Anthozoa

Anthozoa, Sölenterler (Cnidaria) şubesinin en büyük ve ekolojik açıdan en önemli sınıfıdır. Bu sınıfın üyeleri arasında tüm mercanlar (sert, yumuşak, ateş mercanları hariç) ve deniz anemonları bulunur. Anthozoa adı, Yunanca "çiçek hayvanı" anlamına gelir ve polip formlarının çiçek benzeri görüntüsüne atıfta bulunur. Bu canlılar, okyanusların en çeşitli ve kritik ekosistemlerinden biri olan mercan resiflerinin mimarlarıdır.

1. Genel Bilgiler ve Taksonomik Konum

Anthozoa sınıfı, yaklaşık 6.000 tür içerir ve Knidarya şubesindeki en fazla tür çeşitliliğine sahip sınıftır. Bu sınıfın üyeleri, diğer Knidarya sınıflarının çoğunun aksine, yaşam döngülerinde tamamen medusa (serbest yüzen) aşamasını yitirmişlerdir; yalnızca polip formunda bulunurlar.

Taksonomik sınıflandırması şöyledir:

• Âlem (Kingdom): Animalia (Hayvanlar)
• Şube (Phylum): Cnidaria (Sölenterler/Knidarya)
• Sınıf (Class): Anthozoa
• Alt Sınıflar: Hexacorallia (Taş Mercanları, Deniz Anemonları) ve Octocorallia (Yumuşak Mercanlar, Deniz Yelpazeleri)

Coğrafi Dağılım ve Yayılış Alanları

Anthozoa üyeleri, yalnızca denizel ortamlarda bulunur.

• Habitat Tercihi: Sığ, tropikal ve subtropikal sularda mercan resifleri oluştururlar; ancak derin denizlerde ve soğuk sularda da yaygın olarak bulunabilirler.

2. Fiziksel ve Biyolojik Özellikler

Anthozoa üyeleri, tekil polip veya koloni halinde yaşayabilirler.

• Yaşam Döngüsü: Yaşamlarının tamamını sabit, silindirik polip aşamasında geçirirler. Üreme, eşeyli olarak polipten doğrudan polip oluşumuyla gerçekleşir.
• Vücut Yapısı: Ağızları, farenks adı verilen bir tüp aracılığıyla sindirim boşluğuna (gastro-vasküler boşluk) açılır. Bu boşluk, sindirimi ve besin emilimini artıran mezenterler (perde benzeri bölmeler) ile bölümlere ayrılmıştır. Bu karmaşık yapı, Anthozoa'yı diğer Knidarya sınıflarından ayırır.
• İskelet Oluşumu (Taş Mercanları): Hexacorallia alt sınıfındaki bazı mercan türleri, dış destek için kalsiyum karbonat (CaCO₃) iskeletleri salgılar. Milyonlarca polipin bu iskeletleri biriktirmesiyle devasa mercan resifleri oluşur.
• Cnidocyte (Yakıcı Hücreler): Tüm Knidarya gibi, avlanma ve savunma için kullandıkları yakıcı kapsüllere sahip hücreleri (knidositler) bulunur.

3. Ekolojik ve Biyolojik Önemi

• Mercan Resifleri ve Biyoçeşitlilik: Anthozoa'nın resif oluşturan üyeleri, denizel ekosistem için hayati bir öneme sahiptir. Mercan resifleri, "denizlerin yağmur ormanları" olarak bilinir ve denizel türlerin tahmini %25'ine ev sahipliği yaparak biyolojik çeşitliliğin kritik bir merkezi konumundadır.
• Simbiyotik Yaşam: Resif oluşturan mercanların çoğu, dokularında yaşayan zooxanthellae adı verilen simbiyotik alglerle ortak yaşam sürer. Mercan, alglere koruma sağlarken, algler de mercana fotosentez yoluyla enerji (besin) sağlar. Bu simbiyoz, mercanların hızlı büyümesini ve resif oluşturmasını mümkün kılar.

4. Koruma Durumu ve Tehditleri

• Koruma Durumu: Mercan resifleri, gezegenimizdeki en tehdit altındaki ekosistemlerdendir. Anthozoa sınıfının resif oluşturan türlerinin büyük bir kısmı, özellikle son yıllarda ciddi popülasyon düşüşleri yaşamıştır.
• Tehditler:
• Küresel Isınma ve Mercan Ağarması (Bleaching): Deniz suyu sıcaklığının artması, mercanın zooxanthellae'yi dışlamasına neden olarak mercanın ağarmasına ve ölmesine yol açar.
• Okyanus Asitlenmesi: Okyanusların daha fazla karbondioksit emmesi, suyun pH seviyesini düşürür ve mercanların kalsiyum karbonat iskeletini inşa etme yeteneğini azaltır.
• Kirlilik, aşırı avlanma ve habitat tahribatı da önemli tehditler arasındadır.

Araştırma: Ahmet Taşçı Yaban Hayatı Bilimcisi

• Kaynaklar:
• Daly, M., Fautin, D. G., & Brugler, M. R. (2007). The Phylum Cnidaria: A Review of Phylogenetic Relationships. Zootaxa, 1668, 127-182.
• Veron, J. E. N. (2000). Corals of the World. Australian Institute of Marine Science.
• Hughes, T. P. (2017). Global warming and recurrent mass bleaching of corals. Nature, 543(7645), 373-377.

Fotoğraf: https://www.inaturalist.org/photos/5288066