Porrhomma microphthalmum

Harika bir örümcek türü daha! Porrhomma microphthalmum, Linyphiidae familyasının (Cüce Ağ Örümcekleri veya Levha Ağ Örümcekleri) özel bir türüdür. Türün adı olan "microphthalmum", Latince "mikros" (küçük) ve "ophthalmos" (göz) kelimelerinden gelir, bu da türün küçük veya körelmiş gözlere sahip olduğunu ve genellikle karanlık, yeraltı habitatlarına adapte olduğunu açıkça belirtir. Bu türler genellikle mağaralarda, derin toprak katmanlarında veya diğer karanlık ve nemli yerlerde yaşarlar.

Porrhomma microphthalmum: Detaylı Bilgiler

Türkçe Adlandırma: Porrhomma microphthalmum için yaygın olarak kabul görmüş spesifik bir Türkçe isim bulunmamaktadır. Familyasının genel adı olan "Cüce Ağ Örümceği" veya "Levha Ağ Örümceği" kullanılabilir. Tür adının işaret ettiği gibi, "Küçük Gözlü Porrhomma Örümceği" veya "Mağara Cüce Ağı Örümceği" gibi bir adlandırma uygun olabilir, ancak yaygın kullanımda değildir.

Porrhomma microphthalmum, Linyphiidae familyasına ait küçük boyutlu, zehirli bir örümcek türüdür. Bu tür, literatürdeki kayıtlara göre güney ve orta Avrupa'dan Kafkaslar'a kadar uzanan bir yayılışa sahiptir. Özellikle mağaralar, kaya yarıkları, derin çatlaklar, toprak altı ve orman zeminlerindeki derin yaprak döküntüleri gibi karanlık ve nemli habitatları tercih ederler. Bu habitat tercihi ve gözlerindeki adaptasyonlar, onların troglofil (mağaraları seven) veya troglobiyont (mağara yaşamına tamamen adapte olmuş) olabileceğini düşündürür. İlk kez 1863 yılında G. H. L. Koch tarafından Linyphia microphthalma olarak tanımlanmış, daha sonra Porrhomma cinsine aktarılmıştır.

Detaylı Özellikler ve Taksonomik Konum

Taksonomik Sınıflandırma

Porrhomma microphthalmum'un bilimsel sınıflandırması şu şekildedir:

• Alem (Kingdom): Animalia (Hayvanlar)
• Şube (Phylum): Arthropoda (Eklembacaklılar)
• Sınıf (Class): Arachnida (Örümcekgiller)
• Takım (Order): Araneae (Örümcekler)
• Infra Takım (Infraorder): Araneomorphae (Gerçek Örümcekler)
• Familya (Family): Linyphiidae Blackwall, 1859 (Cüce Ağ Örümcekleri / Levha Ağ Örümcekleri)
• Cins (Genus): Porrhomma Simon, 1884
• Tür (Species): Porrhomma microphthalmum (G. Herm. Koch, 1863)

Genel Bilgiler

• Familya: Linyphiidae
• Tip: Küçük boyutlu, zehirli, levha ağ ören bir örümcek türüdür.
• Coğrafi Dağılım: Güney ve orta Avrupa'dan Kafkaslar'a kadar uzanan bir yayılışa sahiptir. Avusturya, Almanya, İsviçre, İtalya, Çek Cumhuriyeti, Slovakya, Romanya, Rusya (Avrupa kısmı) gibi ülkelerde bulunur. Türkiye'deki örümcek faunası kayıtlarında da yer almaktadır, özellikle mağara sistemleri veya nemli, ormanlık alanlardan kayıtları olabilir. Mevcut konumunuz olan İstanbul'da, Kuzey Ormanları'ndaki mağaralar veya çok nemli, derin yaprak döküntülü alanlar gibi özel habitatlarda bulunma potansiyeli vardır.
• Endemizm: Türkiye'ye veya belirli bir bölgeye endemik değildir, daha geniş bir Avrupa-Kafkas yayılışına sahiptir.

Fiziksel Özellikler

• Boyut: Linyphiidae familyasının tipik olarak küçük üyelerindendir.
• Erkek: Vücut uzunluğu yaklaşık 1.8 - 2.5 mm civarındadır.
• Dişi: Vücut uzunluğu yaklaşık 1.8 - 2.8 mm civarındadır.
• Renk: Genellikle soluk, saydam ve açık renklidir; karanlık ortamlarda yaşamaya adaptasyonun bir göstergesidir.
• Karapaks (Prosoma): Sarımsı, açık kahverengi veya soluk renktedir, genellikle belirgin bir deseni yoktur.
• Karın (Opisthosoma): Genellikle grimsi veya soluk renktedir, belirgin bir desen taşımaz. Vücutları genellikle yarı saydam veya camsı bir görünüme sahip olabilir.
• Bacaklar: Uzun, ince ve soluk renklidir.
• Ayırt Edici Özellikler:Gözler: Adından da anlaşılacağı gibi, gözleri oldukça küçüktür veya bazı durumlarda fonksiyonel olarak azalmış olabilir. Işıksız ortamlarda yaşamaya adapte olmuştur.
• Genital Yapılar: Porrhomma cinsinin ve özellikle bu türün kesin teşhisi, erkeklerin pedipalpleri (çiftleşme organları) ve dişilerin epigynesi (dış üreme organı) gibi genital yapıların mikroskop altında incelenmesini gerektirir. Bu yapılar, cins ve tür düzeyinde ayırt edici morfolojik detaylar sunar.
• Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi'nin görüşleri: Porrhomma microphthalmum gibi küçük gözlü veya gözleri körelmiş örümcekler, genellikle mağara ekosistemlerinin önemli bileşenleridir. Bu adaptasyonlar, onların ışıksız ortamlarda hayatta kalmasını sağlar ve genellikle gelişmiş dokunma duyuları ve diğer duyusal adaptasyonlarla telafi edilir. Türkiye'nin zengin mağara biyoçeşitliliği göz önüne alındığında, bu türün mağaralardaki varlığı ve ekolojisi üzerine araştırmalar devam etmektedir.

Yaşam Biçimi ve Habitat

• Yuva Yapısı (Levha Ağı): Porrhomma microphthalmum, ait olduğu Linyphiidae familyasının birçok türü gibi, genellikle küçük ve düzensiz levha ağları (sheet web) kurar. Bu ağlar, genellikle karanlık ve nemli ortamlarda, kaya yarıklarında, taş altlarında veya mağara tavanlarının oyuklarında yer alır.
• Habitat Tercihi: Bu türler özellikle karanlık, nemli ve stabil mikrohabitatları tercih ederler:
• Mağaralar: Başlıca habitatlarıdır ve troglofil/troglobiyont türler olarak kabul edilirler.
• Derin Toprak Tabakaları ve Kayalar Altı: Toprak altındaki boşluklar, taşların ve kaya bloklarının altları gibi ışıksız ve nemli yerler.
• Yoğun Yaprak Döküntüsü: Orman zeminlerindeki çok kalın ve nemli yaprak döküntüsü tabakalarında da bulunabilirler.
• Yaşam Tarzı: Ağlarına takılan küçük böcekler ve diğer eklembacaklılarla beslenen avcılardır. Kriptik bir yaşam tarzına sahiptirler ve genellikle gizli kalmayı tercih ederler.

Beslenme ve Üreme

• Diyet: Etçil (karnivor) türlerdir. Başlıca avları, ağlarına takılan küçük toprak eklembacaklıları, kollembollar ve diğer küçük mağara faunası üyeleridir.
• Üreme: Dişiler, genellikle bir ipek kesesi içinde yumurtalarını bırakır ve bu keseyi ağlarına veya korunaklı bir yere gizlerler. Mağara ortamının stabil koşulları, üreme için avantaj sağlayabilir.

Zehir ve Tıbbi Önem

• Zehirli Olup Olmadığı: Evet, tüm gerçek örümcekler gibi Porrhomma microphthalmum da zehirlidir. Avlarını felç etmek ve sindirmek için zehir kullanırlar.
• İnsanlar İçin Tehlikesi: Porrhomma microphthalmum'un insanlara karşı tehlikesi çok düşüktür. Boyutları çok küçük olduğu ve insanlarla temasları nadir olduğu için ısırık vakaları oldukça seyrektir. Zehirleri insanlar üzerinde ciddi sistemik etkilere yol açtığına dair hiçbir bilimsel rapor bulunmamaktadır.
• Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi'nin görüşleri: Linyphiidae familyasındaki bu kadar küçük türlerin zehir bezleri, genellikle avlarını etkisiz hale getirmek için yeterli güçtedir, ancak insan için önemli bir tıbbi tehdit oluşturmaz. Isırık belirtileri genellikle lokalize ve hafiftir, arı sokmasına benzer semptomlarla sınırlı kalır. Ayrıca, bu örümcekler genellikle mağaralar ve yeraltı habitatlarında yaşadıkları için insanlarla karşılaşma olasılıkları da son derece düşüktür.
• Isırık Durumunda Beklenen Etkiler: Olası bir ısırık durumunda görülebilecek semptomlar şunları içerebilir:
• Isırık bölgesinde hafif ağrı, kızarıklık ve şişlik.
• Kaşıntı veya rahatsızlık hissi.
• Bu semptomlar genellikle birkaç saat veya birkaç gün içinde kendiliğinden geçer ve tıbbi müdahale gerektirmez.
• Tedavi Prosedürü (İlk Yardım): Porrhomma microphthalmum ısırığı için özel bir antidot bulunmamaktadır. Tedavi genellikle semptomatik ve destekleyicidir:

1. Sakin Kalın: Panik yapmaktan kaçının.
2. Isırık Bölgesini Temizleyin: Isırık bölgesini sabun ve su ile nazikçe yıkayın.
3. Soğuk Uygulayın: Ağrı ve şişliği azaltmak için ısırık bölgesine temiz bir bez içine sarılmış buz paketi veya soğuk kompres uygulayın.
4. Ağrı Kesici: Ağrı ve rahatsızlık için reçetesiz satılan ağrı kesiciler (örneğin parasetamol veya ibuprofen) kullanılabilir.
5. Tıbbi Yardım: Semptomlar şiddetlenirse, yayılırsa, alerjik bir reaksiyon belirtileri (nefes darlığı, kurdeşen, yüz veya boğazda şişlik) ortaya çıkarsa veya ısırık bölgesinde enfeksiyon belirtileri varsa bir sağlık profesyoneline başvurulmalıdır. Ancak bu durumlar, bu tür örümcekler için oldukça nadirdir.

Türkiye'deki Porrhomma microphthalmum Kayıtları

Porrhomma microphthalmum, Türkiye örümcek faunası içinde kaydedilmiş bir türdür. Özellikle Türkiye'nin mağara sistemlerinden veya nemli, ormanlık bölgelerinden yapılan faunistik çalışmalarda kayıtlara rastlanmıştır. İstanbul'da da, Belgrad Ormanı gibi geniş ormanlık alanlardaki mağaralar veya derin nemli toprak katmanları gibi uygun habitatlarda bulunma potansiyeli vardır. Türkiye'deki mağara biyoçeşitliliği araştırmaları, bu türün dağılımı hakkında daha fazla bilgi sağlayabilir.

Bilgi ve Araştırma: Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi

Kaynaklar

1. World Spider Catalog (WSC): Örümcek taksonomisi, tür bilgileri ve dağılımları için en güncel ve kapsamlı veritabanlarından biridir.
2. Kaynağa Erişim: World Spider Catalog (2024). World Spider Catalog. Version 25.5. Natural History Museum Bern, online at http://wsc.nmbe.ch. doi: 10.24436/2 (Erişim tarihi: 15 Haziran 2025).
3. araneae - Porrhomma microphthalmum - Spiders of Europe: Avrupa örümcek faunası içindeki yeri, morfolojik detayları, boyutları ve habitat bilgileri.
4. Kaynağa Erişim: araneae - Porrhomma microphthalmum - Spiders of Europe (Erişim tarihi: 15 Haziran 2025).
5. GBIF (Global Biodiversity Information Facility): Türün taksonomik bilgileri ve dünya üzerindeki gözlem kayıtları.
6. Kaynağa Erişim: Porrhomma microphthalmum (G. Herm. Koch, 1863) - GBIF (Erişim tarihi: 15 Haziran 2025).
7. Türkiye'deki örümcek faunası üzerine yapılan akademik yayınlar: Özellikle Porrhomma cinsi ve Linyphiidae familyası üzerine yapılan faunistik ve sistematik çalışmalar ile Türkiye'deki mağara faunasını konu alan araştırmalar, Porrhomma microphthalmum'un Türkiye'deki varlığına ve habitatlarına dair bilgi sağlayabilir.
8. Örn: Danışman T, Kunt K B, Özkütük R S, Coşar İ (2024a) The checklist of the spiders of Turkey. Version 2024. http://www.spidersofturkey.info. (Erişim tarihi: 15 Haziran 2025).
9. Cave Spider Checklist of Turkey - ResearchGate (Erişim tarihi: 15 Haziran 2025).