Scophthalmus rhombus

Scophthalmus rhombus, halk arasında Eşkenar Kalkan veya Çilli Kalkan olarak bilinen, Scophthalmidae ailesinin önemli bir üyesidir. Yakın akrabası olan kalkan balığı (Scophthalmus maximus) ile benzer bir yaşam tarzına ve görünüme sahip olsa da, daha pürüzsüz yüzeyi ve farklı desenleriyle ayırt edilir. Lezzetli eti nedeniyle ticari balıkçılıkta yüksek değere sahiptir.

1. Genel Bilgiler ve Taksonomik Konum

Scophthalmus rhombus, genellikle 75 cm'ye kadar büyüyebilen, pürüzsüz ve pulsuz bir deriye sahip yassı bir balıktır. Vücut şekli, adını aldığı gibi, elmas veya eşkenar bir deseni andırır. Üst yüzeyi, açık kahverengi-yeşilimsi tonlarda olup, üzerinde koyu lekeler ve benekler bulunur. Diğer Scophthalmidae üyeleri gibi, bu türün de her iki gözü vücudunun sol tarafında yer alır.

Taksonomik sınıflandırması şöyledir:

Âlem (Kingdom): Animalia (Hayvanlar)
Şube (Phylum): Chordata (Kordalılar)
Sınıf (Class): Actinopterygii (Işınsal Yüzgeçliler)
Takım (Order): Pleuronectiformes (Yassı Balıklar)
Aile (Family): Scophthalmidae
Cins (Genus): Scophthalmus
Tür (Species): Scophthalmus rhombus (Linnaeus, 1758)

Coğrafi Dağılım ve Yaşam Alanları

Eşkenar kalkan, Kuzeydoğu Atlantik Okyanusu, Kuzey Denizi, Akdeniz ve Karadeniz'de geniş bir dağılım gösterir.

Habitat Tercihi: Kıyıya yakın sığ sulardan 70 metre derinliğe kadar olan bölgelerde, kumlu veya çakıllı deniz tabanlarını tercih eder. Vücudunu kısmen kuma gömerek kamufle olur.

2. Fiziksel Özellikler ve Yaşam Alanları

Scophthalmus rhombus, avlanma ve korunma stratejisi olarak zemin yaşamına mükemmel bir adaptasyon göstermiştir. Yassı ve geniş vücudu, deniz tabanında hareket etmesini kolaylaştırır. Diğer yassı balıklar gibi, gözleri vücudunun tek bir tarafında toplanmıştır.

Beslenme: Etçildir. Diyalogları, küçük balıklar, karidesler ve diğer kabuklular gibi dipte yaşayan canlılardan oluşur.
Yaşam Döngüsü: Üreme döneminde, yumurtalar ve larvalar su yüzeyinde serbestçe dolaşırlar. Larvalar büyüyüp şekil değiştirdikçe, deniz tabanına inerek yerleşik yaşama geçerler.

3. Ekolojik ve Ticari Önemi

Ekolojik Rolü: Eşkenar kalkan, yaşadığı demersal (dip) ekosisteminin besin zincirinde hem avcı hem de av olarak önemli bir role sahiptir.
Ticari Değer: Kalkan balığı kadar olmasa da, Avrupa ve Türkiye'de yüksek ticari değere sahip bir balıktır. Eti lezzetli ve kalitelidir. Genellikle dip trol ağları ve kalkan ağları ile avlanır.

4. Türkiye'deki Durumu

Eşkenar kalkan, Türkiye'nin Karadeniz, Ege Denizi ve Akdeniz kıyılarında bulunur ve ticari balıkçılık faaliyetlerinde avlanan bir türdür. Bu tür, özellikle Karadeniz'de kalkan balığı popülasyonlarının düşmesiyle daha fazla avlanmaya başlanmıştır.

Kaynak: Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi.

Fotoğraf: (c) Sylvain Le Bris – bazı hakları saklıdır (CC BY-NC)