Parnassius mnemosyne
Parnassius mnemosyne, Papilionidae familyasının Parnassiinae alt familyasına ait, zarif ve yarı saydam kanatlarıyla dikkat çeken bir kelebek türüdür. Halk arasında Küçük Apollon olarak bilinir ve adını, Yunan mitolojisinde hafıza tanrıçası olan Mnemosyne'den alır. Bu tür, özellikle dağlık ve serin iklimlere sahip bölgelerde bulunur.
1. Genel Bilgiler ve Taksonomik Konum
Parnassius mnemosyne, orta boyda bir kelebek olup, kanat açıklığı 50-60 mm civarındadır. Kanatlarının temel rengi yarı saydam, kirli beyaz veya soluk krem rengidir. Ön kanatların uç kısımlarında ve kenarlarında belirgin siyah lekeler ve damarlar bulunur. Arka kanatları genellikle tamamen beyazdır ve herhangi bir kırmızı benek taşımaz.
Taksonomik sınıflandırması şöyledir:
- Âlem (Kingdom): Animalia (Hayvanlar)
- Şube (Phylum): Arthropoda (Eklembacaklılar)
- Sınıf (Class): Insecta (Böcekler)
- Takım (Order):: Lepidoptera (Kelebekler ve güveler)
- Aile (Family):: Papilionidae (Kırlangıçkuyruklu kelebekler)
- Cins (Genus):: Parnassius
- Tür (Species):: Parnassius mnemosyne (Linnaeus, 1758)
Coğrafi Dağılım ve Yaşam Alanları
Bu tür, Avrupa'nın geniş bir bölümünden Orta Asya'ya kadar uzanan bir coğrafyada yayılış gösterir. Türkiye'de özellikle yüksek rakımlı dağlık bölgelerde, Doğu Karadeniz ve Doğu Anadolu'da bulunur.
- Habitat Tercihi: Genellikle dağlık otlaklar, orman kenarları ve nemli çayırlar gibi serin ve yüksek rakımlı alanları tercih eder.
2. Fiziksel Özellikler ve Biyolojik Davranışlar
Parnassius mnemosyne kelebekleri, yılın en erken dönemlerinde, genellikle ilkbahar ve erken yaz aylarında (Mayıs-Temmuz) uçuşa başlar. Tek nesil verirler.
- Yaşam Döngüsü: Tırtılları, ana besin bitkileri olan Lalengiller (Corydalis) familyasından bitkilerle beslenir. Bu bitkiler, özellikle dağlık bölgelerdeki nemli ortamlarda yetişir.
- Davranış: Uçuşları yavaş ve dalgalı olup, genellikle alçak seviyede gerçekleşir. Soğuk havada aktif olabilirler ve sık sık güneşlenirken görülürler.
3. Ekolojik ve Biyolojik Önemi
- Ekolojik Rolü: Yaşadığı ekosistemlerde tozlaşmaya katkıda bulunur.
- Biyolojik Önemi: Habitat seçiciliği ve ana besin bitkisine olan bağımlılığı nedeniyle, bu tür, hassas dağlık ekosistemlerin sağlığı için iyi bir gösterge türüdür.
4. Koruma Durumu ve Tehditleri
- Koruma Durumu: Parnassius mnemosyne, Avrupa Birliği'nin Habitat Direktifi kapsamında koruma altına alınmış bir türdür. Yaşam alanlarının daralması ve ana besin bitkilerinin yok olması nedeniyle yerel popülasyonları hassas olarak değerlendirilmektedir.
- Tehditler: En büyük tehdit, habitatlarının tahrip edilmesi, ormancılık faaliyetleri, tarımsal genişleme ve küresel ısınma nedeniyle yaşam alanlarının daralmasıdır.
Araştırma: Ahmet Taşçı Yaban Hayatı Bilimcisi
- Kaynaklar:
- Tolman, T., Lewington, R. (2020). Collins Butterfly Guide: The Most Complete Field Guide to the Butterflies of Britain and Europe.
- Kudrna, O., Fric, Z. F., & Hula, V. (2011). Butterflies of Europe: A Guide to the Species and Their Distribution.
- European Environment Agency.
- Uluslararası Doğa Koruma Birliği (IUCN) Kırmızı Listesi.
