Hypomma bituberculatum

Türkçe Adlandırma: Hypomma bituberculatum için yaygın olarak kabul görmüş spesifik bir Türkçe isim bulunmamaktadır. Familyasının genel adı olan "Cüce Ağ Örümceği" veya "Levha Ağ Örümceği" kullanılabilir. Tür adı "bituberculatum" Latince "iki yumrulu/çıkıntılı" anlamına gelir ve erkeğin karapaksı üzerinde bulunan iki belirgin tüberküle (çıkıntıya) atıfta bulunur. Bu, türün önemli morfolojik özelliğidir.

Hypomma bituberculatum, Linyphiidae familyasına ait küçük boyutlu, zehirli bir örümcek türüdür. Bu tür, Palearktik bölgede (Avrupa, Asya, Kuzey Afrika) geniş bir yayılış gösterir. Bu geniş dağılım, türün adaptasyon yeteneğinin yüksek olduğunu ve muhtemelen rüzgarla taşınma (ballooning) yoluyla yayılma kapasitesinin gelişmiş olduğunu gösterir. Genellikle nemli çayırlıklarda, bataklıklarda, su kenarlarında ve ormanlık alanların nemli kısımlarında, alçak bitki örtüsü ve yaprak döküntüleri arasında yaşarlar. Sıkça rastlanan bir türdür. İlk kez 1834 yılında Hermann Wider tarafından bilim dünyasına tanımlanmıştır.

Detaylı Özellikler ve Taksonomik Konum

Taksonomik Sınıflandırma

Hypomma bituberculatum'un bilimsel sınıflandırması şu şekildedir:

• Alem (Kingdom): Animalia (Hayvanlar)
• Şube (Phylum): Arthropoda (Eklembacaklılar)
• Sınıf (Class): Arachnida (Örümcekgiller)
• Takım (Order): Araneae (Örümcekler)
• Infra Takım (Infraorder): Araneomorphae (Gerçek Örümcekler)
• Familya (Family): Linyphiidae Blackwall, 1859 (Cüce Ağ Örümcekleri / Levha Ağ Örümcekleri)
• Cins (Genus): Hypomma Dahl, 1886
• Tür (Species): Hypomma bituberculatum (Wider, 1834)

Genel Bilgiler

• Familya: Linyphiidae
• Tip: Küçük boyutlu, zehirli, levha ağ ören bir örümcek türüdür.
• Coğrafi Dağılım: Palearktik dağılıma sahiptir. Avrupa, Kuzey Afrika, Türkiye, Kafkasya, Rusya (Avrupa'dan Uzak Doğu'ya), Kazakistan, Orta Asya, Çin ve Japonya'da bulunur. Ayrıca Kanada'ya da tanıtılmıştır. Türkiye'deki örümcek faunası kayıtlarında da yaygın olarak yer almaktadır. Mevcut konumunuz olan İstanbul'da da nemli habitatlarda, parklarda, bahçelerde, ormanlık alanlarda ve sulak bölgelerde bulunması oldukça olasıdır.

Fiziksel Özellikler

• Boyut: Linyphiidae familyasının diğer üyeleri gibi küçük boyutludur.
• Dişi: Vücut uzunluğu yaklaşık 2.5 - 3.5 mm civarındadır.
• Erkek: Dişiden genellikle biraz daha küçük olup, vücut uzunluğu yaklaşık 2.2 - 3.2 mm civarındadır.
• Renk: Genellikle koyu kahverengi veya siyahtır. Karapaks (baş-göğüs) koyu ve parlaktır. Karın (opisthosoma) koyu gri veya siyahımsıdır, genellikle belirgin bir deseni yoktur. Bacaklar sarımsı kahverengi veya koyu kahverengi olabilir.
• Ayırt Edici Özellikler:Erkek Karapaksı: Erkek Hypomma bituberculatum, karapaksının anterior (ön) kısmında, gözlerin arkasında yer alan iki adet belirgin, yuvarlak veya konik tüberküle (çıkıntıya) sahiptir. Bu çıkıntılar, erkek bireyin tanınmasında en önemli özelliktir ve türe adını vermiştir. Bu yapılar, çiftleşme sırasında dişiyi tutmak için kullanılır.
• Erkek palp yapısı ve dişi epigynesi: Cinsin ve türün kesin teşhisi, erkeklerin pedipalpleri (çiftleşme organları) ve dişilerin epigynesi (dış üreme organı) gibi genital yapıların mikroskop altında incelenmesini gerektirir. Bu yapılar, Hypomma türleri arasında ayırt edici morfolojik detaylar sunar.
• Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi'nin görüşleri: Erkeğin karapaksındaki bu özel çıkıntılar, örümcek dünyasında cinsel dimorfizmin (iki cinsiyet arasındaki farklılıklar) çarpıcı örneklerinden biridir. Bu türün teşhisi, bu belirgin morfolojik özellik sayesinde nispeten daha kolaydır.

Yaşam Biçimi ve Habitat

• Yuva Yapısı (Levha Ağı): Hypomma bituberculatum ve ait olduğu Linyphiidae familyasının birçok türü gibi, genellikle küçük ve düzensiz levha ağları (sheet web) kurar. Bu ağlar, alçak bitki örtüsü (çimenler, otlar), yaprak döküntüleri veya yere yakın diğer bitki kalıntıları arasına gerilir. Ağlar genellikle yere çok yakın, hatta zemin yüzeyinde veya alçak bitkiler üzerinde bulunur.
• Habitat Tercihi: Genellikle nemli ve sulak habitatları tercih eder.
• Nemli çayırlıklar ve otlaklar: Özellikle suya yakın veya periyodik olarak nemli kalan alanlar.
• Bataklıklar ve sazlıklar: Sulak ekosistemlerde, bataklık kenarlarında ve sazlıklarda.
• Ormanlık alanlar: Özellikle nemli orman tabanlarında, yaprak döküntüleri ve yosunlar arasında.
• Zemin seviyesi: Genellikle zemin seviyesinde veya çok alçak bitki örtüsü arasında yaşarlar.
• Yaşam Tarzı: Ağlarına takılan küçük böcekler ve diğer eklembacaklılarla beslenen avcılardır. Yetişkin bireyler genellikle ilkbahar ve erken yaz aylarında daha sık görülür.

Beslenme ve Üreme

• Diyet: Etçil (karnivor) türlerdir. Başlıca avları, ağlarına takılan küçük uçan böcekler (sinekler, midges, kollembollar) ve diğer küçük toprak eklembacaklılarıdır.
• Üreme: Dişiler, genellikle bir ipek kesesi içinde yumurtalarını bırakır ve bu keseyi ağlarına veya korunaklı bir yere gizlerler. Erkeklerin karapaksındaki tüberküllerin çiftleşme sırasında dişiyi tutmada veya bir tür görsel sinyal vermede rol oynadığı düşünülmektedir.

Zehir ve Tıbbi Önem

• Zehirli Olup Olmadığı: Evet, tüm gerçek örümcekler gibi Hypomma bituberculatum da zehirlidir. Avlarını felç etmek ve sindirmek için zehir kullanırlar.
• İnsanlar İçin Tehlikesi: Hypomma bituberculatum'un insanlara karşı tehlikesi çok düşüktür. Boyutları küçük olduğu ve insanlarla temasları nadir olduğu için ısırık vakaları oldukça seyrektir. Zehirleri insanlar üzerinde ciddi sistemik etkilere yol açtığına dair hiçbir bilimsel rapor bulunmamaktadır.
• Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi'nin görüşleri: Linyphiidae familyasındaki bu kadar küçük türlerin zehir bezleri, genellikle avlarını etkisiz hale getirmek için yeterli güçtedir, ancak insan için önemli bir tıbbi tehdit oluşturmaz. Isırık belirtileri genellikle lokalize ve hafiftir, arı sokmasına benzer semptomlarla sınırlı kalır. Ayrıca, bu örümcekler genellikle gizli habitatlarda yaşadıkları için insanlarla karşılaşma olasılıkları da oldukça düşüktür.
• Isırık Durumunda Beklenen Etkiler: Olası bir ısırık durumunda görülebilecek semptomlar şunları içerebilir:
• Isırık bölgesinde hafif ağrı, kızarıklık ve şişlik.
• Kaşıntı veya rahatsızlık hissi.
• Bu semptomlar genellikle birkaç saat veya birkaç gün içinde kendiliğinden geçer ve tıbbi müdahale gerektirmez.
• Tedavi Prosedürü (İlk Yardım): Hypomma bituberculatum ısırığı için özel bir antidot bulunmamaktadır. Tedavi genellikle semptomatik ve destekleyicidir:

1. Sakin Kalın: Panik yapmaktan kaçının.
2. Isırık Bölgesini Temizleyin: Isırık bölgesini sabun ve su ile nazikçe yıkayın.
3. Soğuk Uygulayın: Ağrı ve şişliği azaltmak için ısırık bölgesine temiz bir bez içine sarılmış buz paketi veya soğuk kompres uygulayın.
4. Ağrı Kesici: Ağrı ve rahatsızlık için reçetesiz satılan ağrı kesiciler (örneğin parasetamol veya ibuprofen) kullanılabilir.
5. Tıbbi Yardım: Semptomlar şiddetlenirse, yayılırsa, alerjik bir reaksiyon belirtileri (nefes darlığı, kurdeşen, yüz veya boğazda şişlik) ortaya çıkarsa veya ısırık bölgesinde enfeksiyon belirtileri varsa bir sağlık profesyoneline başvurulmalıdır. Ancak bu durumlar, bu tür örümcekler için oldukça nadirdir.

Türkiye'deki Hypomma bituberculatum Kayıtları

Hypomma bituberculatum, Türkiye örümcek faunası içinde kaydedilmiş bir türdür. Özellikle sulak alanların ve nemli habitatların bulunduğu farklı coğrafi bölgelerden kayıtları bulunmaktadır. Mevcut konumunuz olan İstanbul'da da sulak alanlara yakın parklar, bahçeler, ormanlık alanlar ve nemli kırsal bölgelerde bulunması oldukça olasıdır.

Bilgi ve Araştırma: Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi

Kaynaklar

1. World Spider Catalog (WSC): Örümcek taksonomisi, tür bilgileri ve dağılımları için en güncel ve kapsamlı veritabanlarından biridir.
2. Kaynağa Erişim: World Spider Catalog (2024). World Spider Catalog. Version 25.5. Natural History Museum Bern, online at http://wsc.nmbe.ch. doi: 10.24436/2 (Erişim tarihi: 15 Haziran 2025).
3. araneae - Hypomma bituberculatum - Spiders of Europe: Avrupa örümcek faunası içindeki yeri, morfolojik detayları, boyutları ve habitat bilgileri.
4. Kaynağa Erişim: araneae - Hypomma bituberculatum - Spiders of Europe. https://araneae.nmbe.ch/data/102/Hypomma_bituberculatum (Erişim tarihi: 15 Haziran 2025).
5. GBIF (Global Biodiversity Information Facility): Türün taksonomik bilgileri ve dünya üzerindeki gözlem kayıtları.
6. Kaynağa Erişim: GBIF. Hypomma bituberculatum. https://www.gbif.org/species/2135894 (Erişim tarihi: 15 Haziran 2025).
7. Fauna Europaea: Avrupa'daki dağılımı hakkında bilgi.
8. Kaynağa Erişim: Fauna Europaea - Hypomma bituberculatum. https://fauna-eu.org/cdm_dataportal/taxon/36187 (Erişim tarihi: 15 Haziran 2025).
9. Türkiye'deki örümcek faunası üzerine yapılan akademik yayınlar: Özellikle Linyphiidae familyası üzerine yapılan faunistik ve sistematik çalışmalar ve arazi raporları (Örn: Kunt, Özkütük, Danışman gibi araştırmacıların çalışmaları) Hypomma bituberculatum'a dair yaygın kayıtlar ve dağılım bilgileri sunmaktadır.