Alpiscorpius idaeus

Alpiscorpius idaeus, Akrepler (Scorpiones) takımının, genellikle küçük kıskaçlı akrepler olarak bilinen Euscorpiidae familyasına ait bir türdür. Bu tür, bilimsel adı ve coğrafi yayılışı ile yakından ilişkilidir: Türkiye'ye özgü (endemik) olup, adını yaşam alanı olan İda Dağı (Kazdağları) bölgesinden alır. Eskiden Euscorpius cinsi altında sınıflandırılan bu tür, güncel taksonomide Alpiscorpius cinsine taşınmıştır.

1. Genel Bilgiler ve Taksonomik Konum

Alpiscorpius idaeus, Türkiye'nin endemik yaban hayatı açısından önemli bir temsilcisidir. Tür, Türkiye'nin Ege ve Marmara bölgelerinin kesişiminde yer alan Kazdağları'nın nemli ve ormanlık ekosistemlerinde izole bir popülasyon oluşturur.

Taksonomik sınıflandırması şöyledir:

Âlem (Kingdom): Animalia (Hayvanlar)
Şube (Phylum): Arthropoda (Eklembacaklılar)
Sınıf (Class): Arachnida (Örümcekgiller)
Takım (Order): Scorpiones (Akrepler)
Aile (Family): Euscorpiidae
Cins (Genus):: Alpiscorpius
Tür (Species):: Alpiscorpius idaeus (Caporiacco, 1950)

Coğrafi Dağılım ve Yayılış Alanları

Endemizm: Tür, neredeyse tamamen Kazdağları (İda Dağı) çevresi ve Biga Yarımadası'nın sınırlı bir coğrafyasında bulunur. Bu, türün korunması açısından büyük önem taşır.
Habitat Tercihi: Orman altı, yaprak döküntüleri, taş altları ve nemli toprağı olan dağlık habitatları tercih eder.

2. Fiziksel Özellikler ve Biyolojik Davranışlar

Fiziksel Yapı: A. idaeus, Euscorpiidae familyasının diğer üyeleri gibi nispeten küçük boyutludur (yaklaşık 3-4 cm). Rengi genellikle koyu kahverengi veya siyahtır.
Morfografi: Bu familyanın tipik özelliği olarak, kuyrukları (metasoma) görece inceyken, kıskaçları (pedipalp) kalın ve güçlü görünür. Bu yapı, avlarını yakalamak için öncelikle kıskaçlarını kullandıklarını gösterir.
Davranış: Çoğu akrep gibi noktürnaldir (gece aktiftir). Gündüzleri taşların, ağaç kabuklarının ve köklerin altında saklanır. Genel olarak ürkek ve saldırgan olmayan bir türdür.

3. Zehir ve İnsan Güvenliği

Zehir Etkisi: Alpiscorpius idaeus'un ait olduğu Euscorpiidae familyasının zehri, tıbbi açıdan önemsiz kabul edilir. Zehrin toksisitesi düşüktür ve genellikle arı veya eşek arısı sokması ile karşılaştırılabilecek lokal ağrı, kızarıklık ve şişliğe neden olur.
Tıbbi Önemi: Sistemik (tüm vücudu etkileyen) ciddi komplikasyonlara yol açmaz. Ancak alerjik reaksiyon gösteren bireylerin veya çocukların tıbbi yardım alması her zaman tavsiye edilir.
Önlem: Doğrudan tehdit edilmedikçe sokmaz. Yaşam alanlarında (kamp, yürüyüş) taşları veya döküntüleri elle kaldırmaktan kaçınmak ve ayakkabıları giymeden önce kontrol etmek yeterli önlemlerdir.

4. Ekolojik ve Koruma Önemi

Ekolojik Rolü: Çevresindeki böcek, örümcek ve diğer küçük omurgasızları avlayarak yerel ekosistemin besin zincirinde önemli bir yırtıcı görevini üstlenir.
Koruma Durumu: A. idaeus, dar bir alanda endemik olması nedeniyle habitat değişikliklerine karşı oldukça hassastır. Kazdağları'ndaki madencilik faaliyetleri, orman kesimi ve habitat parçalanması gibi tehditler, bu türün geleceği açısından ciddi endişe kaynağıdır. Biyoçeşitlilik ve endemizm açısından korunması gereken bir türdür.

Araştırma: Ahmet Taşçı Yaban Hayatı Bilimcisi

Kaynaklar:
Fet, V., Soleglad, M. E., & Yagmur, E. A. (2019). The Euscorpius species of Turkey. Euscorpius - Occasional Publications in Scorpiology, 290.
Caporiacco, L. D. (1950). Un nuovo Scorpione dell'Isola d'Ida. Bollettino del Laboratorio di Zoologia Generale e Agraria della R. Scuola Superiore d'Agricoltura in Portici, 10, 241-244.
Rein, J. O. (2024). The Scorpion Files. Norwegian University of Science and Technology.