Pyrgus carthami 

Pyrgus carthami

Pyrgus carthami, halk arasında Aspir Zıpzıp Kelebeği olarak bilinen, Hesperiidae ailesine ait, kanatları üzerindeki belirgin beyaz lekelerle tanınan bir kelebek türüdür. Latince adındaki "carthami" kelimesi, tırtılının besin bitkilerinden olan aspir (Carthamus) bitkisinden gelir. Hızlı ve ani uçuşlarıyla tanınır ve özellikle açık, çiçekli alanlarda sıklıkla gözlemlenir.

1. Genel Bilgiler ve Taksonomik Konum

Aspir Zıpzıp Kelebeği, 25-30 mm kanat açıklığına sahip, orta büyüklükte bir kelebektir. Kanatları genellikle koyu kahverengi veya siyahımsı zemin üzerinde, beyaz lekelerin oluşturduğu damalı bir desene sahiptir. Bu benekli görünüm, diğer Pyrgus türleriyle benzerlik gösterse de, kendine özgüdür.

Taksonomik sınıflandırması şöyledir:

Âlem (Kingdom): Animalia (Hayvanlar)
Şube (Phylum): Arthropoda (Eklem bacaklılar)
Sınıf (Class):: Insecta (Böcekler)
Takım (Order): Lepidoptera (Kelebekler ve güveler)
Aile (Family): Hesperiidae
Cins (Genus): Pyrgus
Tür (Species): Pyrgus carthami (Hübner, 1813)

Coğrafi Dağılım ve Yaşam Alanları

Bu kelebek, Orta ve Güney Avrupa'dan Orta Doğu'ya ve Asya'nın bir bölümüne kadar geniş bir yayılış gösterir. Türkiye'de de çeşitli bölgelerde, özellikle yüksek rakımlı dağlık alanlarda görülür.

Habitat Tercihi: Genellikle çiçekli çayırlar, otlaklar ve açık yamaçlar gibi, tırtılının besin bitkilerinin bulunduğu alanları tercih eder.

2. Fiziksel Özellikler ve Yaşam Alanları

Pyrgus carthami'nin yaşam döngüsü, ana besin kaynağı olan bitkilerle uyum içindedir.

Yaşam Döngüsü: Dişi kelebekler, yumurtalarını ana besin bitkisi olan çeşitli Papatyagiller (Asteraceae) familyasındaki bitkiler, özellikle Peygamber Çiçeği (Centaurea) türleri üzerine bırakır. Tırtıl, bu bitkilerin yapraklarıyla beslenerek gelişir.
Davranış: Gündüzleri aktiftir. Hızlı ve ani uçuşlarıyla bilinir, genellikle alçaktan uçar.

3. Ekolojik ve Biyolojik Önemi

Ekolojik Rolü: Aspir Zıpzıp Kelebeği, bulunduğu ekosistemin bir parçasıdır. Hem tırtıl hem de yetişkin evresinde besin zincirinde yer alır. Aynı zamanda, yetişkin kelebekler nektar emerken tozlaşmaya da katkıda bulunur. Ana besin bitkilerine olan bağımlılığı, bu bitkilerin bulunduğu habitatların sağlığının bir göstergesi olarak kabul edilebilir.

4. Koruma Durumu ve Tehditleri

Koruma Durumu: Pyrgus carthami, çok geniş bir coğrafi dağılıma ve bolca bulunan bir besin kaynağına sahip olduğu için IUCN tarafından Asgari Endişe (Least Concern) statüsünde değerlendirilmektedir. Popülasyonu genel olarak istikrarlıdır ve nesli tehlike altında değildir.
Tehditler: Tür genel olarak güvenli olsa da, lokal popülasyonlar habitat kaybı, özellikle ana besin bitkisinin bulunduğu alanların yok olması ve pestisit kullanımı gibi çevresel bozulmalardan etkilenebilir.

Araştırma: Ahmet Taşçı Yaban Hayatı Bilimcisi