Tylosurus acus
Genel Özellikler
Tylosurus acus, Türkçede “Akdeniz İğnediği” veya “Uzunburun İğnediği” olarak bilinen, Belonidae familyasına ait iri ve ince yapılı bir balık türüdür. Vücudu iğne gibi uzun, silindirik ve aerodinamik yapıdadır. Alt ve üst çenesi neredeyse eşit uzunluktadır; sivri, iğne benzeri çeneleriyle küçük balıkları kolayca yakalar. Ortalama boyu 50–80 cm olup, nadiren 1 metreye kadar ulaşabilir. Sırt kısmı mavimsi-yeşil, yanları parlak gümüşi ve karnı beyazdır. Etçil bir türdür; küçük balıklar ve planktonik organizmalarla beslenir.
Taksonomi
- Alem: Animalia
- Şube: Chordata
- Sınıf: Actinopterygii
- Takım: Beloniformes
- Familya: Belonidae
- Cins: Tylosurus
- Tür: Tylosurus acus
Eski ve Yeni Adları
- Geçerli Adı: Tylosurus acus
- Eski Adları / Sinonimler: Bazı eski kaynaklarda Belone acus olarak geçmiştir.
Dağılım ve Habitat
- Tylosurus acus*, Doğu Atlantik, Akdeniz ve Karadeniz’de yayılış gösterir. Türkiye kıyılarında Ege, Akdeniz ve nadiren Karadeniz’de kaydedilmiştir. Genellikle açık denizlerin yüzeye yakın bölgelerinde yaşar; kıyıya yakın sularda da görülebilir. Göçmen özellik göstererek farklı bölgelerde popülasyon oluşturabilir.
Mitolojik ve Kültürel Bilgiler
Eski balıkçılar tarafından “denizin mızrağı” olarak adlandırılmıştır. Sivri çenesi nedeniyle bazen uğursuzlukla ilişkilendirilmiş, bazen de avcı gücüyle cesaret sembolü olmuştur. Anadolu kıyılarında gece ışık avcılığında sıkça karşılaşılan türlerden biridir.
Ekoloji ve Davranış
Hızlı yüzüş kabiliyetine sahip olup avlarını kovalayarak yakalar. Çoğunlukla yüzeye yakın gruplar hâlinde dolaşır. Ekosistemde önemli bir yırtıcıdır; küçük pelajik balık popülasyonlarını dengelemede rol oynar. Yumurtalarını yüzeye yakın sulara bırakır ve larvaları planktonla beslenerek gelişir.
Doğru Bilinenler ve Yanlış Bilinenler
- Doğru: Uzun ve sivri çeneleri, avcılık için özelleşmiş bir yapıdır.
- Yanlış: Halk arasında bazen “insana saldırır” şeklinde yanlış bir inanış vardır; aslında insanlara karşı tehlikeli değildir.
Zehir Durumu
ZEHİRLİ DEĞİLDİR. İnsan tüketimine uygundur, toksik etkiye sahip değildir.
Araştırma ve Kaynak
Araştırma: Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi
- Froese, R. & Pauly, D. (eds.) (2025). FishBase.
- Collette, B.B. (2003). Family Belonidae: Needlefishes. FAO Species Catalogue.
- Whitehead, P.J.P. et al. (1986). Fishes of the North-eastern Atlantic and the Mediterranean. UNESCO.
Fotoğraf: https://www.inaturalist.org/photos/46566362
© Byron Shafer
