Zangherella apuliae

Türkçe Adlandırma: Zangherella apuliae için yaygın olarak kabul görmüş spesifik bir Türkçe isim bulunmamaktadır. Ancak familyasının genel adı olan "Pigme Küre Ağ Örümceği" veya "Pürüzlü Çene Örümceği" gibi bir adlandırma kullanılabilir. Tür adı "apuliae", bu türün ilk tanımlandığı Apulia (Puglia) bölgesine (Güney İtalya) atıfta bulunur.

Zangherella apuliae, Anapidae familyasına ait çok küçük, zehirli bir örümcek türüdür. Bu tür, Güney Avrupa (İtalya, Yunanistan) ve Türkiye'de yayılış gösterir. Genellikle yaprak döküntüleri, taş altları ve sığ yeraltı boşlukları gibi nemli, korunaklı ve karanlık habitatlarda yaşarlar. Troglophile bir tür olarak, mağara ortamlarını da tercih ederler. İlk kez 1949 yılında Lodovico di Caporiacco tarafından bilim dünyasına tanımlanmıştır.

Detaylı Özellikler ve Taksonomik Konum

Taksonomik Sınıflandırma

Zangherella apuliae'nin bilimsel sınıflandırması şu şekildedir:

• Alem (Kingdom): Animalia (Hayvanlar)
• Şube (Phylum): Arthropoda (Eklembacaklılar)
• Sınıf (Class): Arachnida (Örümcekgiller)
• Takım (Order): Araneae (Örümcekler)
• Infra Takım (Infraorder): Araneomorphae (Gerçek Örümcekler)
• Familya (Family): Anapidae Simon, 1881 (Pigme Küre Ağ Örümcekleri / Pürüzlü Çene Örümcekleri)
• Cins (Genus): Zangherella Caporiacco, 1949
• Tür (Species): Zangherella apuliae (Caporiacco, 1949)

Genel Bilgiler

• Familya: Anapidae
• Tip: Çok küçük boyutlu, zehirli, ağ ören bir örümcek türüdür.
• Coğrafi Dağılım: Doğu Akdeniz türü olup, İtalya, Yunanistan ve Türkiye'de dağılım gösterir. Türkiye'de özellikle Ege Bölgesi'nde (İzmir ve Manisa illeri) çam ormanlarının yaprak döküntülerinde ve Mesocavernous Shallow Stratum (MSS - Sığ Mağaramsı Yüzeyaltı Tabakası) habitatlarında kaydedilmiştir. Türkiye'deki Anapidae familyasının bilinen tek türüdür.

Fiziksel Özellikler

• Boyut: Çok küçük örümceklerdir.
• Dişi: Vücut uzunluğu yaklaşık 1.0 mm civarındadır.
• Erkek: Vücut uzunluğu yaklaşık 1.0 mm civarındadır.
• Renk: Karapaks (baş-göğüs) genellikle düzgün kızımsı-kahverengi renkte ve dairesel şekillidir. Göz bölgesi, karapaksın en yüksek noktasıdır. Bacaklar karapakstan daha açık renklidir.
• Karın (Opisthosoma): Küresel şekilli ve karapakstan daha açık renklidir. Erkeklerde dorsalde (üstte) geniş, kızımsı-kahverengi bir skutuma (sertleşmiş plaka) sahipken, dişilerde bu skutum bulunmaz.
• Ayırt Edici Özellikler: Çok küçük boyutları, karapaksın arkasındaki petiolus üzerinde pullu bir çıkıntıya sahip olması (erkeklerde), tarsus I'de (ilk bacak çiftinin son segmenti) belirgin kısa ve sağlam dikenler ve erkeklerin karınlarındaki dorsal skutum bu türü ayırt etmeye yardımcı olur. Diğer Anapidae türlerine benzer şekilde, ağ yapıları da oldukça modifiye olmuş küre ağlarıdır.

Yaşam Biçimi ve Habitat

• Yuva Yapısı: Zangherella apuliae, Anapidae familyasının bir üyesi olarak, oldukça modifiye edilmiş bir küre ağı (orb web) ördüğü bilinmektedir. Bu ağlar, genellikle küçük ve gizli olup, habitatlarının mikro yapısına uyarlanmıştır.
• Habitat Tercihi: Genellikle nemli, gölgeli ve korunaklı yeraltı veya yüzey altı mikrohabitatları tercih ederler.
• Yaprak döküntüleri ve orman toprağı: Özellikle çam ormanlarının yaprak döküntülerinde bulunurlar.
• Taş altları ve taş kalıntılarının yarıkları: Bu tür, Mesocavernous Shallow Stratum (MSS) habitatlarına adapte olmuştur. MSS, toprak yüzeyinin hemen altındaki veya taş yığınlarının arasındaki küçük mağaramsı boşluklar anlamına gelir.
• Mağaralar: Troglofil (mağarayı tercih eden) bir türdür, yani yaşam döngülerinin bir kısmını mağara ortamlarında geçirebilirler.
• Yaşam Tarzı: Bu küçük örümcekler, aktif olarak avlanmak yerine, ağlarına takılan çok küçük böcekler ve diğer eklembacaklılarla beslenirler.

Beslenme ve Üreme

• Diyet: Etçil (karnivor) türlerdir. Başlıca avları, habitatlarında bulunan kollembollar (sıçrayan kuyruklular), akarlar ve diğer mikroskobik omurgasızlardır.
• Üreme: Üreme biyolojileri hakkında detaylı bilgiler sınırlıdır. Ancak, küçük yumurta keseleri ürettikleri ve bunları genellikle gizli yerlere bıraktıkları tahmin edilmektedir.

Zehir ve Tıbbi Önem

• Zehirli Olup Olmadığı: Evet, tüm gerçek örümcekler gibi Zangherella apuliae de zehirlidir. Avlarını etkisiz hale getirmek için zehir kullanırlar.
• İnsanlar İçin Tehlikesi: Zangherella apuliae'nin insanlara karşı tehlikesi son derece düşüktür. Boyutları çok küçük olduğu için insan derisini delebilecek çenelere (keliserlere) sahip değillerdir. Isırık vakaları yok denecek kadar azdır ve eğer bir ısırık gerçekleşse bile, zehirleri insan sağlığı üzerinde bilinen hiçbir ciddi etkiye yol açmaz.
• Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi'nin görüşleri: Bu kadar küçük örümceklerin zehir bezleri ve keliserleri genellikle insan üzerinde klinik bir etki yaratmak için yetersizdir. Olası bir ısırık, sinek ısırığına benzer, çok hafif bir lokal irritasyondan öteye geçmez. Bilinen hiçbir tıbbi önemi yoktur ve insanlara karşı tehdit oluşturmazlar. Ayrıca, bu örümcekler genellikle yeraltı veya yüzey altı habitatlarında yaşadıkları için insanlarla karşılaşma olasılıkları oldukça düşüktür.
• Isırık Durumunda Beklenen Etkiler: Herhangi bir ısırık durumunda, küçük bir kızarıklık veya kaşıntı gibi lokalize, çok hafif semptomlar görülebilir. Genellikle hiçbir semptom görülmez.
• Tedavi Prosedürü (İlk Yardım): Herhangi bir tıbbi müdahaleye gerek yoktur. Isırık bölgesi temiz su ve sabunla yıkanabilir. Semptomlar bekleniyorsa, buz uygulaması rahatlama sağlayabilir.

Türkiye'deki Zangherella apuliae Kayıtları

Zangherella apuliae, Türkiye'de Anapidae familyasının bilinen tek türüdür. İlk olarak 1975 yılında Manisa'nın Salihli ilçesindeki bir çam ormanının yaprak döküntülerinden toplanmış ve daha sonra kayıtlara geçirilmiştir. Yakın zamanda yapılan çalışmalar, bu türün İzmir ve Manisa illerinde Mesovoid Shallow Substratum (MSS) tuzakları ve Berlese hunisi yöntemleri kullanılarak toplandığını ve dağılım kayıtlarının genişletildiğini göstermektedir. Bu, Türkiye'nin Ege Bölgesi'ndeki nemli ve korunaklı yeraltı mikrohabitatlarının bu minyatür örümcek için önemli yaşam alanları olduğunu doğrulamaktadır.

Bilgi ve Araştırma: Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi

Kaynaklar

1. World Spider Catalog (WSC): Örümcek taksonomisi, tür bilgileri ve dağılımları için en güncel ve kapsamlı veritabanlarından biridir.
2. Kaynağa Erişim: World Spider Catalog (2024). World Spider Catalog. Version 25.5. Natural History Museum Bern, online at http://wsc.nmbe.ch. doi: 10.24436/2 (Erişim tarihi: 15 Haziran 2025).
3. araneae - Zangherella apuliae - Spiders of Europe: Türün morfolojik detayları, habitat bilgileri ve dağılımı.
4. Kaynağa Erişim: araneae - Zangherella apuliae - Spiders of Europe. https://araneae.nmbe.ch/data/198/Zangherella_apuliae (Erişim tarihi: 15 Haziran 2025).
5. ResearchGate - New distribution records of Zangherella apuliae (Caporiacco, 1949) from Turkey (Araneae: Anapidae): Türkiye'deki dağılım kayıtları ve habitat tercihleri hakkında detaylı bilgi veren akademik makale.
6. Kaynağa Erişim: Kaya, R. S., Yağmur, E. A., Özkütük, R. S. & Kunt, K. B. (2020). New distribution records of Zangherella apuliae (Caporiacco, 1949) from Turkey (Araneae: Anapidae). Serket 17(3): 264-269. https://www.researchgate.net/publication/346010654_New_distribution_records_of_Zangherella_apuliae_Caporiacco_1949_from_Turkey_Araneae_Anapidae (Erişim tarihi: 15 Haziran 2025).
7. GBIF (Global Biodiversity Information Facility): Türün taksonomik bilgileri ve dünya üzerindeki gözlem kayıtları.
8. Kaynağa Erişim: GBIF. Zangherella apuliae. https://www.gbif.org/species/2148327 (Erişim tarihi: 15 Haziran 2025).