
• Yüzeyde dairesel hareketlerle çok hızlı yüzerler; bu davranışları kaçış manevrası olarak gelişmiştir.
• Larvaları su altı bitki örtüsü arasında yaşar ve küçük sucul organizmalarla beslenir.
• Erginler yüzeyde düşen böcekleri ya da organik kalıntıları yer.
• Hem yırtıcı hem de çöpçü (detritivor) olarak ekosistem işleyişine katkı sağlarlar.

Türkiye’deki Varlığı

• Türkiye’de Gyrinidae familyasına ait pek çok tür yayılış göstermektedir.
• Özellikle Gyrinus, Orectochilus ve Dineutus cinslerine ait türler Karadeniz, Marmara ve İç Anadolu’daki su kaynaklarında yaygındır.
• Bazı türler orman içi su birikintilerinde, diğerleri tarım arazilerindeki sulama kanallarında gözlemlenmiştir.

İnsana Zararlılık Durumu

• İnsanlar için zararsızdır.
• Isırmazlar, sokmazlar, herhangi bir hastalık taşımazlar.
• Ev ortamına girmezler.

İlk Yardım ve Tıbbi Tedavi

• Herhangi bir müdahale gerekmez.
• Temas zararsızdır; tıbbi önlem gerektirmez.

Halkın Merak Edebileceği Bilgiler

• Gözlerinin çift bölmeli olması onları diğer böceklerden ayırır; aynı anda hem suyun altını hem de üstünü görebilirler.
• Su yüzeyinde döne döne yüzmeleri, “yüzey radarı” işlevi görür; hem av bulmak hem de düşmanı sezmek içindir.
• Hızlı yüzme ve ani dalış yetenekleriyle balıklar dahil çoğu yırtıcıdan kolayca kaçarlar.
• Bazı türler grup hâlinde dolaşır ve sosyal hareketlilik gösterir.
• Gece ışıklarına da gelirler; bu nedenle gece lambalarının çevresinde uçarken gözlenebilirler.

Bilgi ve araştırma: Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi

Kaynaklar

• Gustafson, G.T., & Miller, K.B. (2017). Systematics and Biology of the Gyrinidae (Coleoptera)
• GBIF – Global Biodiversity Information Facility
• Fauna Europaea
• Türkiye Su Böcekleri Araştırmaları (2010–2020)