Allancastria cerisyi
Allancastria cerisyi, Papilionidae familyasının Parnassiinae alt familyasına ait, canlı renkleri ve narin görünümüyle dikkat çeken bir kelebek türüdür. Halk arasında Doğu Turaç Kelebeği olarak bilinir ve adını, ünlü Fransız entomolog Alexandre-Louis-Michel de Cérisy'den almıştır.
1. Genel Bilgiler ve Taksonomik Konum
Allancastria cerisyi, orta boyda bir kelebek olup, kanat açıklığı 50-60 mm civarındadır. Kanatlarının temel rengi sarımsı beyaz veya krem rengidir ve üzerinde belirgin siyah damarlar, siyah benekler ve arka kanatlarda kırmızı göz benekleri bulunur.
Taksonomik sınıflandırması şöyledir:
- Âlem (Kingdom): Animalia (Hayvanlar)
- Şube (Phylum): Arthropoda (Eklembacaklılar)
- Sınıf (Class): Insecta (Böcekler)
- Takım (Order): Lepidoptera (Kelebekler ve güveler)
- Aile (Family): Papilionidae (Kırlangıçkuyruklu kelebekler)
- Cins (Genus): Allancastria
- Tür (Species):: Allancastria cerisyi (Godart, 1824)
Coğrafi Dağılım ve Yaşam Alanları
Bu tür, Güneydoğu Avrupa'dan (Yunanistan, Bulgaristan) Türkiye, Suriye, Lübnan, Ürdün ve İsrail'e kadar uzanan bir coğrafyada yayılış gösterir. Türkiye'de özellikle Ege, Akdeniz, İç Anadolu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinde görülür.
- Habitat Tercihi: Genellikle kayalık yamaçlar, çalılık alanlar ve bozkırlar gibi kurak ve açık arazileri tercih eder.
2. Fiziksel Özellikler ve Biyolojik Davranışlar
Allancastria cerisyi kelebekleri, yılın en erken dönemlerinde, genellikle ilkbahar başlarında (Mart-Nisan) uçuşa başlar. Tek nesil verirler.
- Yaşam Döngüsü: Tırtılları, ana besin bitkileri olan Lohusa Otu (Aristolochia) türleri ile beslenir. Bu bitkilerin yapraklarındaki toksinleri bünyelerine alarak, potansiyel yırtıcılara karşı kendilerini korurlar.
- Davranış: Uçuşları yavaş ve dalgalı olup, genellikle alçak seviyede gerçekleşir. İlkbaharın serin havasında, enerjilerini korumak için sık sık güneşlenirken görülürler.
3. Ekolojik ve Biyolojik Önemi
- Ekolojik Rolü: Yaşadığı ekosistemlerde tozlaşmaya katkıda bulunur.
- Biyolojik Önemi: Lohusa Otu bitkisiyle olan özel ilişkisi nedeniyle, bu tür, bitki ve kelebek popülasyonlarının karşılıklı bağımlılığını gösteren önemli bir örnektir.
4. Koruma Durumu ve Tehditleri
- Koruma Durumu: Allancastria cerisyi, yaşam alanlarının daralması ve ana besin bitkilerinin tahrip edilmesi nedeniyle hassas olarak değerlendirilmektedir. Küresel düzeyde asgari endişe (Least Concern) kategorisinde listelenmektedir.
- Tehditler: En büyük tehdit, habitatlarının tahrip edilmesi ve tarımsal faaliyetler nedeniyle Lohusa Otu bitki türlerinin yok olmasıdır.
Araştırma: Ahmet Taşçı Yaban Hayatı Bilimcisi
- Kaynaklar:
- Tolman, T., Lewington, R. (2020). Collins Butterfly Guide: The Most Complete Field Guide to the Butterflies of Britain and Europe.
- Kudrna, O., Fric, Z. F., & Hula, V. (2011). Butterflies of Europe: A Guide to the Species and Their Distribution.
- European Environment Agency.
- Uluslararası Doğa Koruma Birliği (IUCN) Kırmızı Listesi.
