Tettigoniioidea

Tettigoniioidea – Yaprakkakanatlılar Üst Ailesi

(Çoğunlukla yeşil, uzun antenli, otçul ya da omnivor yapıya sahip olan, gece aktif ve güçlü ses çıkarma yetenekleri ile bilinen Ensifera üyeleridir.)

Bilimsel Sınıflandırma:

Alem: Animalia – Hayvanlar
Şube: Arthropoda – Eklem bacaklılar
Sınıf: Insecta – Böcekler
Takım: Orthoptera – Düzkanatlılar
Alt takım: Ensifera – Uzun antenliler
Üst aile: Tettigoniioidea Krauss, 1902

En yaygın ve bilinen aile: Tettigoniidae (Gerçek yaprakkakanatlar)

Morfolojik Özellikler:

ÖzellikAçıklamaVücut şekliUzun ve yassı; yaprağa benzer formlar yaygındırRenkGenellikle yeşil veya kahverengi – kamuflaj amaçlıAntenÇok uzun, genellikle vücut uzunluğunu aşarKanatlarÖnkısımda sertleşmiş tegmina; arka kanatlar zar yapılı ve uçuşa elverişliBacaklarArka bacaklar sıçrama için uzun ve güçlüDişi bireylerUzun, düz veya kılıç biçimli yumurta borusu (ovipozitör)İşitme organıÖn bacakların tibia segmentinde (tympanum)

Ses Üretimi ve İşitme:

Erkekler tegmina (ön kanatlar) arasındaki özel yapı ile stridulasyon yapar
Türlere özgü sesler, çiftleşme çağrısı, alan belirleme, tür tanıma gibi amaçlarla kullanılır
Kadın bireyler sesi duyar ancak genellikle üretmez

Gelişim Tipi:

Yarı başkalaşım (hemimetabolik)
→ Yumurta → Nimf → Ergin
Nimf evrelerinde her seferinde anten, bacak ve kanat gelişimi kademeli olarak artar

Alt Gruplar (Örnek Aileler):

AileÖzellikYayılımTettigoniidaeEn yaygın ve geniş familyaDünya çapında, Türkiye'de de bolca türPhaneropteridaeYaprak şeklinde vücutlar, mükemmel kamuflajTropik bölgelerde yaygınConocephalidaeDar vücutlu, hızlı hareketli, sivri kafalı türlerTarım alanlarındaBradyporinae (alt familya)Hantal yapılı, uçma yetisi zayıf türlerTürkiye’de yaygın (Bradyporus dasypus)

Ekolojik Rolü:

RolAçıklamaFitofaj (bitkiyle beslenir)Yaprak, çiçek ve meyve tüketimi yaygındırOmnivor türlerBazı türler küçük böceklerle de beslenir (özellikle nimf dönemi)Besin zincirinde rolKuşlar, memeliler ve sürüngenler için önemli bir protein kaynağıAkustik ekosistem parçasıGece ses ortamının en baskın üyelerindendir

İnsana Zararlılık Durumu:

EtkiAçıklamaTarımsal zararBazı türler meyve ve sebze fidelerinde zararlıdırZehirli değilSokmaz, ısırmaz, zehir üretmezIsırma refleksiEl ile tutulduğunda güçlü mandibulalarıyla ısırabilirEv ortamıNadiren görülür, ışığa gelirlerse camlarda görülebilir

İlk Yardım ve Müdahale:

Isırık durumunda bölgeyi sabunla yıkamak yeterlidir
Enfeksiyon veya alerjiye sebep olmaz
Tarım alanlarında aşırı popülasyon durumunda biyolojik mücadele önerilir (örneğin: kuşlarla)

İlginç Bilgiler:

Tettigonia viridissima, Avrupa’nın en büyük yaprakkakanatlı türlerinden biridir
Bradyporus türleri uçamaz; tıknaz ve yavaş türlerdir
Nimfler ve erginler gece aktif olup, gündüz yaprak altında hareketsiz kalırlar
Bazı türler “sahte ölüm” taklidi yaparak avcılardan kaçar
Sesler, çevredeki sıcaklığa bağlı olarak değişir → bazen sıcaklık ölçümünde kullanılabilir (“Dolbear Kanunu”)

Türkiye’de Yaygın Türler:

TürAileÖzellikTettigonia viridissimaTettigoniidaeYeşil, güçlü sesli, yaygınBradyporus dasypusTettigoniidae: BradyporinaeUçamaz, iri, yavaşPhaneroptera nanaPhaneropteridaeYaprak taklitçisi, küçükSaga pedoTettigoniidaeTürkiye’de endemik; partenogenetik, iri yırtıcı tür

Bilimsel Kaynaklar:

Heller, K.-G. (1995). Acoustic communication in Orthoptera.
Ragge, D. R., & Reynolds, W. J. (1998). The Songs of the Grasshoppers and Crickets of Western Europe.
Gullan, P. J., & Cranston, P. S. (2014). The Insects: An Outline of Entomology.

Grimaldi, D., & Engel, M. S. (2005). Evolution of the Insects.

EOL – https://eol.org/pages/85869

GBIF – https://www.gbif.org

Orthoptera Species File – http://orthoptera.speciesfile.org

TÜBİVES – https://biyo.cevre.gov.tr