Thomisus onustus

Thomisus onustus, halk arasında "Köşeli Yengeç Örümceği" veya "Çiçek Yengeç Örümceği" olarak bilinen Thomisidae familyasına ait, genellikle bitkiler üzerinde kamufle olarak avlanan küçük bir örümcek türüdür. Bu familyanın üyeleri, avlarını yakalamak için ağ örmek yerine pusu kurma stratejisini benimsemişlerdir. Thomisus cinsi, genellikle köşeli, üçgenimsi karın yapıları ve kamuflaj sağlayan renkleriyle tanınır. Özellikle aktif renk değiştirme yeteneği ile bilinen nadir örümcek türlerindendir.

Thomisus onustus, Thomisidae familyasına ait zehirli bir örümcek türüdür. İlk olarak 1805 yılında Fransız doğa bilimci Charles Athanase Walckenaer tarafından tanımlanmıştır. "Onustus" tür adı Latince'de "yüklü" veya "ağır" anlamına gelir; bu ismin örümceğin ağır vücut yapısına veya belirgin karın şekline atıfta bulunduğu düşünülmektedir.

Taksonomik Sınıflandırma ve Dağılım

Taksonomik Konum

Thomisus onustus'un bilimsel sınıflandırması şu şekildedir:

• Alem (Kingdom): Animalia (Hayvanlar)
• Şube (Phylum): Arthropoda (Eklembacaklılar)
• Sınıf (Class): Arachnida (Örümcekgiller)
• Takım (Order): Araneae (Örümcekler)
• Familya (Family): Thomisidae Sundevall, 1833 (Yengeç Örümcekleri)
• Cins (Genus): Thomisus Walckenaer, 1805
• Tür (Species): Thomisus onustus Walckenaer, 1805

Coğrafi Dağılım ve Türkiye'deki Durumu

Thomisus onustus, Dünya Örümcek Kataloğu'na göre Palearktik bölgede oldukça geniş bir yayılıma sahiptir. Avrupa'nın hemen hemen tamamında, Kuzey Afrika'da, Türkiye, Kafkasya, Rusya (Avrupa'dan Güney Sibirya'ya), İsrail, Orta Asya, İran, Çin, Kore ve Japonya gibi geniş bir coğrafyada bulunur. Avrupa'da özellikle güney bölgelerinde daha sık rastlanır.

Türkiye'de bu türün varlığı yaygın olarak bilimsel olarak kayıt altına alınmıştır. Ülkemizin birçok farklı bölgesinden (Denizli, Balıkesir, Bursa gibi iller de dahil olmak üzere) gözlem ve kayıtları bulunmaktadır. Özellikle çiçekli alanlarda ve fundalıklarda sıkça karşılaşılabilir.

Fiziksel Özellikler

• Boyut: Thomisus onustus orta büyüklükte bir örümcektir ve cinsel dimorfizm (erkek ve dişi arasında belirgin boyut ve renk farkı) gösterir.
• Dişi: Vücut uzunluğu genellikle 7 ila 11 milimetre arasındadır. Daha ağır yapılı ve genellikle hareketsizdir.
• Erkek: Vücut uzunluğu genellikle 2 ila 4 milimetre arasındadır. Daha ince yapılı ve daha hareketlidir.
• Gövde Yapısı ve Renk: Bu tür, Thomisidae familyasının tipik özelliği olan yassı ve tıknaz bir gövde yapısına sahiptir. Karın (opisthosoma) genellikle belirgin şekilde köşeli veya üçgenimsi bir yapıdadır.
• Renk Değişimi (Kamuflaj Yeteneği): Thomisus onustus'un en dikkat çekici özelliği, yaşadığı çiçeğin veya bitkinin rengine uyum sağlamak için aktif olarak renk değiştirebilmesidir. Ana zemin rengi beyaz, pembe veya sarı arasında değişebilir. Bu renk değişimi birkaç gün içinde gerçekleşebilir ve örümceğin avlarını beklerken neredeyse görünmez olmasını sağlar.
• Karapaks (Prosoma / Baş-Göğüs Kısmı): Dişilerde genellikle pembe, parlak sarı veya beyazdır, bazen daha parlak bir orta şerit bulunabilir. Erkeklerde ise mat sarıdan sarı-yeşile doğru değişir.
• Bacaklar: İlk iki çift bacak diğer yengeç örümceklerinde olduğu gibi daha kalın ve güçlüdür, avı yakalamak için yana doğru uzanır. Dişilerin bacakları genellikle vücut rengiyle uyumludur; erkeklerin bacakları ise sarımsı kahverengiden turuncu-kahverengiye kadar değişir ve ilk iki çift bacağın alt kısımları belirgin şekilde daha koyu ve halkalı olabilir.
• Karın (Opisthosoma): Hem dişi hem de erkekte üçgenimsi veya köşeli bir şekle sahiptir. Dişilerde pembe, parlak sarı veya beyaz olabilirken, erkeklerde mat sarıdan sarı-yeşile doğru değişir. Karın üzerinde bazen belirgin olmayan hafif bir desen görülebilir.
• Ayırt Edici Özellikler: Thomisus onustus'u diğer Thomisus türlerinden ve genel olarak diğer yengeç örümceklerinden ayıran en önemli özellikler, dişinin köşeli karın yapısı, aktif renk değiştirme yeteneği ve erkek palpal organları ile dişi epigyne yapısının benzersiz morfolojisidir.
• Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi'nin görüşleri: "Thomisus onustus, Türkiye'de de yaygın olarak görülen, özellikle çiçekli bitkiler üzerinde yaşayan, renk değiştirme yeteneğiyle bilinen ilginç bir yengeç örümceği türüdür. Bu özellik, onu bulunduğu ortamda mükemmel şekilde kamufle ederek avlanmasını kolaylaştırır. Ekosistemdeki böcek popülasyonlarının dengelenmesinde önemli bir avcı rolü üstlenir. Zehirleri insanlar için tehlikeli değildir; bu canlılar, doğanın karmaşık ağının ve biyolojik çeşitliliğimizin önemli birer bileşenidir ve rahatsız edilmedikçe insanlara zarar vermezler."

Yaşam Biçimi ve Habitat

• Yaşam Tarzı: Thomisus onustus, diğer yengeç örümcekleri gibi aktif avcılar değildir, pusu avcılarıdır. Ağ örmezler. Bunun yerine, avlarını beklemek için çiçekler üzerinde (özellikle fundalar, papatyalar gibi açık renkli çiçekler), düşük boylu bitki örtüsü üzerinde veya çalılıklarda gizlenerek kamufle olurlar. Genellikle çiçeklerin merkezinde veya taç yapraklarının arasında pusuya yatarlar.
• Avlanma Davranışı: Çiçeklere polen veya nektar toplamak için gelen arılar (özellikle bal arıları), sinekler, kelebekler, küçük güveler ve diğer küçük böcekler başlıca avlarını oluşturur. Ani ve hızlı bir hareketle güçlü ön bacaklarıyla avlarını yakalar, zehir enjekte ederek felç eder ve ardından sindirirler.
• Habitat Tercihi: Esas olarak kuru yamaçlar, kuru otluk alanlar, fundalıklar, çimenli alanlar, bahçeler ve açık, güneşli yerler gibi sıcak habitatları tercih ederler. Çeşitli çiçek türleri üzerinde bulunabilirler.
• Üreme ve Yaşam Döngüsü: Yetişkin bireyler genellikle yaz aylarında (Haziran'dan Ağustos'a kadar) aktif olarak bulunabilirler. Dişiler yumurta keselerini genellikle bitki yaprakları arasına veya altlarına, ipekten bir yuvaya bırakır ve yavrular çıkana kadar onları koruyabilirler.

Zehir ve Tıbbi Önem

• Zehirli Olup Olmadığı: Evet, tüm gerçek örümcekler gibi Thomisus onustus da zehirlidir. Zehirleri, avlarını felç etmek ve sindirmek için kullanılır.
• İnsanlar İçin Tehlikesi: Thomisidae familyasının zehirleri insanlar için ciddi bir tehdit oluşturmaz. Thomisus onustus da dahil olmak üzere bu örümcekler genellikle küçük boyutludur ve zehirleri, avladıkları böcekler üzerinde etkili olacak şekilde evrimleşmiştir. İnsanlar tarafından ısırılma olasılığı oldukça düşüktür; çünkü genellikle insanlardan kaçınma eğilimindedirler ve ancak sıkıştırıldıklarında veya kendilerini tehdit altında hissettiklerinde ısırırlar. Isırsalar bile, insan üzerinde hafif kaşıntı, kızarıklık, lokal ağrı veya şişlik dışında herhangi bir ciddi toksik ya da alerjik etki yarattığı belgelenmemiştir. Zehirleri, bal arısı sokması veya sivrisinek ısırığı gibi çok hafif lokal reaksiyonlara neden olabilir.
• Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi'nin görüşleri: "Yengeç örümcekleri, ekosistemdeki böcek popülasyonlarının doğal kontrolünde önemli bir rol oynayan faydalı canlılardır. Thomisus onustus gibi türlerin zehirleri insanlar için zararsızdır. Onlar doğanın dengesinin bir parçasıdır ve rahatsız edilmedikçe insanlara zarar vermezler. Bu türlerin doğal habitatlarının korunması, biyoçeşitliliğimiz için büyük önem taşımaktadır."
• Isırık Durumunda Beklenen Etkiler: Çok nadir bir ısırık durumunda, arı sokmasına benzer, geçici bir kaşıntı, kızarıklık ve lokal ağrı görülebilir. Belirtiler genellikle birkaç saat içinde kendiliğinden iyileşir.
• Tedavi Prosedürü (İlk Yardım): Özel bir tedavi gerektirmez. Isırık bölgesi sabunlu suyla temizlenerek soğuk kompres uygulanabilir. Gerekirse ağrı kesici alınabilir. Belirtiler 24 saatten fazla sürer veya kötüleşirse bir sağlık profesyoneline danışılması önerilir.

Bilgi ve Araştırma: Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi

Kaynaklar

• World Spider Catalog (WSC): Örümcek taksonomisi, familya, cins ve tür bilgileri, dağılımları için en güncel ve kapsamlı veritabanlarından biridir.
• Kaynağa Erişim: World Spider Catalog (2024). World Spider Catalog. Version 25.5. Natural History Museum Bern, online at http://wsc.nmbe.ch. doi: 10.24436/2 (Erişim tarihi: 22 Haziran 2025).
• araneae - Thomisus onustus - Spiders of Europe: Türün morfolojik detayları, dağılımı, habitatı ve fenolojisi hakkında bilgi.
• Kaynağa Erişim: https://araneae.nmbe.ch/data/940/Thomisus_onustus (Erişim tarihi: 22 Haziran 2025).
• GBIF (Global Biodiversity Information Facility): Türün taksonomik bilgileri ve dünya üzerindeki gözlem kayıtları.
• Kaynağa Erişim: https://www.gbif.org/species/2165275 (Erişim tarihi: 22 Haziran 2025).
• Spider Recording Scheme - Summary for Thomisus onustus: Birleşik Krallık'taki dağılımı, habitatı ve koruma durumu hakkında detaylı bilgiler.
• Kaynağa Erişim: https://srs.britishspiders.org.uk/portal.php/p/Summary/s/Thomisus+onustus (Erişim tarihi: 22 Haziran 2025).
• Türkiye Örümcekleri Kontrol Listesi (spidersofturkey.info): Türkiye'deki örümcek faunası için güncel bir kaynak.
• Kaynağa Erişim: http://www.spidersofturkey.info (Erişim tarihi: 22 Haziran 2025).
• Evrim Ağacı - Bu örümceğin türü ve nadirliği nedir?: Thomisus onustus hakkında Türkçe bilgi ve özellikleri.
• Kaynağa Erişim: https://evrimagaci.org/soru/bu-orumcegin-turu-ve-nadirliği-nedir-51556 (Erişim tarihi: 22 Haziran 2025).