Mycena amicta

Mycena amicta

(Latince ad anlamı: "amicta" = örtünmüş, sarınmış; şapkanın mavi-gri örtülü görünümüne atfen)

Tam Taksonomik Sınıflandırma

• Alem (Regnum): Fungi – Mantarlar
• Şube (Divisio): Basidiomycota – Bazidiyumlu mantarlar
• Sınıf (Classis): Agaricomycetes
• Takım (Ordo): Agaricales – Şapkalı mantarlar
• Familya (Familia): Mycenaceae
• Cins (Genus): Mycena
• Tür (Species): Mycena amicta (Fries, 1838)

İngilizce Adı ve Türkçe Karşılığı

• İngilizce adı: Coldfoot bonnet
• Türkçesi (önerilen): Kurşuni şapkalı Mycena veya Soğuk gri şapkalı mantar

Tanım ve Morfoloji

Mycena amicta, küçük boyutlu ama gri-yeşilimsi şapka rengi ile kolay ayırt edilebilen, ormanlık alanlarda sıkça bulunan bir saprotrof mantar türüdür.

• Şapka: 1–2.5 cm çapında; konik ila konveks; rengi gri, gri-mavi veya kurşuni tonlarda; nemliyken kenarları şeffaf çizgili
• Lameller: Beyaz ila kirli beyaz, serbest veya hafif sapa bağlı; araları belirgin
• Sap: 3–7 cm uzunlukta; üst kısmı soluk, alt kısmı zeytin yeşiline döner
• Et: İnce ve kırılgan
• Koku: Belirsiz veya hafif mantarımsı
• Spor baskısı: Beyaz

Habitat ve Ekoloji

• Ekolojik tip: Saprotrof
• Habitat: Yaprak döken ve iğne yapraklı ormanlarda; özellikle çürüyen odun, yosun kaplı kütükler, kozalaklar üzerinde
• Mevsim: Sonbahar (Eylül – Kasım)
• Yayılım: Avrupa genelinde yaygın; Türkiye’de özellikle Marmara ve Karadeniz ormanlarında belgelenmiştir

Zehirlilik Durumu

• Yenilmez, ancak zehirli olduğuna dair doğrudan bir kayıt bulunmamaktadır
• Küçük boyutu ve besin değeri taşımaması nedeniyle tüketim dışıdır
• Mycena türlerinde mide-bağırsak irritasyonu yapabilecek bileşikler bulunabilir
• Bu nedenle tüketilmemesi önerilir

Olası Zehirlenme Semptomları

(Doğrudan bu türe ait vakalar kaydedilmemiş olsa da, yanlışlıkla yenirse aşağıdaki belirtiler görülebilir)

• Hafif mide bulantısı
• Karın krampları
• İshal
• Halsizlik
• (Belirtiler 30 dakika – 3 saat içinde başlayabilir)

İlk Yardım ve Tıbbi Müdahale

• Şüpheli tüketimde 112 çağırılmalı
• Hasta kusturulmamalı, mümkünse aktif kömür uygulanmalı
• Mantar örneği saklanmalı (tanı için)
• Karaciğer ve böbrek fonksiyon testleri izlenmelidir
• Semptomatik destek uygulanır

Karıştırılabilecek Türler

TürAyırt Edici ÖzellikDurumuMycena cyanorrhizaŞapka daha mavi, sap ucunda mavi refle yansımasıYenilmezMycena alcalinaKeskin amonyak kokuluYenilmez, potansiyel irritanMycena puraLila-mor tonlarında, zehirli olabilirŞüpheli toksinliClitocybe dealbataBenzer renklerde ama öldürücü zehirliÖlümcül, dikkat!

Özellikle küçük ve soluk renkli şapkalı mantarlar arasında toksik olanlarla karıştırma riski çok yüksektir.

Yanlış Bilinenler ve Efsaneler

1. Efsane: Küçük mantarlar zehirli değildir
2. Gerçek: Galerina ve Clitocybe gibi küçük mantarlar ölümcül olabilir
3. Efsane: Gri renkli mantarlar şifalıdır
4. Gerçek: Renkle toksisite arasında doğrudan ilişki yoktur
5. Efsane: Ormanda tek başına çıkan mantar güvenlidir
6. Gerçek: Tekil çıkış şekli güven göstergesi değildir
7. Efsane: Yenilebilir mantarları hayvanlar da yer
8. Gerçek: Bazı zehirli mantarlar hayvanlar tarafından tolere edilebilir
9. Efsane: Çam ormanındaki mantarlar genellikle güvenlidir
10. Gerçek: Her habitatta toksik türler çıkabilir

İlginç Bilgiler

• Şapkasının soluk gri-mavi görünümü, nemli havalarda daha belirgindir
• Mantar mikroskobik olarak incelendiğinde kenar hücrelerinde pigment yoğunluğu artışı görülür
• Fotoğrafçılar tarafından çürük odun üzerinde dramatik şekilde belirginleşmesiyle tanınır
• Bazı bireylerin sap tabanında zeytin yeşili renklenme görülmesi, tür teşhisinde önemlidir
• Mycena cinsi 500’den fazla tür içerir; çoğu biyolojik ayrıştırıcı olarak doğada kritik rol oynar

Bilgi ve araştırma: Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi

Kaynaklar:

• Arora, D. (1986). Mushrooms Demystified
• Buczacki, S. (2012). Collins Fungi Guide
• Jordan, M. (2004). The Encyclopedia of Fungi of Britain and Europe
• Kaya, A., et al. (2021). Karadeniz Ormanlarında Küçük Şapkalı Mantarların Taksonomisi