Purpuricenus budensis

(Goeze, 1777)

Cins adı – Purpuricenus: Latince purpura = mor veya kırmızı boya; "kırmızımsı renge sahip olan" anlamına gelir. Bu ad, böceğin dikkat çekici elytra (kanat örtüsü) rengini yansıtır.
Tür adı – budensis: Macaristan’ın başkenti Budapeşte (Budensis) yöresinden alıntıdır; türün ilk tanımlandığı coğrafi konuma işaret eder.
Anlam olarak: “Budapeşte kökenli kırmızımsı uzunbacaklı böcek.”

Bilimsel Sınıflandırma

Boyut: 10–20 mm arası.
Renk: Elytra (kanat örtüsü) kırmızı-turuncu arası bir renge sahiptir ve ortasında karakteristik siyah leke bulunur.
Baş ve pronotum: Siyah, yoğun noktalı ve yüzeyi hafif tüylüdür.
Antenler: Erkek bireylerde vücudu aşan uzunlukta; dişilerde daha kısa ve seyrek kıllıdır.
Cinsiyet Ayrımı: Anten uzunluğu ve vücut boyutuna oranı ile ayırt edilebilir.

Coğrafi Yayılım: Orta ve Güneydoğu Avrupa, Kafkasya, Türkiye, İran.
Türkiye’de: Marmara, İç Anadolu ve Batı Karadeniz bölgelerinde tespit edilmiştir.
Habitat Özellikleri:
Güneşli meşe ormanları, açıklıklar ve yaşlı ağaçların bulunduğu habitatlar.
Özellikle Quercus spp. (meşe) ağaçlarının yaşlı veya çürüyen gövdeleri.

Larval Gelişim:
Ksilofag (odun yiyici) larvalar, çürümekte olan meşe gövdelerinde veya büyük dallarda yaşar.
Gelişim süreci birkaç yılı bulabilir.
Ergin Dönem:
Mayıs – Temmuz aylarında erişkin olarak görülür.
Çiçekli bitkilerden özellikle Apiaceae (Maydanozgiller) familyasından nektar tüketir.
Ekosistem Rolü:
Ölü odunların biyolojik ayrışmasında önemli rol oynar.
Orman ekosisteminde “çürükçül fauna”nın bir parçasıdır.

İnsana doğrudan zararsızdır.
Isırmaz, sokmaz, zehir taşımaz.
İnsan yerleşimlerine yaklaşmaz, sadece doğada yaşlı odun varlığının olduğu alanlarda görülür.
Yapı veya tarım ürünlerine zarar vermez.
Ancak, larvaları ölü odunu tünellediğinden, sadece doğadaki doğal orman döngüsü için anlamlıdır.

IUCN Durumu: Henüz değerlendirilmemiştir (NE – Not Evaluated).
Yerel Tehditler:
Habitat kaybı
Orman yönetiminde yaşlı ağaçların sistematik kesimi
Ölü odunun ormandan uzaklaştırılması
Türkiye’de koruma altında değildir, ancak habitatı hassas olduğundan dolaylı risk altındadır.

Purpuricenus cinsinin üyeleri, göz alıcı renkleri nedeniyle koleksiyoncular tarafından sıklıkla hedef alınır.
Bu türün varlığı, sağlıklı yaşlı orman varlığının göstergesi olarak kabul edilir.
Larvalarının gelişimi, mikroskobik mantarlarla simbiyotik ilişki içinde olabilir – bu durum, odun ayrışma hızını artırır.
Popülasyon izleme çalışmaları, ölü odun yoğunluğu ile paralel geliştiğini göstermiştir.

Sama, G. (2002). Atlas of the Cerambycidae of Europe and the Mediterranean Area.
Sláma, M. (1998). Longhorn Beetles (Cerambycidae) of Central Europe.
Alkan, M., Özbek, H. (2005). Türkiye Cerambycidae Faunası Üzerine Yeni Kayıtlar. Türk Entomoloji Dergisi.
Özdikmen, H. (2009). Türkiye Uzun Bacaklı Kınkanatlıları (Cerambycidae) Üzerine Taksonomik Gözlemler
IUCN Species Survival Commission. Guidelines for Invertebrate Conservation and Monitoring.