Tenuiphantes tenebricola

Harika bir örümcek türü daha! Tenuiphantes tenebricola, Linyphiidae familyasının (Cüce Ağ Örümcekleri veya Levha Ağ Örümcekleri) yaygın bir türüdür. Türün adı olan "tenebricola", Latince "tenebrae" (karanlık) ve "colere" (yaşamak, ikamet etmek) kelimelerinden gelir, bu da türün genellikle karanlık, gölgelik ve nemli habitatlarda (örn. orman zeminleri, mağaralar, derin yaprak döküntüleri) yaşadığını açıkça belirtir.

Tenuiphantes tenebricola: Detaylı Bilgiler

Türkçe Adlandırma: Tenuiphantes tenebricola için yaygın olarak kabul görmüş spesifik bir Türkçe isim bulunmamaktadır. Familyasının genel adı olan "Cüce Ağ Örümceği" veya "Levha Ağ Örümceği" kullanılabilir. Tür adının işaret ettiği gibi, "Karanlıkta Yaşayan Tenuiphantes Örümceği" veya "Gölge Cüce Ağı Örümceği" gibi bir adlandırma uygun olabilir, ancak yaygın kullanımda değildir.

Tenuiphantes tenebricola, Linyphiidae familyasına ait küçük boyutlu, zehirli bir örümcek türüdür. Bu tür, literatürdeki kayıtlara göre Palearktik bölgede (Avrupa, Batı Asya) geniş bir yayılışa sahiptir. Özellikle ormanlık alanlarda, yoğun gölgeli ve nemli zemin katmanlarında, yaprak döküntüleri, yosunlar, taş altları ve mağara girişleri gibi karanlık ortamları tercih ederler. İlk kez 1834 yılında Wider tarafından Linyphia tenebricola olarak tanımlanmış, daha sonra Tenuiphantes cinsine aktarılmıştır.

Detaylı Özellikler ve Taksonomik Konum

Taksonomik Sınıflandırma

Tenuiphantes tenebricola'nın bilimsel sınıflandırması şu şekildedir:

• Alem (Kingdom): Animalia (Hayvanlar)
• Şube (Phylum): Arthropoda (Eklembacaklılar)
• Sınıf (Class): Arachnida (Örümcekgiller)
• Takım (Order): Araneae (Örümcekler)
• Infra Takım (Infraorder): Araneomorphae (Gerçek Örümcekler)
• Familya (Family): Linyphiidae Blackwall, 1859 (Cüce Ağ Örümcekleri / Levha Ağ Örümcekleri)
• Cins (Genus): Tenuiphantes Tanasevitch, 1988
• Tür (Species): Tenuiphantes tenebricola (Wider, 1834)

Genel Bilgiler

• Familya: Linyphiidae
• Tip: Küçük boyutlu, zehirli, levha ağ ören bir örümcek türüdür.
• Coğrafi Dağılım: Palearktik bir dağılıma sahiptir. Avrupa, Türkiye, Kafkaslar ve Rusya'nın Avrupa kısmından Sibirya'ya kadar geniş bir alanda bulunur. Türkiye'deki örümcek faunası kayıtlarında da yaygın olarak yer almaktadır. Özellikle nemli, gölgelik ormanlık alanlar ve yeraltı habitatlarında bulunması mümkündür. Mevcut konumunuz olan İstanbul'da, Belgrad Ormanı gibi yoğun ormanlık ve nemli bölgelerde, ayrıca parklarda ve bahçelerin daha gölgelik ve serin kısımlarında bulunma potansiyeli yüksektir.
• Endemizm: Türkiye'ye veya belirli bir bölgeye endemik değildir, geniş bir Palearktik yayılıma sahiptir.

Fiziksel Özellikler

• Boyut: Linyphiidae familyasının tipik olarak küçük üyelerindendir.
• Erkek: Vücut uzunluğu yaklaşık 2.0 - 2.8 mm civarındadır.
• Dişi: Vücut uzunluğu yaklaşık 2.5 - 3.5 mm civarındadır.
• Renk: Genellikle soluk kahverengiden grimsi veya koyu kahverengiye kadar değişen tonlardadır. Genellikle transparan veya yarı saydam bir görünüme sahiptirler, bu da karanlık ortamlara adaptasyonun bir göstergesi olabilir.
• Karapaks (Prosoma): Sarımsı kahverengiden koyu kahverengiye kadar değişir, belirgin bir deseni yoktur.
• Karın (Opisthosoma): Genellikle grimsi veya koyu kahverengidir, bazen sırt kısmında soluk, belirsiz lekeler görülebilir.
• Bacaklar: Sarımsı kahverengi ve ince yapılıdır.
• Ayırt Edici Özellikler:Genital Yapılar: Tenuiphantes cinsinin ve özellikle bu türün kesin teşhisi, erkeklerin pedipalpleri (çiftleşme organları) ve dişilerin epigynesi (dış üreme organı) gibi genital yapıların mikroskop altında incelenmesini gerektirir. Bu yapılar, cins ve tür düzeyinde ayırt edici morfolojik detaylar sunar.
• Habitat Tercihi: Karanlık ve nemli habitatlara olan belirgin tercihi, diğer benzer türlerden ayrımında önemli bir ekolojik ipucu sağlar.
• Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi'nin görüşleri: Tenuiphantes tenebricola gibi türler, "gölge-seven" veya "karanlıkta yaşayan" adaptasyonlara sahip olabilirler. Bu, onların ormanların derinlikleri, kaya altları veya mağara girişleri gibi daha stabil sıcaklık ve nem koşullarına sahip alanlarda yaşamasına olanak tanır. Ekosistemdeki yaprak döküntülerini parçalayan omurgasızları avlayarak besin döngüsüne katkıda bulunurlar.

Yaşam Biçimi ve Habitat

• Yuva Yapısı (Levha Ağı): Tenuiphantes tenebricola, ait olduğu Linyphiidae familyasının birçok türü gibi, genellikle küçük ve düzensiz levha ağları (sheet web) kurar. Bu ağlar, zemine yakın, yaprak döküntüleri arasına, yosunlara, taş altlarına veya ağaç kabuklarının oyuklarına gerilebilir.
• Habitat Tercihi: Bu türler özellikle karanlık, nemli ve korunaklı zemin habitatlarını tercih ederler:
• Ormanlık Alanlar: Özellikle nemli ve yoğun gölgeli ormanların zeminlerinde, yaprak döküntüsü altında bolca bulunurlar.
• Mağara Girişleri ve Mağaralar: Bazı durumlarda mağara sistemlerinin giriş kısımlarında veya daha yüzeysel bölümlerinde de görülebilirler (troglofil).
• Yosun Yatakları ve Taş Altları: Korunaklı ve nemli alanlar sağlar.
• Kilerler ve Mahzenler: İnsan yapımı nemli ve karanlık yapılar.
• Yaşam Tarzı: Ağlarına takılan küçük böcekler ve diğer eklembacaklılarla beslenen avcılardır. Kriptik bir yaşam tarzına sahiptirler ve genellikle gizli kalmayı tercih ederler. Yetişkin bireyler yıl boyunca bulunabilir, ancak özellikle ilkbahar ve sonbahar aylarında daha aktif olabilirler.

Beslenme ve Üreme

• Diyet: Etçil (karnivor) türlerdir. Başlıca avları, ağlarına takılan küçük toprak eklembacaklıları, kollembollar (sıçrayan kuyruklular) ve diğer küçük omurgasızlardır.
• Üreme: Dişiler, genellikle bir ipek kesesi içinde yumurtalarını bırakır ve bu keseyi ağlarına veya korunaklı bir yere gizlerler.

Zehir ve Tıbbi Önem

• Zehirli Olup Olmadığı: Evet, tüm gerçek örümcekler gibi Tenuiphantes tenebricola da zehirlidir. Avlarını felç etmek ve sindirmek için zehir kullanırlar.
• İnsanlar İçin Tehlikesi: Tenuiphantes tenebricola'nın insanlara karşı tehlikesi çok düşüktür. Boyutları çok küçük olduğu (genellikle 2-3 mm) ve insanlarla temasları nadir olduğu için ısırık vakaları oldukça seyrektir. Zehirleri insanlar üzerinde ciddi sistemik etkilere yol açtığına dair hiçbir bilimsel rapor bulunmamaktadır.
• Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi'nin görüşleri: Linyphiidae familyasındaki bu kadar küçük türlerin zehir bezleri, genellikle avlarını etkisiz hale getirmek için yeterli güçtedir, ancak insan için önemli bir tıbbi tehdit oluşturmaz. Isırık belirtileri genellikle lokalize ve hafiftir, arı sokmasına benzer semptomlarla sınırlı kalır. Ayrıca, bu örümcekler genellikle gizli ve insanlardan uzak habitatlarda yaşadıkları için insanlarla karşılaşma olasılıkları da oldukça düşüktür.
• Isırık Durumunda Beklenen Etkiler: Olası bir ısırık durumunda görülebilecek semptomlar şunları içerebilir:
• Isırık bölgesinde hafif ağrı, kızarıklık ve şişlik.
• Kaşıntı veya rahatsızlık hissi.
• Bu semptomlar genellikle birkaç saat veya birkaç gün içinde kendiliğinden geçer ve tıbbi müdahale gerektirmez.
• Tedavi Prosedürü (İlk Yardım): Tenuiphantes tenebricola ısırığı için özel bir antidot bulunmamaktadır. Tedavi genellikle semptomatik ve destekleyicidir:

1. Sakin Kalın: Panik yapmaktan kaçının.
2. Isırık Bölgesini Temizleyin: Isırık bölgesini sabun ve su ile nazikçe yıkayın.
3. Soğuk Uygulayın: Ağrı ve şişliği azaltmak için ısırık bölgesine temiz bir bez içine sarılmış buz paketi veya soğuk kompres uygulayın.
4. Ağrı Kesici: Ağrı ve rahatsızlık için reçetesiz satılan ağrı kesiciler (örneğin parasetamol veya ibuprofen) kullanılabilir.
5. Tıbbi Yardım: Semptomlar şiddetlenirse, yayılırsa, alerjik bir reaksiyon belirtileri (nefes darlığı, kurdeşen, yüz veya boğazda şişlik) ortaya çıkarsa veya ısırık bölgesinde enfeksiyon belirtileri varsa bir sağlık profesyoneline başvurulmalıdır. Ancak bu durumlar, bu tür örümcekler için oldukça nadirdir.

Türkiye'deki Tenuiphantes tenebricola Kayıtları

Tenuiphantes tenebricola, Türkiye örümcek faunası içinde kaydedilmiş yaygın bir türdür. Palearktik bir tür olması ve Türkiye'de de uygun nemli, gölgelik ormanlık alanlar ve yeraltı habitatlarının bulunması nedeniyle, ülkenin farklı bölgelerinde yayılış göstermesi beklenir. İstanbul'da da, Belgrad Ormanı gibi yoğun ormanlık ve nemli bölgelerde bulunma potansiyeli yüksektir.

Bilgi ve Araştırma: Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi

Kaynaklar

1. World Spider Catalog (WSC): Örümcek taksonomisi, tür bilgileri ve dağılımları için en güncel ve kapsamlı veritabanlarından biridir.
2. Kaynağa Erişim: World Spider Catalog (2024). World Spider Catalog. Version 25.5. Natural History Museum Bern, online at http://wsc.nmbe.ch. doi: 10.24436/2 (Erişim tarihi: 15 Haziran 2025).
3. araneae - Tenuiphantes tenebricola - Spiders of Europe: Avrupa örümcek faunası içindeki yeri, morfolojik detayları, boyutları ve habitat bilgileri.
4. Kaynağa Erişim: https://araneae.nmbe.ch/data/1191/Tenuiphantes_tenebricola (Erişim tarihi: 15 Haziran 2025).
5. GBIF (Global Biodiversity Information Facility): Türün taksonomik bilgileri ve dünya üzerindeki gözlem kayıtları.
6. Kaynağa Erişim: https://www.gbif.org/species/2136111 (Erişim tarihi: 15 Haziran 2025).
7. Spider Recording Scheme (SRS) - Tenuiphantes tenebricola: Britanya'daki dağılımı, habitat ve ekoloji bilgileri.
8. Kaynağa Erişim: https://srs.britishspiders.org.uk/portal.php/p/Summary/s/Tenuiphantes+tenebricola (Erişim tarihi: 15 Haziran 2025).
9. Türkiye'deki örümcek faunası üzerine yapılan akademik yayınlar: Özellikle Tenuiphantes cinsi ve Linyphiidae familyası üzerine yapılan faunistik ve sistematik çalışmalar ile Türkiye'nin çeşitli habitatlarındaki örümcekleri konu alan araştırmalar, Tenuiphantes tenebricola'nın Türkiye'deki varlığına ve habitatlarına dair bilgi sağlayabilir.
10. Örn: Danışman T, Kunt K B, Özkütük R S, Coşar İ (2024a) The checklist of the spiders of Turkey. Version 2024. http://www.spidersofturkey.info. (Erişim tarihi: 15 Haziran 2025).