Hipparchia mersina
Hipparchia mersina, Nymphalidae familyasının Hipparchia cinsine ait, adını Türkiye'nin Mersin ilinden alan bir kelebek türüdür. Bu kelebek, endemik veya ona çok yakın bir yayılışa sahip, özellikle Toros Dağları'nın yüksek kesimlerinde yaşayan nadir bir türdür.
1. Genel Bilgiler ve Taksonomik Konum
Hipparchia mersina, büyük boyutlu bir kelebek olup, kanat açıklığı yaklaşık 60-65 mm civarındadır. Kanat üst yüzeyi, koyu kahverengi bir zemin üzerinde, ön kanatta belirgin, beyaz kenarlı siyah göz benekleri ve geniş bir açık kahverengi bant içerir. Kanat alt yüzeyi ise, gri-kahverengi tonlarda mermer desenli ve belirgin halka desenlerine sahiptir. Bu desen, türün kamufle olmasına yardımcı olur.
Taksonomik sınıflandırması şöyledir:
- Âlem (Kingdom): Animalia (Hayvanlar)
- Şube (Phylum): Arthropoda (Eklembacaklılar)
- Sınıf (Class): Insecta (Böcekler)
- Takım (Order):: Lepidoptera (Kelebekler ve güveler)
- Aile (Family):: Nymphalidae (Fırça ayaklı kelebekler)
- Cins (Genus):: Hipparchia
- Tür (Species):: Hipparchia mersina (Staudinger, 1871)
Coğrafi Dağılım ve Yaşam Alanları
Bu tür, Türkiye'nin Toros Dağları'na endemik veya ona çok yakın bir yayılış gösterir. Yayılışı, özellikle Akdeniz Bölgesi'nin yüksek kesimlerinde, İç Anadolu ve Doğu Anadolu'ya uzanan dağlık alanlarla sınırlıdır.
- Habitat Tercihi: Genellikle 1500-2500 metre arasındaki yüksek rakımlı kuru stepleri, kayalık yamaçları, dağlık otlakları ve açık ormanlık alanları tercih eder.
2. Fiziksel Özellikler ve Biyolojik Davranışlar
Hipparchia mersina kelebekleri, uçuş dönemi olarak genellikle yaz aylarında, yani Haziran ve Ağustos arasında görülür. Yıl içinde tek nesil verirler.
- Yaşam Döngüsü: Tırtılları, Poaceae (Buğdaygiller) familyasından çeşitli ot türleriyle beslenir.
- Davranış: Uçuşları hızlı ve güçlüdür. Sık sık orman yollarında ve açıklıklarda güneşlenirken veya çiçekler üzerinde beslenirken görülebilirler.
3. Ekolojik ve Biyolojik Önemi
- Ekolojik Rolü: Yüksek rakımlı ekosistemlerde, yaşadığı habitatlarda tozlaşmaya katkıda bulunur. Aynı zamanda, özel habitat gereksinimleri ve endemik statüsü nedeniyle bu benzersiz ekosistemlerin sağlığı için önemli bir gösterge türü olarak kabul edilir.
4. Koruma Durumu ve Tehditleri
- Koruma Durumu: Hipparchia mersina, sınırlı ve belirli habitatlara bağımlı endemik bir tür olduğu için hassas veya tehlike altında olarak değerlendirilebilir. Bu statü, türün korunmasına yönelik acil önlemler alınması gerektiğini gösterir.
- Tehditler:
- Habitat Kaybı: Yüksek rakımlı otlak alanlarının tarıma dönüştürülmesi veya madencilik faaliyetleri, türün yaşam alanlarını daraltır.
- Aşırı Otlatma: Kontrolsüz aşırı otlatma, tırtılın besin bitkilerini yok edebilir.
- İklim Değişikliği: Yüksek rakımlı habitatların iklim değişikliğinden etkilenerek yok olması.
Araştırma: Ahmet Taşçı Yaban Hayatı Bilimcisi
- Kaynaklar:
- Tolman, T., Lewington, R. (2008). Collins Butterfly Guide: The Most Complete Field Guide to the Butterflies of Britain and Europe.
- Kudrna, O., Fric, Z. F., & Hula, V. (2011). Butterflies of Europe: A Guide to the Species and Their Distribution.
- European Environment Agency.
- Uluslararası Doğa Koruma Birliği (IUCN) Kırmızı Listesi.
https://www.inaturalist.org/photos/1878253
© Paul Cools
